(in Polish) K: Blaski i cienie sekularyzacji. Okres od XVI do XXI wieku. Ujęcie filozoficzno-historyczne

Podczas konserwatorium spróbujemy przedyskutować filozoficzne i polityczno-społeczne źródła „oddalania się człowieka od Boga”, a wyrażające się się w takiej postawie jak sekularyzacja i sekularyzm. Friedricha Schelling (+1854) trafnie zauważył, że raczej „nie ma sensu pytanie o to, jak człowiek może dojść do Boga; prawdziwe pytanie dotyczy raczej tego, dlaczego i jak mógł się od Boga oddalić?”. Podczas zajęć będziemy poszukiwać przyczyny tego „oddalenia się od Boga” w okresie od renesansu do współczesności (od XV do XXI wieku).

W świecie współczesnym dokonuje się w sferze wiary i praktyk religijnych ważna zmiana. W kulturze zachodniej religia staje się tylko jednym z wielu sektorów życia społecznego, a nie jak kiedyś było - rozpowszechnionym i wpływowym czynnikiem, kształtującym społeczeństwa. Wielu ludzi, szczególnie z naukowego środowiska, wydaje się być zamkniętymi na problemy religijne.

Nietrudno zauważyć, ze żyjemy w świecie, który na różne sposoby przeciwstawia się wierze religijnej, „żyjemy w dramatycznej próbie dążącej do zgaszenia światła Boga żywego" (H. de Lubac).

Ujmując zagadnienie nieco inaczej można powiedzieć, że obecny świat charakteryzują zasadniczo dwa momenty.

Za pierwszy uznaje się niechęć w uznawaniu jakiegokolwiek autorytetu w głoszeniu prawdy. Postawa ta dotyka również religię, która nie posiada już wyłączności w przekazywaniu sensu życia, osłabła jej moc wyjaśniająca ludzkie życie. Bóg po prostu przestał być potrzebny w wyjaśnieniu problemu sensu (H. Waldenfels). Człowiek nierzadko żyje tak jak gdyby Boga nie było. Uczyniono Go „wielkim nieobecnym w kulturze i społecznej świadomości narodów" (Jan Paweł II).

Za drugi moment uznaje się fakt ogromnego pluralizmu w świecie występującego w najróżniejszych płaszczyznach zarówno jednostkowego, jak i społecznego życia. Na co dzień spotyka się wielość języków, sposobów myślenia, wielość form społecznych, systemów gospodarczych, opcji politycznych, a także kultur i religii. To również przyczynia się do osłabienia pozycji chrześcijaństwa we współczesnym świecie. Wspomniane powyżej cechy współczesnej kultury, stanowią obok wielu innych cech, oblicze tego, co nazywamy sekularyzacją i sekularyzmem.

Podczas konserwatorium spróbujemy przedyskutować filozoficzne i polityczno-społeczne źródła „oddalania się człowieka od Boga”. Będziemy poszukiwać przyczyny tego „oddalenia się od Boga” w okresie od renesansu do współczesności (od XV do XXI wieku).

- "Ateizm oraz irreligia i sekularyzacja", wybór i oprac. F. Adamski, Kraków

2011.

- Adamski F., (red.), „Ateizm oraz irreligia i sekularyzacja”, Kraków 2011.

- Benisz H., “Schopenhauer – Nietzsche – Heidegger. Fundamentalne kwestie

filozofii życia”, Kęty 2015

- Berliński D., "Szatańskie urojenie. Ateizm i jego pretensje naukowe",

Prószyński i S-ka.

- Buckley M. J., “Ateizm w sporze z religią”, tłum. M. Frankiewicz, Kraków

2009.

- Comte-Sponville A., "Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do duchowości

bez Boga", tłum. E. Aduszkiewicz, Warszawa 2011.

- Dobbelaere K., "Sekularyzacja. Trzy poziomy analizy", tłum. R. Babińska,

Kraków 2008.

- Draguła A., „Ocalić Boga. Szkice z teologii sekularyzacji”, Warszawa 2010.

- Flew A., “Bóg istnieje”, tłum. R. Pucek, Warszawa 2011.

- Garewicz J., “Schopenhauer”, Warszawa 1988.

- Gołubców P., "Żyć tak, jak gdyby Bóg nie istniał. Sekularyzm jako

współczesne zagrożenie dla integralnego rozwoju osoby ludzkiej", Wrocław

2013.

- Habermas J., „Wierzyć i wiedzieć”, przemówienia z 14 października 2001 r. w

kościele św. Pawła we Frankfurcie z okazji otrzymania Nagrody Pokojowej

Niemieckich Księgarzy; http://www.tezeusz.pl.

- Jaspers K., “Nietzsche”, tłum. Dorota Stoińska, Warszawa 1997.

- Korzec C., Misiak R. (red.), "Nadzieje i zagrożenia sekularyzacji", red.

Szczecin 2010.

- Krasiciki P., “Od „śmierci Boga” do śmierci człowieka. Z genealogii i recepcji

posthumanizmu Fryderyka Nietzschego”, Opole 2001.

- Kuderowicz Z., “Nietzsche”, Warszawa 2004.

- Kutyło Ł., "Teorie socjologiczne a religia. Między sekularyzacją a

desekularyzacją", Łódź 2012.

- Lubac de H., „Dramat ateizmu humanistycznego”, tłum. A. Ziernicki, Kraków

2004.

- Lipski M., "Dlaczego nie jestem ateistą", wyd. Nieateista 2011.

- Lütz M., „Mała historia Największego”, tłum., M. Zielińska, Kraków 2009.

- Mariański J., "Sekularyzacja i desekularyzacja w nowoczesnym świecie",

Lublin 2006.

- Maritain J., "Trzej reformatorzy. Luter-Descartes-Rousseau", tłum. K.

Michalski, Warszawa 1938.

- Marks K., “Przyczynek do krytyki heglowskiej filozofii prawa”, w: K. Marks, F.

Engels, W. Lenin, “O religii. Wybór”, J. Kniaziołucki (red.), Warszawa 1984.

- Mazanka P., "Źródła sekularyzacji i sekularyzmu w kulturze europejskiej",

Warszawa 2004.

- Miodoński L., „Filozofia religii Arthura Schopenhauera”, w: „Filozofia” XXIX,

Wrocław 1996.

- Neusch M., „U źródeł współczesnego ateizmu”, tłum. A. Turowiczowa, Paryż

1980.

- Nietzsche F., “Antychryst”, tłum. L. Staff, Kraków 1967.

- Nietzsche F., „To rzekł Zaratustra” tłum. S. Lisiecka, Z. Jaskuła, Warszawa

1999.

- Nietzsche F., “Ecce homo”, Kraków 2002.

- Nietzsche F., “Wiedza radosna”, Kraków 2003.

- Norris P., "Sacrum i profanum. Religia i polityka na świecie", tłum. R.

Babińska, Kraków 2006

- Novak M., „Boga nikt nie widzi. Noc ciemna ateistów i wierzących”, tłum., M.

Pasiciak, Kraków 2010.

- Possenti V., Filozofia po nihilizmie, tłum. J. Merecki, Lublin 2003.

- Safranski R., „Schopenhauer. Dzikie czasy filozofii”, tłum., M. Falkowski,

Warszawa 2008.

- Safranski R., “Nietzsche. Biografia myśli”, Warszawa 2003.

- Schopnhauer A., „W poszukiwaniu mądrości życia”, t. II., tłum. J. Garewicz,

Kęty 2004.

- Sieg J., „Post-chrześcijańska myśl ateistyczna”, w: „O filozoficznym poznaniu

Boga dziś”, Warszawa 1992.

- Sochoń J., ,,Ateizm”, Warszawa 2003.

- Turner B. S., "Religion and modern society. Citizenship, secularisation, and

the state", Cambridge 2012.

- Turner B. S., "Secularization". Vol. 1, "Defining secularization. The secular in

historical and comparatice perspective", Vol. 2, "The sociology of

secularization", Los Angeles 2010.

- Wojtysiak J., „Spór o istnienie Boga. Analityczno-intuicyjny argument na

rzecz teizmu”, Poznań 2012.

- Taylor Ch., “A Secular Age”, Cambridge 2007.

- Westphal M., „Suspicion and Faith. The Religious Uses of Modern Atheism”,

Michigan 1993.

- Zatwardnicki S. „Ateizm urojony”, Wydawnictwo M

- Zielińska K., "Spory wokół teorii sekularyzacji", Kraków 2008.

Kompetencje społeczne:

- Student(ka) zachowuje otwartość na różne argumenty dotyczące problemu sekularyzacji, sekularyzmu, ateizmu, rozumiejąc przyczyny i konsekwencje tych zjawisk.

- Potrafi wejść w rzeczą dyskusję z osobami reprezentującymi różne światopoglądy.

- Rozumie relację pomiędzy naukami przyrodniczymi, filozofią, a teologią.

- Potrafi odróżnić przejawy i formy religii prawdziwej od tzw. pseudoreligii.

Punkty ECTS:

udział w wykładzie - 30

przygotowanie do wykładu i lektura tekstów - 30

przygotowanie do zaliczenia - 25

konsultacje - 5

SUMA GODZIN 90 [90:30=3]

LICZBA ECTS – 2

Metody i kryteria ocenienia:

- ocena niedostateczna (2) - student nie zna podstawowych zagadnień omówionych na konserwatorium

- ocena dostateczna (3) - student pobieżnie orientuje się w problematyce konserwatorium, wymienia omówione zagadnienia, nie potrafi jednak dokonać głębszej analizy prezentowanych problemów

- ocena dobra (4) - student zna wszystkie poruszane na zajęciach zagadnienia, szczegółowo charakteryzuje kluczowe pojęcia związane z sekularyzacją i ateizmem.

- ocena bardzo dobra (5) - student zna szczegółowo rozwiązania wszystkich omawianych zagadnień, oraz twórczo i krytycznie potrafi odnieść się do każdego z nich.

- Szczegółowe kryteria oceniania zostaną podane na pierwszym wykładzie.