The Human Being and the world of values

1. Fenomen człowieka

2. Pojęcie „wartość”

3. Współczesny kryzys wartości

4. Zarys ważniejszych koncepcji aksjologicznych

5. Typologie wartości

6. Problematyka gnozeologiczna świata wartości

7. Ontyczny status wartości

8. Hierarchia wartości

9. Rola i funkcje wartości: ekonomiczno-utylitarnych, witalno-zmysłowych i ludycznych, poznawczo-intelektualnych, estetycznych, moralnych, społeczno-narodowych, religijnych

10. Wartości a światopogląd człowieka

11. Wartości a sfera społeczno-kulturowa

12. Wartości a sfera społeczno-polityczna

W próbie zrozumienia i opisania człowieka niezwykle ważną rolę pełni pojęcie „wartość”, które ze swej strony znajduje się w centrum wielu dyscyplin naukowych. Choć wartości stanowią ośrodek ludzkiego życia, a każda próba zrozumienia i opisania człowieka pomijająca optykę aksjologiczną prowadzi do wypaczenia prawdy o nim, to jednak kryzys współczesnej szeroko rozumianej kultury uderza także w same wartości, niszcząc ich życiodajną wieź zwłaszcza z personalistyczną koncepcją człowieka i chrześcijańskim teizmem czy postulując wręcz ich selekcję lub eliminacje. Wielość definicji wartości a także związany z nimi teoretyczny chaos pogłębia dziś płynność systemów wartości funkcjonujących w różnych społecznościach, a w tym także typowe dla myśli postmodernistycznej stanowisko, według którego źródła wartości należy upatrywać w aktach ocennych, w świadomości wartościującej. Ponieważ przeorientowania w sferze wartości, zwłaszcza w kierunku subiektywizmu czy swoistego emotywizmu wywierają decydujący wpływ na kształt życia człowieka, model rodziny, metody wychowania itd., stąd potrzeba namysłu nad wartościami z perspektywy różnych dyscyplin naukowych, a zwłaszcza repersonalizacji klasycznych wartości, aby skutecznie mogły inspirować myśli, uczucia i działania współczesnego człowieka.

A. Baranowska (pod red.), Próby patrzenia: w poszukiwaniu prawdy o wartościach, Poznań 2014.

Benedykt XVI, Encyklika Caritas in Veritate, Kraków 2009.

J. Budniak, Milenijne przesłanie wartości chrześcijańskich kard. Stefana Wyszyńskiego z sanktuarium w Piekarach Śląskich, w: E.K. Czaczkowska (pod red.), 1966. Milenium chrztu Polski prymasa Stefana Wyszyńskiego : perspektywa teologiczno-społeczna, Warszawa 2016, s. 217-231.

M. Czerniawska, Inteligencja a system wartości: studium psychologiczne, Białystok 1995.

J. Daszykowska, M. Rewera (pod red.), Przemiany wartości i stylów życia w ponowoczesności, Warszawa 2010.

L. Dyczewski (pod red.), Wartości w kulturze polskiej, Lublin 1993.

Franciszek, Encyklika Laudato si’, Kraków 2015.

Franciszek, Posynodalna adhortacja Amoris Laetitia, Poznań 2016.

J. Galarowicz, Powrót do wartości, Kraków 2011.

A.C. Grayling, Wartości moralne, tłum. P. Dziliński, Warszawa 1999.

Jan Paweł II, Encyklika Evangelium Vitae, Kraków 1995.

Jan Paweł II, Encyklika Laborem exercens, Watykan 1981.

Jan Paweł II, Encyklika Redemptor hominis, Watykan 1979.

Sł. Kapralski, Wartości a poznanie socjologiczne, Kraków 1995.

St. Kowalczyk, Człowiek w poszukiwaniu wartości: elementy aksjologii personalistycznej, Lublin 2006.

St. Kowalczyk, Z refleksji nad człowiekiem: człowiek – społeczność – wartość, Lublin 1995.

T. Kozłowski, K. Kuźmicz (pod red.), Człowiek wobec systemów wartości, Białystok 2006.

T. Mazur, Kapryśni bogowie Sokratesa: człowiek i świat wartości w tradycji filozofii zachodniej, Kęty 2008.

M. Misztal, Problematyka wartości w socjologii, Warszawa 1980.

R. Monia, A. Kobyliński (pod red.), Prawa człowieka i świat wartości: praca zbiorowa, Warszawa 2011.

A. Morawiec, R. Jagodzińska, A. Klepaczko (pod red.), Antynomie wartości: problematyka aksjologiczna w literaturze i dydaktyce, Łódź 2006.

K. Mudyń (pod red.), W poszukiwaniu międzypokoleniowej transmisji wzorców zachowań, postaw i wartości, Toruń 2013.

K. Ostrowska, W poszukiwaniu wartości, Gdańsk 1994.

C. J. van der Poel, W poszukiwaniu wartości ludzkich, tłum. T. Zembrzuski, Warszawa 19873.

A. Siemianowski, Człowiek a świat wartości, Gniezno 1993.

H. Święcicka, Świat moich wartości, Warszawa 1993.

A. Tyszka, Kultura jest kultem wartości: aksjologia społeczna: studia i szkice, Lublin 1993.

M. Włosiński, Świat wartości = Svet hodnôt = Il mondo dei valori, Włocławek 2009.

B. Wojcieszke, Człowiek wśród ludzi: zarys psychologii społecznej, Warszawa 2006.

J. Życiński, Okruchy wartości, Lublin 2010.

WIEDZA:

EK_1 definiuje i opisuje zakres materii przedmiotu,

EK_2 zna podstawową literaturę na temat wartości i ich roli w życiu człowieka, obejmującą wiele dyscyplin naukowych

EK_3 potrafi tłumaczyć różnice między wartościami i ich związki z człowiekiem

EK_4 wie o inspirującej roli wartości

UMIEJĘTNOŚCI:

EK_5 umie analizować różne wartości biorąc pod uwagę ich typologie i kręgi

EK_6 potrafi wykazać różnice pomiędzy licznymi wartościami, a także ich niezbędność w życiu człowieka

EK_7 rozeznaje niebezpieczeństwa przeorientowań w sferze i statusie wartości

EK_8 potrafi posługiwać się podstawowymi pojęciami

EK_9 umie zabrać głos w sporze wartości z anty lub pseudo-wartościami

KOMPETENCJE SPOŁECZNE:

EK_10 ma świadomość poziomu swej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się i rozwoju

EK_11 jest zorientowany w bogatym świecie wartości i ich niezastąpionej roli w kształtowaniu osobowości człowieka

EK_12 potrafi odpowiednio określić priorytety służące właściwej człowiekowi hierarchii wartości wobec daleko idącej mobilności, a wręcz płynności systemów wartości funkcjonujących w różnych społecznościach; identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z przewartościowaniem w sferze wartości

EK_13 docenia tradycję i dziedzictwo kulturowe chrześcijaństwa, w tym chrześcijańskiego światopoglądu i ma świadomość odpowiedzialności za ich kultywowanie

Uzasadnienie ECTS:

udział w zajęciach 30 godz. = 1 ECTS

przygotowanie się do zajęć 30 godz. = 1 ECTS

samodzielna lektura – do samodzielnego wyboru jedna z propozycji – nauczania Jana Pawła II (teksty są także dostępne w Internecie):

Encyklika Redemptor hominis, rozdział III: Człowiek odkupiony przez Chrystusa i jego sytuacja w świecie współczesnym

Encyklika Laborem exercens, rozdział II: Praca a człowiek

Encyklika Evangelium Vitae, rozdział IV: Mnieście to uczynili. O nową kulturę życia ludzkiego

30 godz. = 1 ECTS

samodzielna lektura – do samodzielnego wyboru jedna z propozycji – nauczania Benedykta XVI lub Franciszka(teksty są także dostępne w Internecie):

Benedykt XVI, Encyklika Caritas in Veritate, rozdział III: Braterstwo, rozwój ekonomiczny i społeczeństwo obywatelskie

Franciszek, Posynodalna adhortacja Amoris Laetitia, rozdział IV: Miłość w małżeństwie

Franciszek, Encyklika Laudato si’, rozdział IV: Ekologia integralna

30 godz. = 1 ECTS

przygotowanie do zaliczenia 30 godz. =1 ECTS

suma: 150 godz. = 5 ECTS

Aktywne uczestnictwo w zajęciach (możliwe 2 nieobecności w semestrze);

umiejętność zreferowania (streszczenia) tekstów z literatury;

łatwość w podjęciu tematu, dyskusja na temat wartości, giełda pomysłów ułatwiających wartościowanie w kontekście przeżywanych sytuacji indywidualno-egzystencjalnych i społecznych

Zaliczenie ustne (kolokwium) na ostatnim spotkaniu na ocenę:

znajomość podstaw problematyki – dst;

znajomość pełna wraz ze zrozumieniem problematyki – db;

pełna znajomość problematyki wraz z jej zaawansowanym rozumieniem – bdb