The pros and cons of secularization. The period from antiquity to revival. A philosophical and historical perspective

Podczas konserwatorium spróbujemy przedyskutować filozoficzne i polityczno-społeczne źródła „oddalania się człowieka od Boga”, a wyrażające się się w takiej postawie jak sekularyzacja i sekularyzm. Friedricha Schelling (+1854) trafnie zauważył, że raczej „nie ma sensu pytanie o to, jak człowiek może dojść do Boga; prawdziwe pytanie dotyczy raczej tego, dlaczego i jak mógł się od Boga oddalić?”. Podczas zajęć będziemy poszukiwać przyczyny tego „oddalenia się od Boga” w okresie od starożytności do odrodzenia.

W świecie współczesnym dokonuje się w sferze wiary i praktyk religijnych ważna zmiana. W kulturze zachodniej religia staje się tylko jednym z wielu sektorów życia społecznego, a nie jak kiedyś było - rozpowszechnionym i wpływowym czynnikiem, kształtującym społeczeństwa. Wielu ludzi, szczególnie z naukowego środowiska, wydaje się być zamkniętymi na problemy religijne.

Nietrudno zauważyć, ze żyjemy w świecie, który na różne sposoby przeciwstawia się wierze religijnej, „żyjemy w dramatycznej próbie dążącej do zgaszenia światła Boga żywego" (H. de Lubac).

Ujmując zagadnienie nieco inaczej można powiedzieć, że obecny świat charakteryzują zasadniczo dwa momenty.

Za pierwszy uznaje się niechęć w uznawaniu jakiegokolwiek autorytetu w głoszeniu prawdy. Postawa ta dotyka również religię, która nie posiada już wyłączności w przekazywaniu sensu życia, osłabła jej moc wyjaśniająca ludzkie życie. Bóg po prostu przestał być potrzebny w wyjaśnieniu problemu sensu (H. Waldenfels). Człowiek nierzadko żyje tak jak gdyby Boga nie było. Uczyniono Go „wielkim nieobecnym w kulturze i społecznej świadomości narodów" (Jan Paweł II).

Za drugi moment uznaje się fakt ogromnego pluralizmu w świecie występującego w najróżniejszych płaszczyznach zarówno jednostkowego, jak i społecznego życia. Na co dzień spotyka się wielość języków, sposobów myślenia, wielość form społecznych, systemów gospodarczych, opcji politycznych, a także kultur i religii. To również przyczynia się do osłabienia pozycji chrześcijaństwa we współczesnym świecie. Wspomniane powyżej cechy współczesnej kultury, stanowią obok wielu innych cech, oblicze tego, co nazywamy sekularyzacją i sekularyzmem.

Podczas konserwatorium spróbujemy przedyskutować filozoficzne i polityczno-społeczne źródła „oddalania się człowieka od Boga”. W pierwszym semestrze zwrócimy uwagę na źródła tkwiące w okresie starożytnym i w średniowieczu.

W semestrze drugim przebadamy okres od odrodzenia do współczesności.

- Materiały zamieszczone na platformie e-learningowej.

- P. Gołubców, "Żyć tak, jak gdyby Bóg nie istniał. Sekularyzm jako

współczesne zagrożenie dla integralnego rozwoju osoby ludzkiej", Wrocław

2013.

- Ł. Kutyło, "Teorie socjologiczne a religia. Między sekularyzacją a

desekularyzacją", Łódź 2012.

- "Ateizm oraz irreligia i sekularyzacja", wybór i oprac. F. Adamski, Kraków

2011.

- A. Draguła, Ocalić Boga. Szkice z teologii sekularyzacji, Warszawa 2010.

- "Nadzieje i zagrożenia sekularyzacji", red. C. Korzec, R. Misiak, Szczecin

2010.

- K. Dobbelaere, "Sekularyzacja. Trzy poziomy analizy", tłum. R. Babińska,

Kraków 2008.

- K. Zielińska, "Spory wokół teorii sekularyzacji", Kraków 2008.

- J. Mariański, "Sekularyzacja i desekularyzacja w nowoczesnym świecie",

Lublin 2006.

- P. Norris, "Sacrum i profanum. Religia i polityka na świecie", tłum. R.

Babińska, Kraków 2006.

- David Berliński, "Szatańskie urojenie. Ateizm i jego pretensje naukowe".

Prószyński i S-ka.

- Andre Comte-Sponville, "Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do

duchowości bez Boga". Wyd. Czarna Owca (dawniej Jacek Santorski & Co.)

- Mazanka P., "Źródła sekularyzacji i sekularyzmu w kulturze europejskiej",

Warszawa 2004.

- Marek Lipski, "Dlaczego nie jestem ateistą", Wyd. Nieateista

- Sławomir Zatwardnicki „Ateizm urojony”, Wydawnictwo M.

- B. S. Turner, "Religion and modern society. Citizenship, secularisation, and

the state", Cambridge 2012.

- B. S. Turner, "Secularization". Vol. 1, "Defining secularization. The secular in

historical and comparatice perspective", Vol. 2, "The sociology of

secularization", Los Angeles 2010.

Kompetencje społeczne:

- Student(ka) zachowuje otwartość na różne argumenty dotyczące problemu sekularyzacji, sekularyzmu, ateizmu, rozumiejąc przyczyny i konsekwencje tych zjawisk.

- Potrafi wejść w rzeczą dyskusję z osobami reprezentującymi różne światopoglądy.

- Rozumie relację pomiędzy naukami przyrodniczymi, filozofią, a teologią.

- Potrafi odróżnić przejawy i formy religii prawdziwej od tzw. pseudoreligii.

Punkty ECTS:

udział w wykładzie - 30

przygotowanie do wykładu i lektura tekstów - 30

przygotowanie do zaliczenia - 25

konsultacje - 5

SUMA GODZIN 90 [90:30=3]

LICZBA ECTS – 3

Metody i kryteria ocenienia:

- ocena niedostateczna (2) - student nie zna podstawowych zagadnień omówionych na konserwatorium

- ocena dostateczna (3) - student pobieżnie orientuje się w problematyce konserwatorium, wymienia omówione zagadnienia, nie potrafi jednak dokonać głębszej analizy prezentowanych problemów

- ocena dobra (4) - student zna wszystkie poruszane na zajęciach zagadnienia, szczegółowo charakteryzuje kluczowe pojęcia związane z sekularyzacją i ateizmem.

- ocena bardzo dobra (5) - student zna szczegółowo rozwiązania wszystkich omawianych zagadnień, oraz twórczo i krytycznie potrafi odnieść się do każdego z nich.

- Szczegółowe kryteria oceniania zostaną podane na pierwszym wykładzie.