ML: Classical metaphysics as a response to the errors of contemporary culture

Na wykładzie odpowiemy na pytanie: dlaczego warto uprawiać metafizykę (filozofię klasyczną)? Wskażemy na dziesięć ważnych i niestety negatywnych cech kultury zachodniej XXI wieku. Na każdy błąd spróbujemy znaleźć lekarstwo, które może przyjść ze strony metafizyki.

Wykład będzie miały więc nie tylko teoretyczny ale i praktyczny charakter.

Poglądy na potrzebę uprawiania metafizyki były i są niejednolite. Współcześnie zauważa się m.in. stanowisko negujące wartość i potrzebę metafizyki (a szerzej filozofii klasycznej), jako wiedzy o rzeczywistości realnie istniejącej. Według przedstawicieli tego stanowiska wystarczają nauki przyrodnicze, które wyczerpują pole poznawcze właściwe poznaniu naukowemu. Dlatego nie widzi się miejsca dla filozofii jako dyscypliny racjonalnej badającej rzeczywistość istniejącą niezależnie od podmiotu poznającego.

Spotyka się jednakże inne stanowisko odnośnie potrzeby uprawiania metafizyki (filozofii klasyczne): stanowisko opowiadające się za jej aktualnością, szczególnie w odniesieniu do całości kultury, którą filozofia integruje, oczyszcza i nadaje jej sens.

Dziś wiele mówi się na temat kryzysu współczesnej kultury, rozumianym jako ważne załamania w procesie jej rozwoju. Źródłem tego załamania jest człowiek i to człowiek nie jako abstrakt, ale jako konkretna osoba, tj. jako swoisty twór kulturowy, posiadający wiedzę i przekonania z zakresu takich dziedzin jak: moralność, religia, sztuka nauka i filozofia. Mówi o tym zasada: "agere sequitur esse" (działanie wypływa z bycia). Wiadomo, że „esse”, (bycie człowieka), nie jest zjawiskiem pierwotnym, jest również w pewnej „warstwie” tworem kulturowym. Kryzys kultury współczesnej i jej fundamentu - ludzkiego „esse” powstał, jak można sądzić, z powolnego odwracania się od absolutnego, stałego i hierarchicznego świata wartości i norm. Już Arystoteles zwrócił uwagę, że drobne błędy na początku prowadzą do poważnych konsekwencji na końcu.

Na wykładzie odpowiemy na pytanie: dlaczego warto uprawiać metafizykę (filozofię klasyczną)? Wskażemy na dziesięć ważnych i niestety negatywnych cech kultury zachodniej XXI wieku. Na każdy błąd spróbujemy znaleźć lekarstwo, które może przyjść ze strony metafizyki. Wykład będzie miały więc nie tylko teoretyczny ale i praktyczny charakter.

- Adamski F., (red.), „Ateizm oraz irreligia i sekularyzacja”, Kraków 2011.

- Adler M. J., „How to Think about The Great Ideas, Chicago 20036.

- Benedykt XVI, „O rewolucji seksualnej, homo-lobby i odejściu od Tradycji.

List o przyczynach kryzysu Kościoła”, http://www.pch24.pl/benedykt-xvi-o-

przyczynach-kryzysu-kosciola.

- Berliński D., “Szatańskie urojenie. Ateizm i jego pretensje naukowe”, przeł.

D. Cieśla-Szymańska, Warszawa 2009.

- Bronk A., „Zrozumieć świat współczesny”, Lublin 1998.

- Bronk A. (red.), „Filozofować dziś. Z badań nad filozofią współczesna”, Lublin

1995.

- Buckley M. J., "Ateizm w sporze z religią", tłum., M. Frankiewicz, Kraków

2009.

- Clarke W. N., "The One and the Many. A Contemporary Thomistic

Metaphysics", Notre Dame, Indiana, 2001.

- Comte-Sponville A., “Duchowość ateistyczna. Wprowadzenie do duchowości

bez Boga”, tłum. E. Aduszkiewicz, Warszawa 2011.

- "Człowiek w nauce współczesnej. Rozmowy w Castel Gandolfo”, red. K.

Michalski, Kraków 2006.

- Gilson E., „Realizm tomistyczny”, opracowanie zbiorowe, Warszawa 1968.

- Habermas J., „Wierzyć i wiedzieć”, przemówienia z 14 października 2001 r. w

kościele św. Pawła we Frankfurcie z okazji otrzymania Nagrody Pokojowej

Niemieckich Księgarzy; http://www.tezeusz.pl/cms/tz/index.php?id=774.

- Kamiński S., „Jak filozofować? Studia z metodologii filozofii.

- Krąpiec M. A., Kamiński S., „Z teorii i metodologii metafizyki”, Lublin 1994.

- Kutschera F. von, „Wielkie pytania. Rozważania filozoficzno-teologiczne”,

tłum., J. Merecki, Warszawa 2007.

- MacIntyre A., „Bóg - Filozofia – Uniwersytety. Wybrane zagadnienia z historii

katolickiej tradycji filozoficznej”, tłum. A. Łagodzka, Warszawa 2013.

- Marquard O., „Rozstanie z filozofią pierwszych zasad”, tłum., K.

Krzemieniowa, Warszawa 1994.

- Mazanka P., „Źródła sekularyzacji i sekularyzmu w kulturze europejskiej”,

Warszawa 2003.

- Morawiec E., Mazanka P., „Metafizyka klasyczna wersji egzystencjalnej”,

Warszawa 2006.

- Novak M., „Boga nikt nie widzi. Noc ciemna ateistów i wierzących”, tłum. M.

Pasicak, Kraków 2010.

- Nowak W. M., „Spór o nowoczesność w poglądach Charlesa Taylora i A.

MacIntyre", Rzeszów 2008.

- Półtawski A., „Filozofia dla życia. Rozmawiają K. Ziemiec i M. Maciejczak,

komentuje W. Półtawska, Częstochowa 2013.

- „Rozum otwarty na wiarę”, red. A. Maryniarczyk, A. Gudaniec, Lublin 2000.

- Reale G., „Lekarstwo na błędy w kulturze czyli jakiej filozofii dzisiaj

potrzebujemy?”, Ethos 56(2001), s. 15 nn.

- Taylor Ch., „Źródła podmiotowości. Narodziny tożsamości nowoczesnej”,

tłum. M. Gruszczyński, O. Latek, A. Lipszyc, A. Michalak, A. Rostkowska, M.

Rychter, Ł. Sommer, Warszawa 2001.

- White N., „Filozofia szczęścia. Od Platona do Skinnera”, tłum. M. Chojnacki,

Kraków 2008.

Wiedza:

- Student(ka) poznaje i rozumie ważne pojęcia związane z metafizyką (filozofią klasyczną) i niektórymi, ważnymi obszarami współczesnej kultury.

- Zapoznaje się z filozoficznymi przyczynami kryzysu kultury współczesnej, jak również z środkami, które mogą uzdrowić kulturę. Pochodzą one ze strony metafizyki klasycznej.

Umiejętności:

- Student(ka) potrafi zająć samodzielnie stanowisko w dyskusji na temat kryzysu kultury współczesnej i możliwościami jego przezwyciężenia.

- Poprawnie stosuje poznaną terminologię filozoficzną z zakresu problematyki wykładu.

Kompetencje społeczne:

- Student(ka) zachowuje otwartość na różne argumenty dotyczące kryzysu współczesnej kultury rozumiejąc jego przyczyny i konsekwencje.

- Potrafi wejść w rzeczą dyskusję z osobami reprezentującymi różne światopoglądy.

- Rozumie relację pomiędzy naukami przyrodniczymi, filozofią, a teologią.

- Potrafi odróżnić przejawy i formy religii prawdziwej od tzw. pseudoreligii.

Punkty ECTS:

udział w wykładzie - 30

przygotowanie do wykładu i lektura tekstów - 30

przygotowanie do zaliczenia - 25

konsultacje - 5

SUMA GODZIN 90 [90:30=3]

LICZBA ECTS – 4

Metody i kryteria ocenienia:

- ocena niedostateczna (2) - student nie zna podstawowych zagadnień omówionych na wykładzie

- ocena dostateczna (3) - student pobieżnie orientuje się w problematyce wykładu, wymienia omówione zagadnienia, nie potrafi jednak dokonać głębszej analizy prezentowanych problemów

- ocena dobra (4) - student zna wszystkie poruszane na zajęciach zagadnienia, szczegółowo charakteryzuje kluczowe pojęcia związane z ateizmem.

- ocena bardzo dobra (5) - student zna szczegółowo rozwiązania wszystkich omawianych zagadnień, oraz twórczo i krytycznie potrafi odnieść się do każdego z nich.

- Szczegółowe kryteria oceniania zostaną podane na pierwszym wykładzie.