Psychology of marriage and family

Celem wykładu jest ukazanie roli małżeństwa i rodziny w życiu człowieka; podstawowych czynników warunkujących wysoką jakość związku małżeńskiego, ukazanie seksualności jako integralnej wartości związanej ze strukturą osobowości człowieka, a także analiza wpływu środowiska rodzinnego na dalsze życie człowieka oraz podstawowych funkcji rodziny.

Celem ćwiczeń jest: zapoznanie studentów ze sposobami badania środowiska rodzinnego (opis rodziny, diagnoza problemów); zdobycie wiedzy na temat struktury i wzorów relacji występujących w rodzinach w perspektywie rozwojowo-systemowej; nabycie świadomości znaczenia sfery psychicznej człowieka dla jakości jego funkcjonowania w obszarze rodziny; nabycie przekonania o potrzebie wspierania jednostek i rodzin w aspekcie ich kompetencji psychospołecznych.

Treści merytoryczne:

Podstawowe ujęcia małżeństwa i rodziny w psychologii – rys historyczny. Wkład głównych kierunków psychologicznych w rozwój psychologii małżeństwa i rodziny; Relacje psychologii małżeństwa i rodziny z innymi działami psychologii; Metody stosowane w psychologii małżeństwa i rodziny - ogólna prezentacja; Znaczenie doświadczeń z okresu dzieciństwa w budowaniu relacji w małżeństwie i rodzinie. Wpływ rodziny pochodzenia na kształtowanie się relacji w małżeństwie. Zaspokojenie podstawowych potrzeb; prawidłowego obrazu siebie w budowaniu intymnych relacji interpersonalnych; postawy rodziców wobec dzieci w okresie ich dzieciństwa a funkcjonowanie związku małżeńskiego i rodziny u ich dzieci (problem toksyczności).

Czynniki warunkujące wysoką jakość związku małżeńskiego.

Czynniki będące wyrazem funkcjonowania diady małżeńskiej.

Zaspokajanie potrzeb małżonków; wspólne realizowanie wartości; rozwiązywanie konfliktów w małżeństwie, przyczyny konfliktów na poszczególnych etapach trwania związku, integrujące i dezintegrujące rozwiązywanie konfliktów, zapobieganie konfliktom; sytuacje kryzysowe w małżeństwie, przyczyny i terapia. Czynniki zewnętrzne wpływające na powodzenie związku małżeńskiego.

Status społeczny i ekonomiczny, praca zawodowa kobiety, zaangażowanie społeczne, relacje z rodziną pochodzenia.

Typologie związków małżeńskich.

***

Systemowa koncepcja rodziny. Homeostaza w rodzinie, komunikacja wewnątrzrodzinna, granice w systemie rodzinnym, morfogeneza i morfostaza systemu rodzinnego. Struktura rodziny w różnych systemach rodzinnych: rodzina prawidłowa, nadopiekuńcza, władzy, chaotyczna i uwikłana.

Rodzina jako wspólnota

Więzi w rodzinie. Dynamika oddziaływań rodziny.

Podstawowe funkcje rodziny. Postawy rodzicielskie, typologie postaw rodzicielskich, wpływ określonych typów postaw rodzicielskich na rozwój dziecka; metody badania postaw rodzicielskich; style wychowania; rola nagrody i kary. Sytuacje konfliktowe w rodzinie.

Przyczyny konfliktów na poszczególnych etapach rozwoju rodziny; sposoby ich rozwiązywania oraz przeciwdziałanie konfliktom i kryzysom w życiu rodzinnym.

Człowiek stary w rodzinie. Choroba i śmierć w życiu rodziny.

Zaburzenia systemów rodzinnych.

de Barbaro, B. (1999). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Braun–Gałkowska, M. (1991). Metody badania systemu rodzinnego. Lublin: Katedra Psychologii Wychowawczej KUL.

Ryś M. (1994). Konflikty w rodzinie. Niszczą czy budują? Warszawa: Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.

Ryś M. (1999). Psychologia małżeństwa w zarysie. Warszawa: Centrum Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej.

Wojciszke B. (1993). Psychologia miłości. Intymność - Namiętność - Zaangażowanie. Gdańsk: GWP.

Plopa, M. (2007). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Warszawa: Impuls.

Plopa, M. (2008). Więzi w małżeństwie i rodzinie. Metody badań. Warszawa: Impuls.

Janicka, I., Liberska, H. (2014). Psychologia rodziny. Warszawa: PWN.

WIEDZA

Student ma wiedzę na temat rozwoju człowieka w cyklu życia w kontekście rodzinnym oraz rodzinnych czynników stymulujących/ utrudniających ten rozwój; posiada wiedzę na temat roli środowiska rodzinnego dla funkcjonowania jednostki; ma wiedzę dotyczącą społeczno-kulturowych podstaw zachowania człowieka w rodzinie i relacji społecznych w rodzinie; ma wiedzę na temat funkcjonowania rodzinnej grupy społecznej; ma wiedzę dotyczącą procesów komunikowania interpersonalnego członków rodziny oraz ich prawidłowości i zakłóceń; zna podstawowe pojęcia podejścia systemowego.

UMIEJĘTNOŚCI

Student potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu psychologii oraz powiązanych z nią dyscyplin do analizowania i interpretowania zachowań członków rodzin; potrafi wykorzystać wiedzę psychologiczną do rozwiązywania problemów w środowisku rodzinnym; potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami psychologicznymi wykorzystywanymi w badaniach środowiska rodzinnego.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE (POSTAWY)

Student ma świadomość znaczenia sfery psychicznej człowieka dla jakości jego funkcjonowania w obszarze rodziny; posiada przekonanie o potrzebie wspierania członków rodziny i rodzin w aspekcie ich kompetencji psychospołecznych. Dostrzega potrzebę odpowiedzialnego popularyzowania wiedzy z zakresu psychologii rodziny.

Ćwiczenia

Warunkiem dopuszczenia do zaliczenia ćwiczeń jest obecność na zajęciach (maksymalnie dwie nieusprawiedliwione nieobecności).

Metoda weryfikacji efektów kształcenia - aktywność na zajęciach, indywidualne badanie wybranych aspektów funkcjonowania rodziny i opis tego badania.

Wykład

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu z wykładu jest zaliczenie ćwiczeń.

Na ocenę końcową składają się:

1. ocena z artykułu, prezentacji przygotowanej przez studenta

2. ocena z egzaminu końcowego

Ocena końcowa jest średnią ważoną oceny z prezentacji (1/3) i oceny z egzaminu końcowego (2/3).