ML:: Evil in ethical discourse. From the perspective of a modern crime novel

Analiza struktury zła w dyskursach opartych o schematy współczesnych, wybranych powieści kryminalnych, pozwala na badanie jak konstruuje się obraz zła i jak się go dzisiaj interpretuje ( społecznie, egzystencjalnie czy metafizycznie) jak się o nim opowiada i jak prowadzi się w obrębie kryminałów dyskurs na temat złą, jego przyczyn i psychologicznego profilu sprawcy i jego otoczenia.

Na wykładach o strukturze zła we współczesnych dyskursach nawiązuje do powieści kryminalnych; a właściwie do dwóch scenariuszy zbrodni, śledztwa i sylwetki detektywa. Opierając się na analizach etycznych, egzystencjalnych, ontologicznych ( opis rzeczywistości, jej konstrukcji i kategorii prawdy) można określić wpływ kultury masowej i masowej wyobraźni na różne wymiary zła, jego skandalizujący i sensacyjny charakter, a także emanacji zła społecznej, środowiskowej czy determinującej losy jednostki. Kryminał łączy ze sobą trzy podstawowe zjawiska; zbrodnię-śledztwo-karę; inaczej: czyn ( sprawstwo)-rozum instrumentalny i różne racjonalne scenariusze oparte na praktyce, wiedzy i wyobraźni oraz odkrycie i ukaranie zbrodni ( przywracanie porządku moralnego, egzystencjalnego i ontologicznego).

Taka opowieść o złu tłumaczy też na czym dzisiaj polega odbiór zła, na czym się opiera i gdzie ma swoje przyczyny; co w wyobraźni masowej jest złe i dlaczego? Dlaczego zło kusi i fascynuje, czy ze względu na swoją naturę czy na sposób, w jaki zostaje przedstawione, poddane rekonstrukcji, wplecione w uczucia strachu i grozy. Zło związane jest z przemocą i agresją, a wiec z tymi zjawiskami, które w różnych formach są społecznie akceptowane ( mowa, zachowanie, styl życia itd.). Czy filozoficzne koncepcje zła wyjaśniają dzisiaj czym ono jest? Autorzy powieści kryminalnej inspirują do zadawania pytania; co my etycy wiemy o złu i czy rozumiemy w pełni jego destruktywny charakter?

. Giddens, Nowoczesność i tożsamość, Wydaw. PWN, Warszawa 2010

U. Beck, A.Giddens, S.Lash, Modernizacja refleksyjna. Polityka, tradycja i estetyka w porządku społecznym nowoczesności, Wydaw. PWN, Warszawa 2009

Ch. Taylor, Nowoczesne imaginaria społeczne, Wydaw. Znak, Kraków 2009

T. Cegielski, Detektyw w krainie cudów. Powieść kryminalna i narodziny nowoczesności 1841-1941, Wydaw.WAB, Warszawa 2015

R.Caillos, Powieść kryminalna, czyli jak intelekt opuszcza świat, aby oddać się li tylko grze , i jak społeczeństwo wprowadza z powrotem swe problemy w igraszki rozumu, przeł. J. Błoński, w: Odpowiedzailność i styl, PIW, Warszawa 1967

W.J. Burszta, M. Czubaj, Krwawa setka: 100 najważniejszych powieści kryminalnych, Wydaw. Muza, Warszawa 2007

M. Czubaj, Etnolog w Mieście Grzechu. Powieść kryminalna jako świadectwo antropologiczne,

Koncepcje i problemy filozofii zła, pod red. R. Wiśniewskiego i M. Jaranowskiego, Wydaw. Nauk. UMK, Toruń 2009

E. Podrez, Na tropach zła w etyce i w powieści kryminalnej; w „Primum Philosophari, Opuscula Antonio Siemianowski dedicata”, UAM, Wydział Teolog., Poznań 2016, 333-345.

B. Darska, Śledztwo i płeć. O bohaterkach powieści kryminalnych, Oficynka, Gdańsk 2013

G. Grzegorzewska, Noc z czwartku na niedzielę, Wydaw.Literackie, Kraków2007

G. Grzegorzewska, Grób, Wydaw. Lit., Kraków, 2012

G. Grzegorzewska, betonowy pałac, Wydaw. Lit., Kraków 2014

G. Grzegorzewska, Kamienna noc, Wydaw. Lit. Kraków 2016

M. Świetlicki, 12, Wydaw.EMG, Kraków 2006

M. Świetlicki, 13, Wydaw. EMG, Kraków, 2007

M. Świetlicki, 11, Wydaw. EMG, Kraków2008.

efekt umiejętności:

Student zdobywa umiejętność analizy zła w różnych strukturach, wydarzeniach i opowieściach, biorąc pod uwagę etyczną, egzystencjalną i antropologiczną interpretacje zła

efekt wiedzy: student poznaje na czym polega wielowymiarowość współczesnego dyskursu o złu i jego przyczynach w ramach transformacji medialnej, jaka stała się udziałem kultury masowej.

Efekt kompetencji: student jest zdolny do analizy przedstawień zła, jakie są obecne w kulturze masowej z zastosowaniem aparatury filozoficznej. Dyskurs o zło przyjmuje dzisiaj popularną formę telenoweli. Kryminały, również z te projekty, pisane przez studentów pozwalają na krytyczną analizę konstruowanej rzeczywistości według różnych, kulturowych schematów.

Metoda dydaktyczna:

wykład związany z przedmiotem rozważań oparty na filozoficznych, socjologicznych i kulturowych analizach zła , na teoretycznych opracowaniach powieści kryminalnej jako szczególnego gatunku literatury masowej tzn. podatnej na ewolucje wyobraźni masowej : Czubaj, Cegielski, Burszta, Darska. Analizę struktury zła przeprowadzę na podstawie tzw. krakowskich kryminałów; Świeckiego i Grzegorzewskiej, ponieważ ich teksty pozwalają na wszechstronny współczesny dyskurs o złu,

. zakorzeniony w kulturze i jej ponowoczesnych strukturach.

weryfikacja - egzamin końcowy

metoda dydaktyczna:

samodzielne przygotowanie ( zaprojektowanie i napisanie)przez studentów krótkiego opowiadania w stylu kryminałów, z nawiązaniem do standardów tego gatunku.

weryfikacja-zaliczenie wykładu i możliwość przystąpienia do egzaminu

Kryteria oceny:

student jest zobowiązany do napisania krótkiego (10-15 stron) zarysu powieści kryminalnej z zachowaniem prawideł obowiązujących w kryminałach. na tekst ten składają się trzy elementy: projekt "akcji", jej powieściowy zarys oraz literatura przedmiotu, do której się student odwołuje

Umiejętności:

na ocenę 2-student nie uczestniczył w zajęciach nie orientuje się w ogóle w tematyce

na ocenę 3- student wie ogólnie o czym była mowa, ale nie potrafi scharakteryzować struktury zła, ani też opisać cechy współ. dyskursu

na ocenę 4-student zna dobrze terminologię, wie na czym polega związek między powieścią kryminalną a filozoficznym pytaniem skąd się bierze zło, ale jego wiedza ogranicza się tylko do ogólnych schematów

na ocenę 5-student potrafi właściwie zinterpretować problematykę zła, dokonać jej analizy w związku z wybranym kryminałem, posługując się odpowiednią, filozoficzna terminologią

Wiedza:

na ocenę 2- student nie posiada wiedzy o filozoficznej problematyce zła, jej koncepcjach i nie wie, jak w ich świetle odczytać treści kryminałów

na ocenę 3-student ogólnie zna terminologię i koncepcje zła, ale nie potrafi ich zastosować do analizy kryminałów

na ocenę 4-student orientuje się w terminologii i koncepcjach złą, wie jak poddać interpretacji powieści kryminalne ze względu na problematykę zła i jej sposób opisania, ale nie potrafi samodzielnie takiej analizy dokonać na konkretnym przykładzie

na ocenę 5-student zna materiał, umie się nim posługiwać zarówno w dyskursie na temat kultury i wyobraźni masowej jak i nawiązaniu do kryminałów

Kompetencje:

Na ocenę studenta składają się trzy czynniki: napisany przez niego tekst w ciągu trwania zajęć jako podstawy do zaliczenia wykładu, udział w zajęciach, znajomość filozoficznych i kulturowych sposobów przedstawiania zła i jego oceny w związku z powieścią kryminalną.