(in Polish) WM: Dlaczego chrześcijaństwo przestało profilować cywilizację Zachodu? Próba rozpoznania

Wykład to próba ukazania tych czynników, które ukształtowały proces coraz silniejszego wypychania chrześcijaństwa na margines życia społecznego oraz - szerzej - ludzkiej kultury. Najpierw zostaną omówione fundamentalne zasady religii chrześcijańskiej, jej historia i wewnętrzne napięcia z niej wyrastające. Następnie wskaże się w porządku filozoficznym, religijnym i politycznym na koncepcje prowadzące do sekularyzmu i obojętności religijnej, bardzo charakterystycznych dla nowoczesnego świata.

Wykład ukierunkowany został na wykazanie, że w ciągu wieków wiele zmieniło się w stosunkach między Kościołem katolickim a światem. Kościół co prawda nadal stara się wędrować swoją drogą, wierną swej wizji dogmatycznej, niemniej jednak musi reagować na tzw. znaki czasu. Ważną cezurą w tej sprawie jest Sobór Watykański II. Po ukazaniu fundamentalnych zasad charakterystycznych dla chrześcijaństwa, zwłaszcza tych z porządku teologicznego i liturgicznego, w toku wykładu zwraca się uwagę na te z nich (tworzące się wewnątrz doktryny) jak i te narosłe z zewnątrz kultury. Najwięcej miejsca poświęca się perspektywie filozoficznej, zwracając uwagę, jak konkretne teorie metafizyczne powodowały rugowanie z przestrzeni kultury idei konfesyjnych (np. nominalizm, kartezjanizm czy naturalizm). W końcowych częściach wykładu przestrzega się, by interpretacji zmian zachodzących w Kościele nie ujmować w sposób mityczny, zachowując racjonalizm i badawczą trzeźwość.

1. R. Guardini, "O istocie chrześcijaństwa" przekł. G. Sowinski, Kraków 2000;

2. V. Possent, "Religia i życie publiczne. Chrześcijaństwo w dobie ponowożytnej", przekł. T. Żeleźnik, Warszawa 2005;

3. R. Brague, "Europa. Droga rzymska", tłum. W. Dłuski, Warszawa 2012;

4. S. Quinzio, "Hebrajskie korzenie nowożytności", tłum. M. Bielawski, Kraków 2005;

5. R. Scruton, "Zachód i całą reszta. Globalizacja a zagrożenie terrorystyczne", tłum. T. Bieroń, Poznań 2003;

6. P. Hazart, "Kryzys świadomości europejskiej 1680-1715", przekł. J. Lalewicz, A. Siemek, Warszawa 1974;

7. J. Siewierski, "Chrześcijaństwo a ekspansja cywilizacji zachodniej", Warszawa 2009;

8. T. Bartoś, "Koniec prawdy absolutnej. Tomasz z Akwinu w epoce później nowoczesności", Warszawa 2010;

9. M. Lilla, "Bezsilny Bóg. Religia, polityka i nowoczesny Zachód", przekł. J. Mikos, Warszawa 2009;

10. R. Tarnas, "Dzieje umysłowości zachodniej. Idee, które ukształtowały nasz światopogląd", przekł. M. Filipczuk, J. Ruszkowski, Poznań 2002;

11. R. Rożdżeński, "Ateizm, czyli wiara negatywna", Kraków2016;

12. M. Szulakieiwcz, "Zrozumieć świat współczesny", Toruń 2018;

13.Tim Crane, "Sens wiary. Religia z punktu widzenia ateisty", przekł. A. Appel, Warszawa 2019;

14.K. Szocik, "Ateizm filozoficzny". Zarys i krytyka neotomistyczna", Kraków 2014;

15. Z. J. Zdybicka, "Bóg czy sacrum?", Lublin 2007;

16. W. Roszkowski, "Rozstrzaskane lustro. Upadek cywilizacji zachodniej", Kraków 2019.

17. H. Blumenberg, "Prawowitość epoki nowożytnej", przekł. T. Zatorski, Warszawa 2019.

Student zna i rozumie w sposób dogłębny rolę refleksji filozoficznej w kształtowaniu kultury. Poznał zasady interpretacji tekstu filozoficznego. Potrafi twórczo wykorzystywać wiedzę filozoficzną i metodologiczną w formułowaniu tez dotyczących zagadnień światopoglądowych, ale również potrafi krytycznie argumentować akceptowane przez samego siebie formuły, jak też umie dostrzegać zależności między przyjmowanymi przez siebie stanowiskami filozoficznymi i światopoglądowymi, nie zapominając o wykazywaniu ich racjonalności.

Wykład monograficzny kończy się egzaminem, przeprowadzonym według przyjętych w naszym środowisku dydaktycznym reguł. Proponując ocenę będzie się brało pod uwagę obecność podczas wykładów, znajomość polecanej literatury oraz umiejętność wykorzystywania zdobytej wiedzy w samodzielnym procesie myślenia dotyczącego treści ujętych w wykładzie.