Archaeology versus history

Pomimo tego, że archeologia i historia to nauki w wielu aspektach podobne, obie bowiem zajmują się odkrywaniem przeszłości, nie zawsze udaje się nawiązać współpracę między tymi dwoma dziedzinami nauki. Wynikać to może z faktu, że historycy często skupiają się na źródłach pisanych, a ignorują materialne ślady przeszłości, lub traktują je tylko jako ilustrację tego, co zostało zapisane. Archeolodzy z kolei nie zawsze są świadomi teorii i modeli wypracowanych przez historyków, nie próbują ich zatem weryfikować przy użyciu obiektów odkrytych podczas wykopalisk. Głównym celem wykładu jest pokazanie kiedy i w jaki sposób współpraca interdyscyplinarna pozwala najpełniej ‘zrekonstruować’ przeszłość. Będzie on oparty na kilku ‘case studies’ , głównie z kręgu świata śródziemnomorskiego. WYKŁAD ON-LINE za pomocą Ms Teams: https://teams.microsoft.com/l/team/19%3ackpQjZKA7VztSfOzuyDjRhXOiJiAPP2qoyyz8bEPUSs1%40thread.tacv2/conversations?groupId=7a6aab5b-aea0-41c8-ac7b-50076a06ce5e&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3

Kod:

mb48qii

Pomimo tego, że archeologia i historia to nauki w wielu aspektach podobne, obie bowiem zajmują się odkrywaniem przeszłości, nie zawsze udaje się nawiązać współpracę między tymi dwoma dziedzinami nauki. Wynikać to może z faktu, że historycy często skupiają się na źródłach pisanych, a ignorują materialne ślady przeszłości, lub traktują je tylko jako ilustrację tego, co zostało zapisane. Archeolodzy z kolei nie zawsze są świadomi teorii i modeli wypracowanych przez historyków, nie próbują ich zatem weryfikować przy użyciu obiektów odkrytych podczas wykopalisk. Głównym celem wykładu jest pokazanie kiedy i w jaki sposób współpraca interdyscyplinarna pozwala najpełniej ‘zrekonstruować’ przeszłość. Będzie on oparty na kilku ‘case studies’ , głównie z kręgu świata śródziemnomorskiego.

Zakres tematów:

Archeologia a historia: podobieństwa i różnice

In vino veritas - początki uprawy winorośli w Italii

Czy kobiety w archaicznym Rzymie mogły pić wino? Co mówią historycy, a co źródła archeologiczne?

W poszukiwaniu straconego smaku - wina w świecie starożytnym wg. źródeł pisanych i materialnych

Ekonomia starożytna: tekst vs. materiał archeologiczny

Epigrafika w warsztacie historyka i archeologa

Pecunia non olet - numizmatyka a historia i archeologia

W objęciach Erosa - stosunki homoseksualne w starożytnej Grecji w świetle źródeł literackich i archeologicznych

Igrzyska śmierci - tekst, obiekt, ikonografia a sport w starożytnej Grecji

Historia Jana z Efezu a odkrycie Faras

Historia ‘smoczego sztandaru’

Wycinka Amazonii a zagadka podboju Ameryki przez Kolumba

‘Archeologia mitu’ - w poszukiwaiu El Dorado

Kronika a pozostałości kultury materialnej - tajemnicze tabliczki i krwawe ofiary

Literatura (do wyboru):

„Archaeologia versus historiam, historia versus archaeologiam, czyli jak wspólnie poznawać średniowiecze?”, M. Brzostowicz, M. Przybył, D.A. Sikorski (red.), Poznań 2012

P. Bahn, Archeologia (bardzo krótkie wprowadzenie), Warszawa 1997.

Danielewicz J., Biesiadne inicjacje: rozważania o greckim sympozjonie, “Konteksty: polska sztuka ludowa” 2001, nr 1/4, s. 56-62.

Domańska E., Urbańczyk P., Archeologia a historia, [w:] „Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji”, S. Tabaczyński (red.), Poznań 2012, s. 852-868.

Elbanowski A., Kraina Mwisków, przewodnik po Eldorado, Warszawa 1999.

Hodder I., Czytanie przeszłości. Współczesne podejścia do interpretacji archeologii, Poznań 1995.

Kara M., Mediewistyka historyczna i archeologia średniowiecza w badaniach nad początkami państwa Piastów. Przykład „współpracy” historiografii i archeologii, [w:] „Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji”, S. Tabaczyński (red.), Poznań 2012, s. 869-884.

Komar P., Dekoracja tabliczek do zażywania substancji halucynogennych z rejonu San Pedro de Atacama w Chile, „Studia i materiały archeologiczne” Suplement 1, 2011, s. 130-143.

Komar P., The benefits of interdisciplinary approach – a case of studying the consumption of Greek wines in Roman Italy, “European Scientific Journal”, June 2013, special edition, no. 2, s. 45-54.

Komar P., Szkoła wokół krateru, czyli edukacyjne aspekty wspólnego picia, “SAMAI” III, 2018, s. 19-38

Komar P., Luksus czy codzienność - vina transmarina w starożytnym Rzymie, “Klio" Vol 45, 1/2019, s. 3-16.

Lengauer W., Od haniebnego występku do gender studies: badania nad grecką paiderastią w XX wieku, “Przegląd Historyczny : dwumiesięcznik naukowy”, T. 98, z. 3, 2007, s. 315-328.

Olko J., Meksyk przed konkwistą, Warszawa 2010.

Ostoja-Zagórski J., Archeologia a historia. Refleksje nad myśleniem historycznym archeologów, Bydgoszcz 2015.

Renfrew C., Bahn P., Archeologia. Teorie. Metody. Praktyka, Warszawa 2002.

Szemiński J., Ziółkowski M.S., Mity, rytuały i polityka Inków, Warszawa 2014.

Węcowski M., Sympozjon, czyli wspólne picie: początki greckiej biesiady arystokratycznej (IX-VII wiek p.n.e.), Warszawa 2014.

Brak

Celem wykładu jest omawianie trudnych relacji metodycznych i metodologicznych

pomiędzy uprawianiem archeologii i historii.

Archeologia i historia zajmują się badaniem przeszłości, więc należą do nauk historycznych. Różni je przede wszystkim rodzaj wykorzystywanych źródeł informacji, tj. świadectw materialnych i dokumentów tekstowych. Utrudnia to ich interdyscyplinarną współpracę, niezbędną dla jakości naszej wiedzy o odległej przeszłości.

W trakcie wykładów omawiane będą różnice i podobieństwa obu nauk i przykłady ich skutecznej współpracy.

P. Urbańczyk w: „Archaeologia versus historiam, historia versus archaeologiam, czyli jak wspólnie poznawać średniowiecze?”, M. Brzostowicz, M. Przybył, D.A. Sikorski (red.), Poznań 2012

Domańska E., Urbańczyk P., Archeologia a historia, [w:] „Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji”, S. Tabaczyński (red.), Poznań 2012, s. 852-868.

Hodder I., Czytanie przeszłości. Współczesne podejścia do interpretacji archeologii, Poznań 1995.

Kara M., Mediewistyka historyczna i archeologia średniowiecza w badaniach nad początkami państwa Piastów. Przykład „współpracy” historiografii i archeologii, [w:] „Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji”, S. Tabaczyński (red.), Poznań 2012, s. 869-884.

Ostoja-Zagórski J., Archeologia a historia. Refleksje nad myśleniem historycznym archeologów, Bydgoszcz 2015.