WM: Ku dojrzałości i wyższym stadiom rozwojowym

zaawansowany

PS_W02

PS_W03

PS_K03

Wykład ma na celu przybliżenie problematyki rozwoju i przemiany człowieka w dorosłości – w tym zagadnień odnoszących się do osiągania dojrzałości osobowej i wyższych stadiów rozwojowych. W powyższym kontekście analizowany jest też proces przekraczania siebie (self-transcendence) i rozwój duchowy, z uwzględnieniem podejścia psychospołecznego i personalistycznego. Szerszej refleksji teoretycznej nad człowiekiem – dotyczącej w szczególności jego rozwoju społeczno-moralnego, osobowości, rozwoju ku wartościom, poszukiwania sensu i znaczenia – służą wątki z obszaru antropologii filozoficznej. Uwzględniane są elementy koncepcji Eriksona, Kohlberga, Labouvie-Vief, Loevinger, Frankla, Allporta, Straś-Romanowskiej i innych.

WYKŁAD I. WPROWADZENIE: OBLICZA ROZWOJU W DOROSŁOŚCI (3 godz.)

• Charakter rozwoju (zmian rozwojowych) w dorosłości. Zmiany ilościowe i jakościowe

• Rozwój potencjalny czy realny? Czynniki i mechanizmy rozwoju.

• Ku czemu zmierza rozwój w dorosłości: sfery, kierunki, trendy rozwojowe.

• Możliwe perspektywy teoretyczne i badawcze. Podejście psychospołeczne vs personalistyczne.

WYKŁAD II. MYŚLENIE POSTFORMALNE - WSPÓŁCZESNE KIERUNKI POSZUKIWAŃ (3 godz.)

Aktualny stan wiedzy psychologii rozwoju człowieka w obszarze tzw. myślenia postformalnego, tj. sposobów rozumowania w dorosłości wykraczających poza operacje formalnologiczne. Uwzględnione są kolejno:

• aktualne podejścia w badaniach nad rozwojem poznawczym

w dorosłości,

• specyfika podejścia poznawczo-rozwojowego,

• teorie tzw. „piątego stadium”,

• właściwości i rozwój myślenia postformalnego w świetle współczesnych badań.

WYKŁAD III. INTEGRACJA POZNANIA I EMOCJI JAKO WARUNEK DOJRZAŁOŚCI OSOBOWEJ. MYTHOS-LOGOS (3 godz.)

• Idea bimodalności ludzkiego poznania. Podejście lateralne. Integracja postformalna poznania i emocji w ujęciu G. Labouvie-Vief.

• Dychotomia logos- mythos. Myślenie mityczne. Dziedzina logosu i dziedzina mythos’u. Mythos w dzieciństwie a mythos w dorosłości.

• Obszary mythos’u w kulturach archaicznych i współczesnych. Mythos jako mit żywy (M. Eliade, B. Malinowski i in.). Sfera ludyczna jako obszar mythos’u.

• Mythos archaiczny a mythos współczesny – cechy wyróżniające.

WYKŁAD IV. KONCEPCJA AUTONOMICZNEGO JA. DOJRZAŁA AUTONOMIA. MĄDROŚĆ (3 godz.)

• Koncepcja stadiów postformalnych rozwoju poznawczego i osobowego G. Labouvie-Vief. Autonomiczne Ja.

• Pojęcie autonomii człowieka. Autonomia osobowa i jej uwarunkowania.

• Dojrzała autonomia

• Problematyka mądrości w psychologii life-span. Współczesne ujęcia i poglądy (P. Baltes, A. Niemczyński, Z. Pietrasiński).

WYKŁAD V. WYŻSZE STADIA ROZWOJU SPOŁECZNO-MORALNEGO. DOJRZAŁA MORALNOŚĆ (3 godz.)

• Rozwój perspektywy społecznej jako pomost między rozwojem poznawczym a moralnym. Wyższe stadia w modelu R.L. Selmana – wyższe stadia. Krytyka koncepcji. Warunki i mechanizmy rozwoju rozumowania moralnego.

• Rozumowanie moralne a zachowanie moralne.

• Wyższe stadia rozwoju moralnego (poziom postkonwencjonalny) w koncepcji L. Kohlberga. Charakterystyka i kontrowersje wokół stadium 7.

• Pojęcie dojrzałej moralności.

WYKŁAD VI. DOJRZAŁOŚĆ I INTEGRACJA OSOBOWA (3 godz.)

• Osobowość dojrzała w różnych ujęciach (G. Allport, Z. Chlewiński,

C.W. Graves).

• Kryteria dojrzałości osobowej. Aspekt intelektualny. Aspekt etyczny.

• Dojrzałość emocjonalna a inteligencja emocjonalna.

• Kryteria emocjonalnej dojrzałości wg W. Menningera.

• Symptomy niedojrzałości vs dojrzałości emocjonalnej (J. Murray).

• Dojrzałe sumienie. Dojrzałe poczucie winy.

• Cechy osobowości dojrzałej vs niedojrzałej wg E.H. Eriksona i C.W. Graves’a.

WYKŁAD VII I VIII. ROZWÓJ OSOBOWY W UJĘCIU PERSONALISTYCZNYM: BEZ STADIÓW I BEZ GRANIC (6 godz.)

• Psychospołeczny a personalistyczny sposób rozumienia mechanizmów rozwojowych.

• Pojęcie osoby i rozwoju osobowego (V.E. Frankl G. Allport, A. Gałdowa, M. Opoczyńska, M. Straś-Romanowska).

• Człowiek jako osoba. Struktura i stawanie się osoby.

• Wymiary społeczny i podmiotowy w świetle metateorii personalistycznej. Rozwój nie kończący się („bez granic”). Relacja podmiotowa Ja-Ty (M. Buber). Psychologia i filozofia spotkania (A. Kępiński).

WYKŁAD IX. PRZEKRACZANIE SIEBIE JAKO ROZWÓJ KU WARTOŚCIOM

(3 godz.)

• Człowiek wobec wartości. Kształtowanie się indywidualnego świata wartości (A. Gałdowa, M. Opoczyńska). Przeżywanie wartości (A. Kępiński)

• Przekraczanie siebie jako mechanizm rozwoju. Rozwój w sferze podmiotowej i metafizycznej. Dynamizmy rozwojowe.

• Pojęcie auto(samo)transcendowania. Samorealizacja

a autotranscendencja. Transcendentalia. Przekraczanie siebie ku transcendentaliom.

• Wola i podmiotowość. Aktywność wolicjonalna człowieka.

WYKŁAD X. PRZEKRACZANIE SIEBIE JAKO SELF-TRANSCENDENCE. ROZWÓJ DUCHOWY (3 godz.)

• Przekraczanie siebie jako rodzaj transgresji.

• Wewnętrzna zasada autentycznego przekraczania siebie. Self-transcendence jako samoprzekraczanie świadomości.

• Przekraczanie siebie na czterech poziomach świadomości: empirycznym, intelektualnym, racjonalnym i odpowiedzialności. Specyfika poziomu najwyższego.

• Rozwój duchowy jako obiekt zainteresowania psychologii. Duchowość psychologicznie – w jakim sensie?

Materiały umieszczone na platformie e-learningowej.

Chlewiński, Z. (1991). Dojrzałość. Osobowość, sumienie, religijność. Poznań: „W drodze”.

Frankl, V.E. (2009). Człowiek w poszukiwaniu sensu. Wydawnictwo Czarna Owca.

Koczanowicz-Dehnel, I. (2017). Pojęcie osoby w psychologii. W: B. Bartosz, E. Dryll, J. Klebaniuk (red.), Jakość życia w refleksji psychologicznej (s. 37-47). Warszawa: ENETEIA.

Straś-Romanowska, M. (2016). Podmiot osobowy w świecie współczesnym. Psychologia Rozwojowa, 21(2), 15-25.

Strus, W. (2012). Dojrzałość emocjonalna a funkcjonowanie moralne. Warszawa: Wydawnictwo Liberi Libri.

1. Student ma znajomość psychologicznych ujęć dojrzałości osobowej/psychospołecznej/emocjonalnej.

2. Rozpoznaje przejawy dojrzałości vs niedojrzałości osobowej.

3. Posiada wiedzę dotyczącą wyższych stadiów rozwojowych w sferze osobowości, rozwoju poznawczego, moralnego, religijnego, duchowego

4. Zna problematykę związaną z dojrzewaniem w człowieczeństwie i relacją podmiotową JA - TY.

Studenci słuchają wykładów na platformie MS Teams, biorą udział w dyskusjach, przygotowują prezentację wraz z problemami do dyskusji.

Na ocenę końcową składają się:

- obecność na zajęciach (50%)

- aktywność podczas zajęć, w tym prezentacja (25%)

- wynik egzaminu końcowego, ustnego (25%).