Practical Stylistics

Głównym celem zajęć z praktycznej stylistyki jest przygotowanie studentów do pisania tekstów rozmaitego typu, zwłaszcza tekstów naukowych. Studenci zapoznają się z ogólnymi zasadami budowy tekstu (delimitacja i spójność tekstu, kompozycja tekstu, konstrukcja akapitu), ze stylami funkcjonalnymi polszczyzny oraz z rozmaitymi formami wypowiedzi (m.in. artykuł naukowy, rozprawa, recenzja, reportaż, notatka prasowa, podanie, list motywacyjny, CV).

Ważnym celem przedmiotu jest przekazanie studentom wiedzy o zróżnicowaniu stylistycznym polszczyzny, cechach poszczególnych stylów i nacechowaniu środków stylistycznych, a także wyposażenie ich w umiejętność tworzenia poprawnych, spójnych i zrozumiałych tekstów (mówionych i pisanych) oraz dostosowywania środków językowych do sytuacji komunikacyjnej, celu wypowiedzi i możliwości odbiorcy.

1. PRZEDMIOT I ZAKRES STYLISTYKI. CZYM JEST TEKST?

R.-A. de Beaugrande, W. U. Dressler, Wstęp do lingwistyki tekstu, przeł. A. Szwedek, Warszawa 1990;

T. Dobrzyńska, Tekst. Próba syntezy, Warszawa 1993 [rozszerzona wersja artykułu pt. Tekst z Encyklopedii kultury polskiej XX wieku, t. 2. Współczesny język polski, pod red. J. Bartmińskiego, Wrocław 1993 i n.];

R. Grzegorczykowa, Głos w dyskusji o pojęciu tekstu i dyskursu, [w:] Tekst. Problemy teoretyczne, pod red. J. Bartmińskiego, B. Bonieckiej, Lublin 1998.

2. DELIMITACJA TEKSTU

M. Ślawska, Tytuł – najmniejszy tekst prasowy, dostępny na:

http://www.sbc.org.pl/Content/10018/slawska.pdf

A. Kozłowska, Tytuły i podtytuły tekstów literackich Karola Wojtyły, w: Język pisarzy: problemy metajęzyka i metatekstu, pod red. T. Korpysza, A. Kozłowskiej, Warszawa 2015, s. 125-148.

3. OD AKAPITU DO TEKSTU – PROBLEMY SPÓJNOŚCI

M. R. Mayenowa, Poetyka teoretyczna. Zagadnienia języka, wyd. III poprawione, Wrocław-Warszawa-Kraków 2000;

O spójności tekstu, pod red. M.R. Mayenowej, Wrocław-Warszawa-Kraków 1971;

A. Wierzbicka, O spójności semantycznej tekstu wielozdaniowego, [w:] taż, Dociekania semantyczne, Wrocław 1969.

4. KOMPOZYCJA, PLAN I STRESZCZENIE TEKSTU

J. Bartmiński, Streszczenie w aspekcie typologii tekstów, [w:] Typy tekstów, red. T. Dobrzyńska, Warszawa 1992;

W. Marciszewski, Sposoby streszczania i odmiany streszczeń, „Studia Semiotyczne” I, 1970.

5. STYLE FUNKCJONALNE WSPÓŁCZESNEJ POLSZCZYZNY

S. Dubisz, Historia XX-wiecznej polszczyzny literackiej i jej odmian stylowych, [w:] Polszczyzna XX wieku. Ewolucja i perspektywy rozwoju, pod red. S. Dubisza i S. Gajdy, Warszawa 2001;

Język literacki i jego warianty, pod red. S. Urbańczyka, Warszawa 1982;

T. Skubalanka, O stylu poetyckim i innych stylach języka. Studia i szkice teoretyczne, Lublin 1995.

A. Wilkoń, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny, Katowice 1987 i n.

6. CHARAKTERYSTYKA STYLU NAUKOWEGO

7. ARTYKUŁ NAUKOWY (TEMAT, TEZA, DOBÓR MATERIAŁU; TECHNIKI WYKORZYSTYWANE W TEKŚCIE NAUKOWYM, CYTATY, PRZYPISY, BIBLIOGRAFIA)

S. Gajda, Podstawy badań stylistycznych nad językiem naukowym, Warszawa-Wrocław 1982;

Tenże, Współczesna polszczyzna naukowa. Język czy żargon?, Opole 1990;

Jak pisać i redagować, pod red. Aleksandry Kubiak-Sokół, Warszawa 2009;

M. Korolko, Sztuka retoryki. Przewodnik encyklopedyczny, Warszawa 1990;

J. Maćkiewicz, Jak pisać teksty naukowe?, Gdańsk 1996;

J. Maćkiewicz, Jak dobrze pisać. Od myśli do tekstu, Warszawa 2014.

8. ESEJ NAUKOWY

Zbigniew Kadłubek, Esej o eseju, dostępny w Internecie.

9. SPECYFIKA STYLU DZIENNIKARSKIEGO

Justyna Dziagacz, Profesjolekt dziennikarski, dostępny na: https://www.pulib.sk/web/kniznica/elpub/dokument/Olostiak2/subor/33.pdf

Krzysztof Szymoniak, Między gazetą a Internetem – nowe gatunki dziennikarskie, paragatunki czy hybrydy?, dostępny na: http://repozytorium.amu.edu.pl:8080/bitstream/10593/4721/1/09-Szymoniak.pdf

Magdalena Ślawska, Typologie gatunków medialnych – przegląd stanowisk, dostępny na: https://www.journals.us.edu.pl/index.php/FL/article/view/6796

Kazimierz Wolny-Zmorzyński, Andrzej Kozieł, Genologia dziennikarska, dostępny w Internecie.

10. WYBRANE GATUNKI INFORMACYJNE: NOTATKA, SPRAWOZDANIE, KOMENTARZ SPORTOWY, REPORTAŻ

11. WYBRANE GATUNKI PUBLICYSTYCZNE: FELIETON, BLOG, RECENZJA, ARTYKUŁ PUBLICYSTYCZNY, ESEJ

Abecadło dziennikarstwa, red. A. Niczyperowicz, Poznań 1996;

Dziennikarstwo i świat mediów, pod red. Z. Bauera, E. Chudzińskiego, Kraków 2000;

J. Fras, Dziennikarski warsztat językowy, Wrocław 1999;

B. Garlicki, Metodyka dziennikarska, Kraków 1974;

Jak się mówi…? Jak się pisze…? Poradnik językowy dla dziennikarzy, pod red. J. Podrackiego, Warszawa 2007;

Jak zostać pisarzem? Podręcznik dla przyszłych autorów, pod red. A. Zawady, Ożarów Mazowiecki 2011;

Język w mediach masowych, pod red. J. Bralczyka, K. Mosiołek-Kłosińskiej, Warszawa 2000;

Klasycy dziennikarstwa. Arcydzieła sztuki dziennikarskiej, wybór i układ E.E. Kischa, Warszawa 1959;

J. Lizak, Język czasopism dla dzieci. Wybrane zagadnienia, Rzeszów 1999;

A. Łobos, Język czasopism i programów telewizyjnych dla dzieci, Katowice 2003;

A. Magdoń, Reporter i jego warsztat, Kraków 1993;

Mistrzowie reportażu. Antologia, oprac. K. Wolny-Zmorzyński, Rzeszów 2001;

W. Pisarek, Retoryka dziennikarska, Kraków 1988;

W. Pisarek, Nowa retoryka dziennikarska, Kraków 2002;

Poetyka i pragmatyka gatunków dziennikarskich, pod red. W. Furmana i K. Wolnego-Zmorzyńskiego, Rzeszów 1999;

Polski esej. Studia, pod red. M. Wyki , Warszawa 1998;

P. Stasiński, Poetyka i pragmatyka felietonu, Wrocław 1982;

K. Wolny, Reportaż – jak go napisać?, Rzeszów 1996.

12. CECHY I ODMIANY STYLU ADMINISTRACYJNEGO. PODSTAWOWE FORMY WYPOWIEDZI UŻYTKOWYCH: PODANIE, CURRICULUM VITAE, ŻYCIORYS

Język w prawie, administracji i gospodarce, pod red. K. Michalczewskiego, Łódź 2010.

E. Malinowska, Uwagi o stylu administracyjnym, [w:] Zeszyty Naukowe WSP w Opolu. Językoznawstwo XV, 1994;

Taż, Wypowiedzi administracyjne – struktura i pragmatyka, Opole 2001;

Lektury:

Literatura podstawowa:

1. Odmiany języka i style, [w:] M. Derwojedowa, H. Karaś, D. Kopcińska

(red.), Język polski. Kompendium, Warszawa 2005, s. 561-614.

2. M. Bańko, Polszczyzna na co dzień. Warszawa 2006.

3. E. Bańkowska, A. Mikołajczuk, Praktyczna stylistyka nie tylko dla

polonistów, Warszawa 2003.

4. M. Kuziak, S. Rzepczyński, Sztuka pisania po polsku. Warszawa - Bielsko-Biała 2008.

5. A. Wierzbicka, P. Wierzbicki, Praktyczna stylistyka, Warszawa 1970.

6. M. Zaśka-Zielińska, A. Majewska-Tworek, T. Piekot, Sztuka pisania. Przewodnik po tekstach użytkowych. Warszawa 2008.

7. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Ćwiczenia ze stylistyki, Warszawa 2010.

8. D. Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

Literatura uzupełniająca:

1. Z. Drygalski, J. Rozmiarek, Listy i pisma użytkowe. Warszawa2003.

2. S. Gajda, Przewodnik po stylistyce polskiej, Opole 1995.

3. Kłosińska K. (red.), Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, Warszawa 2004.

4. H. Kurkowska, S. Skorupka, Stylistyka polska, Warszawa 2001.

5. A. Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000.

6. S. Wilkoń, Typologia odmian językowych współczesnej polszczyzny,

Katowice 2000.

7. S. Wilkoń, Spójność i struktura tekstu. Kraków 2002.

8. E. Wolańska, A. Wolański et al., Jak pisać i redagować. Poradnik redaktora. Wzory tekstów użytkowych. Warszawa 2009.

9. A. Wolański, Edycja tekstów. Praktyczny poradnik – książka, prasa, www. Warszawa 2008.

Wybrane słowniki:

1. J. Anusiewicz, J. Skawiński, Słownik polszczyzny potocznej Warszawa 1996.

2. M. Bańko, Wielki słownik wyrazów obcych PWN, Warszawa 2003.

3. M. Bańko, Słownik dobrego stylu, czyli wyrazy, które się lubią, Warszawa 2006.

4. M. Bańko, Słownik peryfraz, czyli wyrażeń omownych, Warszawa 2005.

5. M. Bańko, Słownik porównań, Warszawa 2007.

6. M. Bańko (red.), Wielki słownik wyrazów bliskoznacznych PWN, Warszawa 2006.

7. M. Bańko (red.), Inny słownik języka polskiego, Warszawa 2000.

8. M. Czeszewski, Słownik polszczyzny potocznej, Warszawa 2006.

9. A. Dąbrowska, Słownik eufemizmów polskich, czyli w rzeczy mocno, w sposobie łagodnie, Warszawa 2005.

10. Dąbrówka, E. Geller, Słownik stylistyczny języka polskiego, Warszawa 2007.

11. S. Dubisz (red.), Uniwersalny słownik języka polskiego, Warszawa 2003.

12. L. Drabik, E. Sobol, A. Stankiewicz, Słownik idiomów polskich, Warszawa 2006.

13. M. Kita, E. Polański, Słownik paronimów, czyli wyrazów mylonych, Warszawa 2004.

14. Z. Kurzowa, Z. Kubiszyn-Mędrala, M. Skarżyński, J. Winiarska, Słownik synonimów, Warszawa 2006.

15. Z. Kurzowa (red.), Słownik synonimów polskich, Warszawa 2002.

16. A. Markowski (red.), Wielki słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 2004.

17. E. Polański (red.), Wielki słownik ortograficzny, Warszawa 2006.

18. E. Sobol, A. Stankiewicz (red.), Wielki słownik frazeologiczny PWN z przysłowiami. Warszawa 2007.

FP1_W02 - student zna podstawowa terminologie nauk humanistycznych z

zakresu językoznawstwa

FP1_W22 - student ma uporządkowana wiedzę na temat języka jako systemu znaków, ma świadomość złożoności języka, zna normy

językowe i ich role w kształtowaniu stylu oralnej i pisemnej

komunikacji społecznej

FP1_U05 - student potrafi posługiwać się podstawowymi narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa, potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych

FP1_U08 - student umie przygotować typowe prace pisemne w języku polskim, z zakresu filologii polskiej, z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych i informacji pochodzących z mediów tradycyjnych i elektronicznych

FP1_K01 - student ma świadomość poziomu swojej wiedzy, rozumie potrzebę uczenia się, rozwoju osobistego i uczestniczenia w kulturze przez całe życie

Ćwiczenia z prowadzącym: 15 godzin

ćwiczenia zadawane do domu:

Warunki zaliczenia przedmiotu: aktywny udział w zajęciach i terminowe oddanie zadawanych prac pisemnych.

nie dotyczy