Literatura współczesna wobec cierpienia

literaturoznawstwo

średnio-zaawansowany

DRL_WO3

DRL_WO5

DRL_U01

DRL_K01

Doktoranci zapoznają się z komplementarnym ujęciem płaszczyzny badawczej problemu cierpienia, głównie w literaturze współczesnej, ale i w religii, filozofii, teologii, psychologii – z racji na złożone uwarunkowania antropologiczne badanego zjawiska; z uwzględnieniem tradycji literackiej, i szerzej kulturowej, cierpienia, uwarunkowań światopoglądowych, pokazaniem granic poznawczych doświadczenia traumatycznego.

Celem konwersatorium jest zapoznanie doktorantów z komplementarnym ujęciem płaszczyzny badawczej problemu cierpienia, głównie w literaturze współczesnej, ale i w religii, filozofii, teologii, psychologii – z racji na złożone uwarunkowania antropologiczne badanego zjawiska; z uwzględnieniem tradycji literackiej, i szerzej kulturowej, cierpienia, uwarunkowań światopoglądowych, pokazaniem granic poznawczych doświadczenia traumatycznego. Celem jest poznanie przez doktorantów tekstów literackich jako fragmentów kulturowych wpisanych w kontekst tradycji i nabycie umiejętności rozpoznawania tych tradycji. Poprzez przywołanie kontekstów dzieła literackiego literatura wskazuje drogę dostępu do kultury. Doktorant zdobywa wiedzę o relacji między cierpieniem a słowem: o gatunkach i stylach wypowiedzi oraz motywach dolorystycznych, o językowych „mechanizmach” zmagania z cierpieniem. Poznaje literackie obrazy cierpienia i pytania o sens cierpienia oraz odpowiedzi w postaci akceptacji lub buntu. Przedmiotem analiz są wybrani pisarze i ich dzieła ze współczesnej literatury polskiej, natomiast w kontekście m.in. wybitne dzieła z literatury powszechnej.

Literatura podmiotowa:

Jan Lechoń, „Dziennik” (t. 1-3); Jarosław Iwaszkiewicz, „Panny z Wilka”; Aleksander Wat: "Dziennik bez samogłosek" (fragmenty) i wybrane wiersze (xxx „W czterech ścianach mego bólu…”, „Ewokacja”, xxx „Długo broniłem się przed Tobą…”); Czesław Miłosz: „Dolina Issy”; Witold Gombrowicz: "Dziennik" (fragmenty); Zbigniew Herbert: wybrane wiersze („Pan Cogito rozmyśla o cierpieniu”, „Do Piotra Vujicica”, „Modlitwa Pana Cogito Podróżnika”); Anna Kamieńska, „Drugie szczęście Hioba” [tom wierszy]; Gustaw Herling-Grudziński, „Błogosławiona, święta…”; Andrzej Bobkowski, „Fragmenty z notatnika”; Leo Lipski, „Piotruś”; Edward Stachura: „Pogodzić się ze światem”; Andrzej Stasiuk, „Grochów”.

Literatura kontekstowa:

Albert Camus, „Mit Syzyfa”; Victor Frankl, „Homo patiens”; Paul Ricoeur, „Symbolika zła”; Henryk Elzenberg, „Kłopot z istnieniem. Aforyzmy w porządku czasu”; Jan Paweł II, List apostolski „Salvifici doloris” z 11 lutego 1984 roku; Sylvia Plath, „Szklany klosz”; Emile Cioran, „Wyznania i anatemy”; Malcolm Lowry, „Pod wulkanem”; Milan Kundera, „Walc pożegnalny”; Susan Sontag, „Choroba jako metafora”; Ryszard Przybylski, „Baśń zimowa. Esej o starości”.

Literatura interpretacyjna:

„Literatura wobec niewyrażalnego”, red. W. Bolecki i E. Kuźma, Warszawa 1998; R. Loth, „Ostatnie dzieło Jana Lechonia”, w: J. Lechoń, „Dziennik”, t. 1-3, Warszawa 1992; R. Przybylski, „Eros i Tanatos. Proza Jarosława Iwaszkiewicza 1916-1938”, Warszawa 1970; W. Ligęza, „Homo patiens Aleksandra Wata”, „Znak” 1991, nr 2; M. Kamińska, „Dolina Issy, czyli poznawanie Miłosza”, „Polonistyka” 1992, nr 10; K. Dybciak, „Forma i pasja”, w: tenże, „Trudne spotkanie. Literatura polska XX wieku wobec religii”, Kraków 2005; M. Dzień, „Cierpienie w poezji Zbigniewa Herberta”, w: „Cierpienie w literaturze”, red. K. Dybciak, S. Szczęsny, Siedlce 2002; S. Dłuski, „Egzystencja i metafizyka. O poezji Anny Kamieńskiej”, Rzeszów 2002; A. Rzymska, „Zasłona i wzorce w poetyce opowiadań Gustawa Herlinga-Grudzińskiego”, w: „Literatura i wiara”, red. A. Sulikowski, Szczecin 2009; M. Nowak, Inaczej przeżyta nowoczesność. O pisarstwie Andrzeja Bobkowskiego, Kraków 2020; J. Sikora, „Testowanie możliwości literatury jako artystycznej kreacji cierpienia na przykładzie utworu Piotruś Leo Lipskiego, w: Hiob biblijny. Hiob obecny w kulturze, pod red. P. Mitznera i A.M. Szczepan-Wojnarskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2010; Jerzy Sikora, „Czy Edward Stachura był rzeczywiście św. Franciszkiem w dżinsach?” , w: „Dzieło świętego Franciszka z Asyżu. Projekcja w kulturze i duchowości polskiej XIX i XX wieku”, red. D. Kielak, J. Odziemkowski i J. Zbudniewek, Warszawa 2004; P. Dziel, „Inspiracje religijne w pisarstwie Andrzeja Stasiuka”, w: „Literatura i wiara”, red. A. Sulikowski, Szczecin 2009.

Wiedza

DRL_WO3

Doktorant posiada wiedzę ogólnohumanistyczną.

DRL_WO5

Doktorant jest przygotowany do prowadzenia zajęć animacyjnych i popularyzujących wiedzę, mających na celu wprowadzenie zdobyczy nauki do świadomości społecznej i życia kulturalnego.

Umiejętności

DRL_U01

Doktorant samodzielnie i krytycznie potrafi korzystać z informacji, dokonywać analizy tekstów źródłowych i literatury przedmiotu.

Kompetencje społeczne

DRL_K01

Doktorant potrafi inicjować i podejmować pracę zespołową.

Nakład pracy doktoranta

30 godzin - udział w zajęciach;

60 godzin - przygotowywanie się do zajęć.

KRYTERIA OCENIANIA

Bardzo dobrą ocenę (5) uzyskuje doktorant, który:

- ma bardzo dobrze uporządkowaną i pogłębioną wiedzę o dziełach literackich omawianych na konwersatorium oraz zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych.

- posiada bardzo dobre umiejętności w zakresie formułowania problemów badawczych, doboru metod i narzędzi badawczych oraz prezentowania wyników przeprowadzonych badań w sposób zgodny z normami języka polskiego. Bardzo dobrze potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu literaturoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę i interpretację dzieła literackiego w celu odsłonięcia jego znaczeń, aksjologicznych horyzontów, kontekstowych odniesień do tradycji literackiej i kulturowej, społecznych uwikłań i miejsca w procesie historyczno-kulturowym. Posiada bardzo dobrą umiejętność referowania literatury przedmiotu, merytorycznego argumentowania i formułowania wniosków.

Dobrą ocenę (4) uzyskuje doktorant, który:

- ma bardzo dobrze uporządkowaną i pogłębioną wiedzę o dziełach literackich omawianych na konwersatorium oraz zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych.

- posiada dobre umiejętności w zakresie formułowania problemów badawczych, doboru metod i narzędzi badawczych oraz prezentowania wyników przeprowadzonych badań w sposób zgodny z normami języka polskiego. Dobrze potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu literaturoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę i interpretację dzieła literackiego w celu odsłonięcia jego znaczeń, aksjologicznych horyzontów, kontekstowych odniesień do tradycji literackiej i kulturowej, społecznych uwikłań i miejsca w procesie historyczno-kulturowym. Posiada dobrą umiejętność referowania literatury przedmiotu, merytorycznego argumentowania i formułowania wniosków.

Dostateczną ocenę (3) uzyskuje doktorant, który:

- ma dostatecznie uporządkowaną i pogłębioną wiedzę o dziełach literackich omawianych na konwersatorium oraz zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych.

- posiada dostateczne umiejętności w zakresie formułowania problemów badawczych, doboru metod i narzędzi badawczych oraz prezentowania wyników przeprowadzonych badań w sposób zgodny z normami języka polskiego. Dostatecznie potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu literaturoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę i interpretację dzieła literackiego w celu odsłonięcia jego znaczeń, aksjologicznych horyzontów, kontekstowych odniesień do tradycji literackiej i kulturowej, społecznych uwikłań i miejsca w procesie historyczno-kulturowym. Posiada dostateczną umiejętność referowania literatury przedmiotu, merytorycznego argumentowania i formułowania wniosków.

Niedostateczną ocenę (2) uzyskuje doktorant, który

- nie spełnia kryteriów ujętych w efektach kształcenia.