WO: Prawda i fałsz w filozofii Platona

FI2_W02 FI2_W10 FI2_W11

FI2_U03 FI2_U06 FI2_U07 FI2_U08 FI2_U13

Zajęcia mają na celu przedstawienie kształtowania się klasycznego pojęcia prawdy, którego definicję otrzymujemy w Platońskim dialogu "Sofista".

W okresie starożytnym pojęcie prawdy było wieloznaczne. Dotyczy to zarówno filozofii samego Platona, jak i twórczości myślicieli wcześniejszych. W okresie przedplatońskim dominowało ontologiczne pojęcie prawdy, którą utożsamiano z samą rzeczywistością. Najkrócej można by powiedzieć, że dla starożytnych prawdą był byt. Platon, z jednej strony, uznawał ontyczny status prawdy, z drugiej strony dostrzegł jej wymiar epistemiczny (obok wielu innych, jak na przykład wymiaru etycznego). W rezultacie tego jako pierwszy uczony w dziejach podał klasyczną definicję prawdy (a nie, jak się utarło dość powszechnie sądzić, Arystoteles). Wiążąc prawdę poznania z prawdą bytu uwypuklił jej charakter obiektywny.

Platon w swojej filozofii bardzo mocno akcentował problematykę teoriopoznawczą, której rozwiązania miały fundamentalny wpływ na koncepcję ontologiczną. Od samych początków działalności filozoficznej dostrzegał on wagę zagadnień z zakresu teorii języka dla poznania. Niezależnie od okresu twórczości, w którym powstawały jego dialogi, odnajdujemy w nich zainteresowanie problematyką epistemologiczną, a jednym z głównych wielkich tematów była wiedza, której podstawową cechą jest prawda. W tym kontekście wielokrotnie rozważał kwestię naczelnych zasad bytu i myślenia - zasady niesprzeczności i wyłączonego środka, które odegrały fundamentalną rolę w odkryciu klasycznej koncepcji prawdy.

Celem wykładu będzie przedstawienie genezy Platońskiej teorii prawdy i fałszu, zarówno wpływu filozofów wcześniejszych na jego poglądy, ale przede wszystkim procesu kształtowania się koncepcji prawdy w długiej twórczości tego uczonego. Dalszym, choć nie mniej ważnym celem, będzie próba ukazania funkcji teorii prawdy w jego ontologii.

Dialogi, t. 1 i 2, tłum. W. Witwicki, Kęty 1999 (przedruki z serii wydawanej przez

PWN): Timajos, Kritias, 1951; Sofi sta, Polityk, 1956, Charmides i Lyzis, 1959;

Eutyfr on, Obrona Sokratesa, Kriton, 1958; Eutydem, 1957; Uczta, 1957; Fajdros,

1958; Fedon, 1958; Fileb, 1958; Gorgiasz, 1958; Hippiasz Mniejszy,

Hippiasz Większy, lon, 1958; Laches, 1958, Menon 1951; Państwo i Prawa

(VII ksiąg), 1958, Protagoras, 1958; Teajtet, 1959; Timajos 1960; Parmenides,

1961.

Inne przekłady

Timajos. Kritias albo Atlantyk, tłum. P. Siwek, Warszawa 1986.

Listy, tłum. M. Makowska, Warszawa 1987.

Prawa, tłum. M. Makowska, Warszawa 1987.

Kratylos, tłum. W. Stefański, Wrocław 1990.

Kratylos, tłum. Z. Brzostkowska, Lublin 1990.

Gorgiasz, Menon, tłum. P. Siwek, Warszawa 1991.

Fajdros, tłum. L. Regner, Warszawa 1993.

Menexenos, tłum. K. Muszyńska-Maciejewska, Wrocław 1994.

Tłumaczenia fragmentów Die Fragmente der Vorsokratiker Dielsa:

Heinrich W., Zarys historii filozofii, Warszawa, Kraków 1925.

Kirk G. S., Raven J. E., Schofield M., Filozofia przedsokratejska, tłum. Jacek Lang,

Warszawa 1999.

Literatura obowiązkowa:

Blandzi S., Platoński projekt filozofii pierwszej, Warszawa 2002.

Dąmbska I., Wprowadzenie do starożytnej semiotyki greckiej, Wrocław 1984.

Piętka D., O zasadach niesprzeczności i wyłączonego środka w filozofii Parmenidesa, w: „Filozofia Nauki” 35, (2001) nr 3.

Piętka D., Kwestia znaczenia u Platona, w: „Filozofia Nauki” 55, 2006, nr 3.

Piętka D., Platon twórcą klasycznej koncepcji prawdy, w: „Archiwum Historii

Filozofii i Myśli Społecznej” 54, 2009.

Piętka, Prawda i fałsz w filozofii języka Platona, Nowa Wieś k/Torunia 2011.

Przełęcki M., O Platońskiej koncepcji filozofii, w: tenże, Lektury platońskie, Warszawa 2000.

Przełęcki M., O tym, czego nie ma. Na marginesie „Sofi sty” Platona, w: tenże, Lektury

platońskie, Warszawa 2000.

Literatura uzupełniająca:

Blandzi S., Wiedza i wiara u źródeł filozofii poznania, w: A. Motycka (red), Wiedza i prawda, Warszawa 2005.

Blandzi S., Henologia, meontologia, dialektyka, Warszawa 1992.

Bocheński J. M., Ancient Formal Logic, Amsterdam 1957.

Danek Z., Myślę więc nie wiem, Łódź 2000.

Dybikowski J. C., False Pleasure in The Philebus, w: “Phronesis” 15, 1970.

Guthrie W. K. C., History of Greek Philosophy, t. 2, Cambridge 1965.

Guthrie W. K. C., History oJ Greek Philosophy, t. 4, Cambridge 1975.

Jordan Z., O matematycznych podstawach systemu Platona, Poznań 1937.

Jordan Z., Platon odkrywcą metody aksjomatycznej, w: „Przegląd Filozoficzny”, 40, 1937.

Lutosławski W., Plato’s Logic, London 1905.

Kahn C. H., Language and ontology in the “Cratylus”, w: E. N. Lee, A. P. D. Mourelatos,

R. M. Rorty (red.), Exegesis and Argument, New York 1973.

Kerfeld G. B., Plato’s Noble Art of Sophistry, w: “Classical Quaterly”, 4, 1954.

Kirk G. S., The Problem of Cratylus, w: “American Journal of Philology”, 72, 1951, 3.

Kretzmann N., Plato on the correctness of names, w: “American Philosophical

Quarterly”, 8, 1971.

Morris Ch. W., Foundations of the Theory of Signs, w: International Encyclopedia of Unified Science, Chicago 1938, t. 1, nr 2.

Prauss G., Platon und der logische Eleatismus, Berlin 1966.

Rijk M. De, Plato’s Sophist. A Philosophical Commentary, Amsterdam – Oxford – New York 1986.

Robinson R., A Criticism of Plato’s Cratylus, w: R. Robinson, Essays in Greek Philosophy, Oxford 1969.

Robinson R., The Theory of Names in Plato’s Cratylus, w: R. Robinson, Essays in Greek Philosophy, Oxford 1969.

Ross D., Plato’s Theory of Ideas, Oxford 1963.

Ryle G., Letters and Syllables in Plato, w: “Philosophical Review”, 69, 1960.

Sontag F., The Platonist’s Concept of Language, w: “The Journal of Philosophy”, 51, 1954.

Sprague R. K., Plato’s Use of Fallacy, London 1962.

udział w wykładzie 30 godz. - 1 pkt ECTS

czytanie tekstów 30 godz. - pkt ECTS

przygotowanie do wykładu (powtórzenie wcześniejszego materiału, praca własna nad omawianym tematem itp.) 10 godz. - 20 godz. - 1 pkt. ECTS

przygotowanie do egzaminu (wraz z konsultacjami) - 30 godz. - 1 pkt ECTS

Wiedza:

ocena niedostateczna (2) - student nie wie na czym polega Platońska koncepcja prawdy i jaka jest jej geneza.

ocena dostateczne (3) student wie na czym polega Platońska koncepcja prawdy, ale nie potrafi precyzyjne wskazać na jej genezę.

Ocena dobra (4) - student zna szczegółowo koncepcję prawdy Platona oraz genezę jej powstania.

ocena bardzo dobra (5) - student zna szczegółowo koncepcję prawdy Platona oraz genezę jej powstania; wie jakie funkcje pełniło pojęcie prawdy w ontologii Platona

Umiejętności:

Oceniana jest umiejętność argumentacji i adekwatnego odczytania teorii starożytnej z punktu widzenia współczesnej wymogów logiki oraz umiejętność oceny przeprowadzanej argumentacji Platońskich na rzecz danej tezy epistemologicznej lub ontologicznej

Kompetencje społeczne:

Ocenie podlega świadomość potrzeby badań podstawowych i ich przełożenia na zastosowania praktyczne (moralność) oraz teoretyczne nie filozoficzne (podstawy nauk).