Archeology and history of early medieval Poland

Celem wykładu jest uzyskanie wiedzy o różnych aspektach działań społeczności zamieszkujących ziemie polskie w średniowieczu na podstawie źródeł archeologicznych i danych historycznych na tle środkowoeuropejskim.

Podczas ćwiczeń studenci mają za zadanie zaprezentować wcześniej przygotowaną prezentację (ok. 30 min), która poddana jest dyskusji i uzupełnieniom.

Celem wykładu jest uzyskanie wiedzy o różnych aspektach działań społeczności zamieszkujących ziemie polskie w średniowieczu na podstawie źródeł archeologicznych i danych historycznych na tle środkowoeuropejskim.

Podczas ćwiczeń studenci mają za zadanie zaprezentować wcześniej przygotowaną prezentację (ok. 30 min), która poddana jest dyskusji i uzupełnieniom.

Zakres tematów:

Społeczeństwo, kultura, sztuka wczesnośredniowiecznej Polski

Plemiona słowiańskie (przedpiastowskie)

Chrystianizacja ziem polskich – miejsca, ludzie, kultura

Źródła historyczne do dziejów ziem polskich

Pierwsze stolice państwa piastowskiego

Wpływy skandynawskie we wczesnośredniowiecznej Polsce

Przemiany form życia społeczno-gospodarczego w IX i X w.

Państwo Piastów – początki, organizacja wewnętrzna, struktury osadnicze, postęp technologiczny

Archeologia o zasiedleniu, działaniach gospodarczych i kulturze duchowej

Państwo Franków. Oddziaływania kulturowe

Awarowie, Bułgarzy, Madziarowie.

Bizancjum i oddziaływania kulturowe na Słowiańszczyznę.

Państwo Piastów. Organizacja gospodarcza.

Archeologiczne relikty najstarszego osadnictwa

Grodowe zespoły osadnicze w IX-X w.

Struktury osadnicze X-XIII w.

Religia, świątynie, cmentarze

Materialne przejawy wytwórczości rzemieślniczej.

Rezydencje piastowskie

2 ECTS:

- Udział w ćwiczeniach: 30

- przygotowanie prezentacji i pracy pisemnej na zaliczenie: 20

SUMA GODZIN 50

LICZBA ECTS 50 godz. / 30(25) godz. ≈ 2

Literatura obowiązkowa:

• Buko, A. 2011. Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej: odkrycia, hipotezy interpretacje. Warszawa: Trio.

• Urbańczyk, P. 2015. Zanim Polska została Polską. Toruń: UMK.

Literatura uzupełniająca:

• Anonim, Gall 2003. Kronika Polska. Wrocław: Ossolineum.

• Gieysztor, A. 2008. Mitologia Słowian. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

• Jedlicki, M.Z. (red.) 2002. Kronika Thietmara. Kraków: Universitas.

• Kobyliński, Z. i K. Rabiega 2018. The symbolic role of boats and ships in pagan and Christian Medieval Northern Europe, [w:] L.D. Nebelsick, J. Wawrzeniuk i K. Zeman-Wiśniewska (red.), Sacred space: contributions to the archaeology of belief. Archaeologica Hereditas 13. Warszawa: Instytut Archeologii UKSW

• Kowalenko, W., G. Labuda, T. Lehr-Spławiński, A. Gąsiorowski i A. Wędzki (red.) 1961–1996. Słownik Starożytności Słowiańskich. Tom I–VIII. Wrocław: PAU i Instytut Zachodni.

• Labuda, G. 2009. Mieszko I. Wrocław: Ossolineum.

• Rabiega, K. 2022. Znaczenie ofiar zakładzinowych u wczesnośredniowiecznych Słowian. Analiza wybranych przykładów znalezisk archeologicznych z obecnych ziem polskich, [w:] J. Wawrzeniuk i J. Woźny (red.), Interpretacja kultury symbolicznej w badaniach archeologicznych, 150–164. Pierwszy Kongres Archeologii Polskiej, Tom 2. Warszawa–Poznań–Zielona Góra: Wydawnictwo UKSW i Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich.

• Samsonowicz, H. (red.) 2000. Ziemie polskie i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy. Kraków: Universitas.

• Strzelczyk, J. 2013. Mieszko I. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

• Strzelczyk, J. 2014. Bolesław Chrobry. Warszawa: DiG.

• Tabaczyński, S. 1987. Archeologia średniowieczna: problemy, źródła, metody, cele badawcze. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

• Urbańczyk, P. 2008. Trudne początki Polski. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.

• Urbańczyk, P. 2012. Mieszko Pierwszy Tajemniczy. Toruń: UMK.

• Urbańczyk, P. 2016. Co się stało w 966 roku?. Poznań: Zysk i S-ka.

• Urbańczyk, P. 2017. Bolesław Chrobry – lew ryczący. Toruń: UMK.

• Urbańczyk, P. 2018. Co się stało w 1018 roku?. Poznań: Zysk i S-ka.

• Urbańczyk, P. (red.) 2000. The neighbours of Poland in the 10th century. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

• Urbańczyk, P. (red.) 2002. The neighbours of Poland in the 11th century. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

• Urbańczyk, P. (red.) 2004. Polish Lands at the Turn of the 1st and the 2nd Millennium. Warszawa: Instytut Archeologii i Etnologii PAN.

Wykład:

AR1_W02 - Zna i rozumie podstawową terminologię oraz ma uporządkowaną podstawową wiedzę z zakresu archeologii, antropologii kultury, historii, historii sztuki, zabytkoznawstwa i konserwatorstwa, geologii i geografii

AR1_W03 - Ma uporządkowaną wiedzę szczegółową z zakresu archeologii Europy oraz basenu M. Śródziemnego

AR1_W04 - Ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami nauki

AR1_W06 - Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji źródeł archeologicznych

AR1_W08 - Rozumie kompleksową naturę kultury oraz jej złożoność i historyczną zmienność jej znaczeń

AR1_W10 - Ma podstawową wiedzę na temat rozwoju człowieka oraz zjawisk społeczno‐kulturowych zachodzących w społecznościach historycznych różnego typu

Ćwiczenia:

AR1_U01 - Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informację z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów.

AR1_U07 - Posiada umiejętność merytorycznego argumentowania, z wykorzystaniem poglądów innych autorów, oraz formułowania wniosków.

AR1_K01 - Ma świadomość transdyscyplinarności wiedzy z dziedziny archeologii i zarządzania dziedzictwem kulturowym i rozumie potrzebę ciągłego samokształcenia w tym zakresie

Wykład:

1.Podstawą zaliczenia będzie egzamin końcowy.

2. Drugim elementem oceny będzie regularność uczestnictwa w wykładach. Dopuszcza się trzy nieobecności.

Ćwiczenia:

1. aktywny udział w zajęciach (możliwe maksymalnie 3 nieobecności) dalsza nieobecność musi zostać odrobiona w formie wskazanej przez prowadzącego. 0 nieobecności stanowi dodatkowy plus do oceny końcowej

2. przygotowanie prezentacji na zajęciach (ok. 30 min) i pracy pisemnej na zaliczenie.