Psychologia ogólna: procesy poznawcze A

podstawowy

K_W03

K_W09

K_U04

Poziom przedmiotu: podstawowy

Cele przedmiotu: Celem zajęć jest przekazanie studentom najważniejszych wiadomości z zakresu psychologii poznawczej, zapoznanie ze sposobem prowadzenia, opisu i interpretacji badań empirycznych wypracowanym przez psychologię eksperymentalną. Ukazane zostaną ograniczenia i perspektywy rozwoju tego nurtu psychologii a także możliwości zastosowań praktycznych.

Efekty kształcenia: postawa - ukształtowanie empirycznego podejścia do psychologii; kompetencja – znajomość dyscypliny – psychologia poznawcza oraz metod eksperymentalnych w niej stosowanych

Wymagania wstępne: znajomość podstawowych zasad prowadzenia badań naukowych w psychologii

Metody oceny:

Wykład.

Metoda: wykład i prezentacje multimedialne, uzupełniane nadobowiązkowymi informacjami udostępnionymi w e-learningu.

Weryfikacja: Kolokwium końcowe pisemne: pytania testowe (do wyboru jedna z 4 możliwości) oraz co najmniej 2 pytania opisowe. Do kolokwium obowiązuje materiał omówiony na wykładach oraz zawarty we wskazanych lekturach obowiązkowych. Warunkiem koniecznym uzyskania zaliczenia wykładu jest zaliczenie ćwiczeń.

Ćwiczenia.

Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest obecność na zajęciach (nie więcej niż 2 nieusprawiedliwione nieobecności) oraz uzyskanie odpowiedniej liczby punktów z różnych prac przewidzianych na zajęcia. Do prac tych należą:

a) przedstawienie artykułu empirycznego z czasopisma krajowego lub zagranicznego świadczące o pełnym zrozumieniu tekstu (sprawdzian pisemny);

b) znajomość zagadnień omawianych na zajęciach (sprawdzian w formie testu z pytaniami otwartymi);

c) przygotowanie wspólnie z kolegami referatu (prezentacja na zajęciach);

d) nadobowiązkowe aktywności (np. udział w eksperymencie, prezentacja wybranej metody diagnostycznej lub badawczej itp.)

Treści merytoryczne

1. Wprowadzenie: początki psychologii poznawczej jako odrębnego podejścia w badaniach psychologicznych. Psychologia poznawcza jako dziedzina kognitywistyki (cognitive science).

2. Psychologia poznawcza w kontekście filozofii umysłu. Specyfika metodologii badań psychologii poznawczej.

3. Percepcja. Historia badań nad percepcją, techniki skalowania w psychofizyce. Teorie konstruktywistyczne. Złudzenia percepcyjne. Wpływ kultury na percepcję (badania Deręgowskiego).

4. Podejście "ekologiczne" J. J. Gibsona. Badania E. Gibson nad rozwojem percepcyjnym (tzw. urwisko wzrokowe). Model komputacyjny percepcji wzrokowej D. Marra.

5. Teorie rozpoznawania wzoru. Teoria prototypowa - badania Posnera i Keele. Teoria cech ("Pandemonium" Selfridge'a). Teoria opisu strukturalnego I. Biedermana.

6. Funkcje i aspekty uwagi. Teorie uwagi selektywnej. Teorie przeszukiwania pola percepcyjnego, teorie podzielności uwagi. Metody badania funkcji uwagi.

7. Świadomość i kontrola poznawcza. Kontrolowane i automatyczne przetwarzanie informacji - badania Schneidera i Shiffrina. Teoria rywalizacji egzemplarzy Logana.

8. Reprezentacje umysłowe. Wyobrażenia i sądy: spór między tzw. stanowiskiem obrazowym i abstrakcyjnym. Rotacje umysłowe. Mapy poznawcze.

9. Kontekst filozoficzny psychologicznych badań nad reprezentacją pojęciową. Klasyczne teorie pojęć. Badania A. Lewickiego nad nabywaniem pojęć.

10. Probabilistyczne i egzemplarzowe teorie pojęć. Efekt typowości w badaniach E. Rosch. Relacja podobieństwa w ujęciu Tversky'ego. Rola teorii w spójności pojęć.

11. Język i kompetencja językowa. Metody badawcze psycholingwistyki. Dyferencjał semantyczny.

12. Model generatywny Chomsky'ego. Kompetencja komunikacyjna i akty mowy. Maksymy Grice’a.

13. Procesy rozumienia słów i zdań. Język a myślenie.

14. Sądy i podejmowanie decyzji. Teorie decyzji. Strategie i przeszkody w podejmowaniu decyzji.

15. Podsumowanie wykładów. Zastosowania psychologii poznawczej.

Obowiązkowa:

Maruszewski T. Psychologia poznania. Umysł i świat. Gdańsk: GWP, 2011. (Rozdziały: 2,3, 7, 9).

Gut A. O relacji między myślą a językiem. Lublin, KUL JPII, 2009

Uzupełniająca:

Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B.: Psychologia poznawcza. Warszawa: PWN i ACADEMICA, 2006.

Chlewiński Z. (red.): Psychologia poznawcza w trzech ostatnich dekadach XX wieku. Gdańsk: GWP, 2007 (wybrane teksty)

Francuz P. (red.): Obrazy w umyśle. Studia nad percepcją i wyobraźnią. Warszawa: SCHOLAR, 2007.

Kahneman D. Pułapki myślenia. Poznań: Media Rodzina, 2012.

Kurcz I.: Psychologia języka i komunikacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe „Scholar”, 2000.

Sternberg RJ.: Psychologia poznawcza. Warszawa: WSiP, 2001.

Wiedza - student zna główne nurty i paradygmaty badawcze psychologii poznawczej; jest w stanie szczegółowo analizować procesy poznawcze i interpretować wyniki badań z różnych perspektyw teoretycznych.

Umiejętności - student jest w stanie dobrać odpowiednie techniki badania procesów poznawczych; czyta i rozumie teksty artykułów empirycznych; umie wyszukać i wyselekcjonować źródła, które posłużą mu do wzbogacania swojej wiedzy i umiejętności.

Kompetencje - rozumie potrzebę rzetelnego i zgodnego z regułami metodologii zbierania danych empirycznych. Zachowuje krytycyzm wobec koncepcji, które nie są uzasadnione badaniami empirycznymi, jak również ma świadomość ograniczeń badawczych psychologii poznawczej.

ECTS:

udział w wykładzie: 15

udział w ćwiczeniach: 30

przygotowanie referatu: 15

przygotowanie do kolokwium: 50

przygotowanie do sprawdzianów z ćwiczeń: 40

Suma godzin: 150 [150:25=6]

LICZBA ECTS: 6