"To samo, lecz nie tak samo". Interpretacja tekstu literackiego w różnych ujęciach metodologicznych

podstawowy

FP2_W03

FP2_W07

FP2_W16

FP2_U05

FP2_K01

Bycie studentem studiów magisterskich.

Podczas zajęć będziemy ćwiczyć interpretację tekstu literackiego w różnych - dawniejszych i nowszych ujęciach metodologicznych oraz obserwować wpływ założeń i kategorii na analizę oraz interpretację tekstu.

Prześledzimy krytycznie kilka wybranych przez nas słynnych interpretacji oraz dokonamy ponownej interpretacji - w innych ujęciach metodologicznych.

Będziemy rozpoznawać założenia tkwiące u podstaw różnych metodologii oraz ich wpływ na rezultat badań. Będziemy rozpoznawać metodologie mniej i bardziej zaangażowane, mniej i bardziej eksponujące rolę czytelnika.

Zajmiemy się problemami:

1. Pojęcie analizy i interpretacji.

2. Metodologia a analiza.

3. Metodologa a interpretacja.

4. Czy wszystkie metodologie są równorzędne?

5. Zagadnienie możliwości i celowości zastosowania metodologii do badanego tekstu literackiego.

6. Błąd metodologiczny.

7. Metodologia a dyskurs.

8. Metodologia a ideologia.

Analiza i interpretacja dzieła literackiego w różnych ujęciach metodologicznych

Zbiory analiz:

Liryka polska. Interpretacje, red. J. Prokop, J. Sławiński, Gdańsk 2001

Dramat polski. Interpretacje, red. J. Ciechowicz, Z. Majchrowski, cz. I: Od wieku XVI do Młodej Polski, Gdańsk 2001

Sztuka interpretacji w ostatnim półwieczu, wyb., oprac. H. Markiewicz, współudział T. Walas, Kraków 2011

Teksty pomocnicze:

- J. Lalewicz, Mechanizmy komunikacyjne "twórczej zdrady", "Teksty", nr 1974, nr 6.

- F. Jameson, O interpretacji, [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998

- E. D. Hirsh Jr, Rozumienie, interpretacja, krytyka [w:] Znak, styl, konwencja, red. M. Głowiński, Warszawa 1977

lub: E.D. Hirsch, Interpretacja obiektywna, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 3

- K. Rosner, Hermeneutyczny model obcowania z tekstem literackim [w:] Problemy teorii literatury, red. H. Markiewicz, s. 4, Wrocław 1998

- J. Sławiński, Miejsce interpretacji, Gdańsk 2006 [zawiera 4 bardzo znane szkice tego autora poświęcone interpretacji, pokazujące ewolucję od strukturalizmu do poststrukturalizmu]

- J. Łotman, Wykłady z poetyki strukturalnej [w:] Współczesna teoria badań literackich za granicą, red. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1972

- Bachtin, Michaił. Problem tekstu. Próba analizy filozoficznej, przeł. Jerzy Faryno, "Pamiętnik Literacki" 1977, z. 3 (1977), s. 265–288.

- R. Rorty, Dekonstrukcja, Teksty Drugie 1997, nr 3 (45);

- Wiek teorii, t. I-III, red. D Ulicka, Warszawa 2020

Dialektyka Heglowska w praktyce krytycznoliterackiej Zygmunta Krasińskiego

- Z. Krasiński, Kilka słów o Juliuszu Słowackim, [w:] tegoż, Dzieła literackie, red. P. Hertz, t. III, Warszawa 1973

Interpretacja interpretacji:

M. Saganiak, Zygmunta Krasińskiego "Kilka słów o Juliuszu Słowackim" a zagadnienie istoty języka i poezji, [w:] Zygmunt Krasiński. W świetle i cieniu myśli romantycznej, red. Mirosław Strzyżewski, Toruń 2014

Hermeneutyka

- M. Heidegger, Hölderlin i istota poezji, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. II, Kraków 1981

Psychoanaliza

- M. Bonaparte, Psychoanalityczna interpretacja opowiadania "Berenice" E. A. Poe, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

- B. Bettelheim, Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni, Warszawa 1985

- Jean Bellemin-Noel, Jak psychoanalizować sen Swanna?, [w: ] Psychoanaliza i literatura, red. P. Dybel, M. Głowiński, Gdańsk 2001

Marksizm

- G. Lukács, Opowiadanie czy opis?; Realizm krytyczny w społeczeństwie socjalistycznym; Przesłanki własnego świata dzieł sztuki, [w:] Bogusław Jasiński, Lukács, Warszawa 1985

- G. Lukács, Sztuka i prawda obiektywna, [w:] Teoria badań literackich za granicą, red. S. Skwarczyńska, t. II, cz. IV: Marksizm w badaniach literackich, Kraków 1986

Fenomenologia

- R. Ingarden, Dwuwymiarowa budowa dzieła sztuki literackiej, [w:] tegoż, Szkice z filozofii literatury, Łódź 1947 [lub w:] Problemy teorii literatury, Wrocław 1987 [analiza Stepów akermańskich A. Mickiewicza; fragmenty analityczne zawierają też książki O dziele literackim, O poznawaniu dzieła literackiego]

Inspiracja fenomenologią

- G. Bachelard, Wyobraźnia poetycka, Warszawa 1975

Formalizm rosyjski

- B. Eichenbaum, Jak jest zrobiony "Płaszcz" Gogola, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

Strukturalizm

- R. Jakobson, C. Levi-Strauss, "Koty" Baudelaire'a, [w:] Sztuka interpretacji, red. H. Markiewicz, t. I, Wrocław 1971

- J. Sławiński, Zbigniew Herbert, "Tren Fortynbrasa", [w:] Genologia polska. Wybór tekstów, red. E. Miodońska-Brookes, A. Kulawik. M. Tatara, Warszawa 1983

Semiotyka

- J. Łotman, O znaczeniach we wtórnych systemach modelujących, "Pamiętnik Literacki" 1969, z. 1 [lub w:] Studia z teorii literatury. Archiwum tłumaczeń "Pamiętnika Literackiego", t. II, red. M. Głowińki, H. Markiewicz, Wrocław 1988

- U. Eco, Dzieło otwarte. Forma i nieokreśloność w poetykach współczesnych, Warszawa 1973

Bachtinowska filozofia dialogu

- M. Bachtin, Problemy poetyki Dostojewskiego, Warszawa 1970 [zwłaszcza rozdz. Polifoniczna powieść Dostojewskiego i jej interpretacja w literaturze krytycznej; Bohater i pozycja autora wobec bohatera w dziele Dostojewskiego; Idea w dziele Dostojewskiego]

- M. Bachtin, Twórczość Franciszka Rabelais'ego,

- M. Saganiak, Walka o Słowo. Odpowiedź Spirydionowi Prawdzickiemu, Acta Universitatis Wratislaviensis, No 3267, Prace Literackie L, Wrocław 2010, s. 51-70 [analiza Słowackiego Odpowiedzi na Psalmy przyszłości Krasińskiego dokonana w duchu Bachtinowskim]

Dekonstrukcja

- Roland Barthes, S/Z, Warszawa 1999

- Roland Barthes, Fragmenty dyskursów miłosnych

- J. Derrida, Przed prawem, [w:] Teorie literatury XX wieku, Antologia, red. A. Burzyńska, M.P. Markowski, Znak, Kraków 2006 [analiza opowiadania Kafki]

- P. de Man, Czytanie (Proust), [w:] tegoż, Alegorie czytania, Kraków 2004

Feminizm

- Nancy K. Miller, Arachnologie: kobieta, tekst i krytyka, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006

Badania polskie:

- Borkowska Grażyna, Cudzoziemki. Studia o polskiej prozie kobiecej, Warszawa 1996.Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, pod red. Anny Nasiłowskiej, IBL, Warszawa 2001.

- Czapliński Przemysław, Efekt bierności. Literatura w czasie normalnym, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004.

- Ciało i tekst. Feminizm w literaturoznawstwie - antologia szkiców, pod red. Anny Nasiłowskiej, IBL, Warszawa 2001.

- Filipiak Izabela, Obszary odmienności. Rzecz o Marii Komornickiej, Słowo Obraz Terytoria, Gdańsk 2007.

- Janion Maria, Kobiety i duch inności, Sic!, Warszawa 1996.

Karasiewicz Katarzyna, Halina Poświatowska w zwierciadle swej kobiecości, Rytm, Kraków 2008.

- Krytyka feministyczna. Siostra teorii i historii literatury, pod red. nauk. Grażyny Borowskiej i Lilianny Sikorskiej, IBL PAN, Warszawa 2000.

- Legeżyńska Anna, Od kochanki do psalmistki Sylwetki, tematy i konwencje liryki kobiecej, Wydawnictwo Poznańskie, 2009.

- Magnone Lena, Konopnicka. Lustra i symptomy, Słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2011.

Badania kulturowe:

Sułkowski Bogusław, „Społeczne ramy kultury” czterdzieści lat później. Pięć modeli komunikacji kulturowej, „Kultura i Społeczeństwo”, r. LV, nr 2-3, 2011, s. 4-32.

Badania gender i queer

- Judith P. Butler, Zapisy na ciele, wywrotowe odgrywanie, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006

Postkolonializm

- Gayatri Chakravorthy Spivak, Krytyka postkolonialnego rozumu, [w:] Teorie literatury XX w. Antologia, red. A. Burzyńska i M.P.Markowski, Kraków 2006

[analiza Przygód Robinsona Crusoe Daniela Defoe i powieści J. M. Coetzee Foe]

- Słowacki postkolonialny, red. M. Kuziak, Bydgoszcz 2011

Wybrane teksty dotyczące memory studies, space studies, animal studies, somapoetyki.

Wybrane teksty dotyczace postkultury i postsekularności.

FP2_W03

FP2_W07

FP2_W16

FP2_U05

FP2_K01

Krytyczna analiza tekstu naukowego.

Świadoma analiza tekstu literackiego, z użyciem właściwych kategorii.

Badanie wpływu używanych narzędzi metodologicznych na analizę i interpretację.

Badanie wpływu kontekstu na interpretację.

Zaangażowanie odbiorcy w interpretację.

Interpretacja jako komunikacja autora z czytelnikiem.

Czytanie jako gra.

Interpretacja jako sztuka.