Ekologia człowieka

podstawowy

BI1_W01 BI1_W04 BI1_W05 BI1_U02 BI1_U03 BI1_U10 BI1_U11 BI1_K02 BI1_K05 BI1_K07

Zapoznanie studentów z oceną wrażliwości organizmu człowieka na czynniki środowiska (metody oceny reaktywności w oparciu o posiadany sprzęt i aparaturę badawczą).

Przedstawienie ekologii człowieka (EC) jako transdyscyplinarnej nauki o człowieku i jego kulturze jako dynamicznym elemencie ekosystemów.

Zapoznanie studentów z metodami oceny i monitoringu w oparciu o posiadany sprzęt i aparaturę badawczą.

Zajęcia z Ekologii Człowieka (EC) obejmują dwa główne tematy: (1) wrażliwość organizmu ludzkiego na czynniki

środowiska i odpowiednie biologiczne zmiany przystosowawcze oraz (2) procesy ewolucyjne i dostosowania biokulturowe. Temat pierwszy jest nadrzędny względem tematu drugiego. Poza przedstawieniem zakresu problematyki ekologii człowieka w stosunku do ekologii ogólnej oraz zapoznaniem się z historią rozwoju EC, ważna jest stosowana metodologia, w tym monitorowanie i modelowanie opisywanych zjawisk. Najważniejsza część dotyczy biologicznych przemian przystosowawczych (reaktywności organizmu, strategii przystosowania do środowiska, rodzajów zmian przystosowawczych). Na tym tle rozpatruje się zróżnicowanie i geograficzne rozmieszczenie człowieka oraz zagadnienia fizjologii środowiskowej. Drugi temat obejmuje zagadnienia związane z powstaniem człowieka i społeczno-kulturowymi formami jego występowania. Szczegółowa analiza dotyczy przystosowań kulturowych i biokulturowych. W czasie wykładów opisane zostaną główne sposoby monitorowania i modelowania opisanych zjawisk na podstawie posiadanego sprzętu i aparatury. Wykłady tego typu są podstawą do prowadzenia ćwiczeń, które opierają się na czynnym udziale studentów w tematach ćwiczeniowych, dotyczących sposobów przystosowania lub dostosowania populacji ludzkich do różnych stref klimatycznych kuli ziemskiej. Opracowania te dotyczą też problemów związanych z pierwszym osadnictwem (największe centra kulturowe na świecie), kultury materialnej i niematerialnej, zmian kulturowych, migracji i żywienia. Ćwiczenia są oparte o informacje przekazane w czasie wykładów. Ćwiczenia odbywają się po zakończonych wykładach.

Tematyka wykładów będąca podstawą ćwiczeń

• Czym jest ekologia człowieka (EC)

• Zakres ekologii człowieka

• Metodologia ekologii człowieka -pokaz sprzętu i aparatury do badań w EC

• Reaktywność organizmu – aparatura badawcza do badań reaktywności

• Przystosowania do środowiska – W jaki sposób oceniamy, pokaz aparatury

• Ekologiczne problemy rozwoju człowieka – pokaz kości ze śladami zamian patologicznych

• Antropogeografia i fizjologia środowiskowa – sposoby przystosowania- metody oceniające to zjawisko

• Zróżnicowanie człowieka jako wynik zmian przystosowawczych – jakie badania możemy poprowadzić a jakie nie –aparatura badawcza temu służąca

• Region, systemy osadnicze i rodzina, jako środowisko życia i rozwoju człowieka – ocena populacji na wsi i w mieście – jak mierzymy i oceniamy różnice związane z głębokością i spłaszczeniem klatki piersiowej, ze szpotawością i koślawością kończyn dolnych i gibkością kręgosłupa

• Kulturowe przystosowania – metody oceny na podstawie różnego sprzętu badawczego (1)

• Kulturowe przystosowania do życia w poszczególnych biomach - metody oceny na podstawie posiadanego sprzętu badawczego (2)

• Cywilizacja jako strategia adaptacyjna – metody oceny

• Cywilizacja miejsko-przemysłowa a problemy środowiska – ocena zanieczyszczeń środowiskowych – jakie badania można przeprowadzić.

• Ekologia żywienia, zdrowia i chorób

• Przygotowanie do ćwiczeń

Kolokwium i Egzamin

Literatura podstawowa:

1.Campbell B., Ekologia człowieka, Historia naszego miejsca w przyrodzie od prehistorii do czasów współczesnych. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995;

2. Dyball R and Newell B., 2014. Understanding Human Ecology: A System Approach to Sustainability, Routledge, London and New York;

3. Mackenzie A., Ball A.S., Virdee S.R., Ekologia. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000;

4. Moran E.F. Human Adaptability, An Introduction to Ecological Anthropology. Westview Press, Boulder 2008;

5. Siniarska A., 2016. Human ecology in higher education in Poland. In: Human Ecology Studies and Higher Education for Sustainable Development. European Experiences and Examples, A. Franz-Balsen and L. Kruse (eds.), Edition Humanökologie: Volume 10, 142-151, Oekom Verlag, München

6. Siniarska A., Wolański N. (eds). Ecology of Aging. Kamla-Raj Enterprises, Delhi 2000;

7. Wolański N., Ekologia Człowieka. Podstawy Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, Tom 1 – Wrażliwość na czynniki środowiska i biologiczne zmiany przystosowawcze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006;

8. Wolański N., Ekologia Człowieka. Podstawy Ochrony Środowiska i Zdrowia Człowieka, Tom 2 – Ewolucja i dostosowania biokulturowe. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006;

9. Wolański N. i B. Bogin (eds), The Family as an Environment for Human Development. Kamla-Raj Enterprises, Delhi 1996;

10. Young G.L., A conceptual framework for an interdisciplinary human ecology. Acta Oecologiae Hominis, 1, Lund 1989.

Literatura uzupełniająca:

1. Baker P.T., Human Adaptability. In "Human Biology. An introduction to human evolution, variation, growth, and adaptability" G.H. Harrison et al (eds), 3rd edition, Oxford Science Publications, Oxford, New York, Tokyo 1988. Boothroyd J. People and the Environment. Lerner Publishing Group, 2009;

2. Ellen R., Environment, Subsistence and System: The Ecology of Small-Scale Social Formations, Cambridge University Press, 1982;

3. Fox J., Rindfuss R.R., Walsh S.J., Mishra V., People and Environment. Springer, 2008;

4. Frisancho A.R., Human Adaptation and Accommodation. The University of Michigan Press, Ann Arbor 1993;

5. Moran E.F., The Ecosystem Approach in Anthropology: From Concept to Practice. University of Michigan Press, 1991;

6. Moran E.F., Ostrom E., Seeing the Forest and the Trees: Human-Environment Interactions in Forest Ecosystems. MIT Press, 2005;

7. Siniarska A., Dickinson F., Annotated Bibliography in Human Ecology. Kamla-Raj Enterprises, Delhi 1996;

8. Young G.L., Origins of Human Ecology. Benchmark Papers in Ecology, 12, Hutchinson Ross Publ.Comp., Stroudsbourg 1983.

Efekty przedmiotowe w zakresie wiedzy:

Efekt przedmiotowy 1. Student rozumie i wymienia podstawowe zjawiska i procesy biologiczne w zakresie ekologii człowieka

Efekt przedmiotowy 2. Student ma wiedzę w zakresie najważniejszych problemów z zakresu różnych działów w ekologii człowieka oraz zna metody ich oceny

Efekt przedmiotowy 3. Student ma wiedzę w zakresie podstawowych kategorii pojęciowych i terminologii w ekologii człowieka oraz ma znajomość rozwoju tej dyscypliny nauki i stosownych w niej metod badawczych

Efekty przedmiotowe w zakresie umiejętności:

Efekt przedmiotowy 4. Student rozumie literaturę z zakresu ekologii człowieka w języku polskim i czyta ze zrozumieniem nieskomplikowane teksty naukowe w języku angielskim

Efekt przedmiotowy 5. Student wykorzystuje dostępne źródła informacji, w tym źródła elektroniczne w ramach ekologii człowieka

Efekt przedmiotowy 6. Student posiada umiejętność wystąpień ustnych, dotyczących zagadnień szczegółowych z zakresu ekologii człowieka

Efekt przedmiotowy 7. Student uczy się samodzielnie i w sposób ukierunkowany w ramach ekologii człowieka

Efekty przedmiotowe w ramach kompetencji społecznych:

Efekt przedmiotowy 8. Student potrafi współdziałać i pracować w grupie, przyjmując w niej różne role

Efekt przedmiotowy 9. Student rozumie potrzebę podnoszenia kompetencji zawodowych i osobistych w ramach ekologii człowieka

Efekt przedmiotowy 10. Student wykazuje potrzebę stałego aktualizowania wiedzy w ekologii człowieka

ECTS - wykłady

ECTS [1 ECTS=30 godzin]

Udział w wykładzie: 30 godzin

Przygotowanie do egzaminu: 30 godzin

Suma: 60 godzin

Liczba ECTS: 60/30=2

Wykłady mają na celu przygotowanie do ćwiczeń.

Student nie powinien opuścić żadnego wykładu.

Egzamin jest przeprowadzany w sesji letniej.

Przedmiotowe efekty kształcenia przypisane do wykładów (1-3).

ECTS - ćwiczenia

Udział w dyskusji w oparciu o wcześniejsze wykłady: 30 godzin

Odpowiedzi na pytania i dyskusje dotyczące tematyki ćwiczeń: 30 godzin

Suma: 60 godzin

Liczba ECTS: 60/30=2

Student może opuścić 1 ćwiczenia, w tym są zwolnienia lekarskie

Przedmiotowe efekty kształcenia przypisane do ćwiczeń (4-10).

E-Learning

obowiązkowy

nie dotyczy

Efektem ukończenia tego przedmiotu przez studentów jest:

a) rozumienie podstaw Ekologii Człowieka (EC), gdzie obok biologii dochodzą nauki kulturowe i społeczne (w szczególności antropologia kulturowa, socjologia i ekonomia)

b) rozumienie definicji ekosystemu w EC, która obejmuje przepływ energii, materii i informacji

c) rozumienie miejsca EC w ekologii ogólnej

d) rozumienie kulturowej (nie biologicznej) adaptacji do środowiska i mechanizmów obronnych przed oddziaływanie niekontrolowanych zmian

e) przewidywanie zmian w organizmie człowieka, spowodowanych różnymi czynnikami ekologicznymi

f) rozwój świadomości ekologicznej w relacji do zmieniającego się środowiska

g) rozumienie i interpretacja filozoficznych aspektów zmian środowiskowych

Zakres wiedzy szkoły średniej poszerzony o wiadomości z Biologii Rozwoju Człowieka

obowiązkowy

nie dotyczy