(in Polish) Książka jako źródło wiedzy archiwalnej

Zajęcia mają na celu zaprezentowanie książki jako źródła wiedzy archiwalnej, poprzez omówienie oraz analizowanie różnych typów wpisów, not marginalnych oraz informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych.

Książka jest od wieków najważniejszym nośnikiem wiedzy w różnych obszarach i polach badawczych. Można książkę badać od strony bibliologicznej, historycznej, historii sztuki, historii muzyki a także socjologicznej, co łączy się z jej oddziaływaniem społecznym w różnych kategoriach wiekowych i na różnych płaszczyznach intelektualnych. Książka jest też ważnym i nadal mało rozpoznanym źródłem wiedzy archiwalnej. Marginesy dawnych ksiąg oraz tzw. czyste karty przedtytułowe służyły często do zapisywania różnych informacji w ciągu minionych wieków. Były to wielokrotnie informacje o charakterze biograficznym dotyczące dawnych właścicieli i użytkowników książek, informacje o charakterze kronikarskim, rocznikarskim, często będące ważnym materiałem uzupełniającym związanym z faktem użytkowania książki w inny sposób niż klasyczne zdobywanie wiedzy o zawartą w niej treść. Jest to nadal temat wymagający dokładnego przebadania w oparciu o zachowane zasoby dawnych ksiąg, które mogą "ujawnić" wiele interesujących szczegółów z obszarów historycznych i życia codziennego w dawnych wiekach.

1. Birkenmajer A., Książka rękopiśmienna, w: Aleksander Birkenmajer. Studia bibliologiczne, red. H. Więckowska, A. Birkenmajer, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975, s. 264-284.

2. Broda M., Biblioteka klasztoru cystersów w Henrykowie do końca XV wieku, Kraków 2014.

3. Chwalewik E., Zbiory polskie : archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone, t. 1-2, Kraków 1991.

4. Dawna książka i kultura : materiały międzynarodowej sesji naukowej z okazji pięćsetlecia sztuki drukarskiej w Polsce, red. S. Grzeszczuk, A. Kawecka-Gryczowa, Wrocław 1975.

5. Encyklopedia wiedzy o książce, red. nacz. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971.

6. Hornowska M., Zdzitowiecka – Jasieńska H., Zbiory rękopiśmienne w Polsce średniowiecznej, Warszawa 1947.

7. Jarzębowski L., O potrzebie i metodach badań proweniencyjnych, w: Studia o działalności i zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, cz. 2, red. B. Ryszewski, Toruń 1982, s. 101-118.

8. Knapek E., Proweniencje zespołu dokumentów pergaminowych Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, „Rocznik Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, R. 61/2016, s. 21-35

9. Kocowski B., Zadania i metody badań proweniencyjnych w zakresie starych druków, „Przegląd Biblioteczny”, R. 19, z. 1-2/1951, s. 72-84.

10. Książka dawna i jej właściciele, t. 1-2, red. A. Franczyk-Cegła, D. Sidorowicz-Mulak, Wrocław 2017.

11. Marszalska J. M., Graczyk W., Zespoły proweniencyjne zasobu inkunabułów i starych druków Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie: właściciele, użytkownicy, bibliofile, Warszawa 2017.

12. Marszalska J. M., Inwentarz klasztoru Karmelitów Bosych w Czernej z 1643 roku jako źródło do dziejów poznania klasztoru i jego spraw gospodarczych, „Nasza Przeszłość”, 106/2006, s. 301-314.

13. Marszalska J. M., Inwentarze ksiąg biblioteki opactwa cystersów w Szczyrzycu do końca XIX wieku, w: „Saeculum Christianum”, R. 22/2015, s. 184-193.

14. Marszalska J. M., Katalog Inkunabułów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie, Tarnów – Tyniec 1997.

15. Marszalska J. M., Najważniejsze źródła rękopiśmienne do dziejów klasztoru oo. Cystersów w Szczyrzycu, „Nasza Przeszłość”, 2005/104, s. 37-70.

16. Marszalska J. M., Polonica XVI-XVIII wieku : katalog, Tarnów 1993.

17. Moskal T., Książka w kulturze sandomierskiego środowiska kolegiackiego do 1818 roku, Lublin 2013

18. Narbutiene D., Książki ze znakami własnościowymi Radziwiłłów w Bibliotece Litewskiej Akademii Nauk im. Wróblewskich, „Rocznik Biblioteki Narodowej”, t. 41/2011, s. 81-88.

19. Paszkiewicz U., Z warsztatu badań proweniencyjnych. Wybrane znaki własnościowe księgozbiorów prywatnych na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej, „Roczniki Biblioteczne”, R. 48/2004, s.107-127.

20. Pidłypczak-Majerowicz M., Stare druki proweniencji zakonnej w Bibliotece Ossolineum, Wrocław 2019.

21. Potkowski E., Książka rękopiśmienna w kulturze Polski, Warszawa 1984.

22. Ratajewski J., Wprowadzenie do bibliotekoznawstwa czyli wiedza o bibliotece w różnych dawkach, Warszawa 2002.

23. Siess-Krzyszkowski S., Pierwsza Biblioteka Ordynacka w Nieświeżu i jej znaki własnościowe (na podstawie bazy danych: Katalog starych druków Biblioteki Ordynacji Nieświeskiej Radziwiłłów. Druki polskie XVI-XVIII wieku), „Rocznik Biblioteki Narodowej”, R. 41/2011, s. 135-160.

24. Słownik Pracowników Książki Polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972. (oraz suplementy).

25. Strutyńska M., Inkunabuły proweniencji chojnickiej w zbiorach Biblioteki Uniwersytetu w Toruniu, w: Studia o działalności i zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, cz. 2, red. B. Ryszewski, Toruń 1982, s. 57-73.

26. Turowska M., Książęce znaki własnościowe w kolekcjach piastowskich Brzegu i Legnicy (ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, w: Piastowskie kolekcje ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu: digitalizacja i udostępnienie, red. I. Bińkowska i D. Codogni-Łańcucka, Wrocław 2015, s. 95-120.

AZD2_W13 Zna i prawidłowo identyfikuje typy i formy dokumentacji oraz sposoby ich powstawania. Potrafi dokonać ich samodzielnej analizy.

AZD2_W14 Zna i rozumie szczegółowe metody analizy i interpretacji źródeł będących przedmiotem badań archiwistyki i zarządzania dokumentacją.

AZD2_W19 Zna szczegółowe metody profilaktyki i konserwacji materiałów archiwalnych, a także warunki ich przechowywania.

AZD2_U05 Potrafi posługiwać się w stopniu zaawansowanym krytyką zewnętrzną i wewnętrzną źródeł historycznych. Potrafi rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury właściwych dla

historii z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego oraz miejsca w procesie historyczno-kulturowym.

AZD2_K05 Ma dogłębną świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego (w tym archiwalnego) i tradycji regionu, kraju, Europy oraz promowanie i popularyzację

Efekty przedmiotowe:

EK 1: student ma wiedzę o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 2: student zna płaszczyzny na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej

EK 3: student potrafi wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 4: student potrafi analizować oraz prawidłowo interpretować zapisy, noty oraz inne typy informacji pozostawione na książkach, a także potrafi wyciągnąć konstruktywne wnioski z analizy przeprowadzonego zagadnienia

EK 5: student ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także rozumie rolę archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat

Uzasadnienie punktów ECTS (2 ECTS):

1. Udział w zajęciach

2. Przygotowanie do dyskusji odbywającej się na każdych zajęciach

3. Przygotowanie do zaliczenia końcowego

Konsultacje na temat zagadnień poruszanych na zajęciach odbywają się na dyżurze (raz w tygodniu jedna godzina).

Warunki dla osiągnięcia określonej oceny:

na ocenę 2 (ndst.):

EK 1: student nie ma wiedzy o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 2: student nie zna płaszczyzn na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej

EK 3: student nie potrafi wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 4: student nie potrafi analizować oraz prawidłowo interpretować zapisów, not oraz innych typów informacji pozostawionych na książkach, a także nie potrafi wyciągnąć konstruktywnych wniosków z analizy przeprowadzonego zagadnienia

EK 5: student nie ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także nie rozumie roli archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat

na ocenę 3 (dst.):

EK 1: student w stopniu podstawowym ma wiedzę o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 2: student zna w stopniu podstawowym płaszczyzny na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej

EK 3: student potrafi w stopniu podstawowym wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 4: student potrafi w stopniu podstawowym analizować oraz prawidłowo interpretować zapisy, noty oraz inne typy informacji pozostawione na książkach, a także potrafi wyciągnąć konstruktywne wnioski z analizy przeprowadzonego zagadnienia

EK 5: student ma w stopniu podstawowym świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także rozumie rolę archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat

na ocenę 4 (bd.):

EK 1: student w stopniu dobrym ma wiedzę o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 2: student zna w stopniu dobrym płaszczyzny na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej

EK 3: student potrafi w stopniu dobrym wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 4: student potrafi w stopniu dobrym analizować oraz prawidłowo interpretować zapisy, noty oraz inne typy informacji pozostawione na książkach, a także potrafi wyciągnąć konstruktywne wnioski z analizy przeprowadzonego zagadnienia

EK 5: student ma w stopniu dobrym świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także rozumie rolę archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat

na ocenę 5 (bdb.):

EK 1: student w stopniu bardzo dobrym ma wiedzę o różnych typach informacji oraz różnych formach informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 2: student zna w stopniu bardzo dobrym płaszczyzny na których można analizować książkę jako źródło wiedzy archiwalnej

EK 3: student potrafi w stopniu bardzo dobrym wykorzystywać wiedzę z zakresu historii Polski ze szczególnym uwzględnieniem płaszczyzny politycznej, gospodarczej, społecznej, kulturalnej do omówienia i analizy różnych typów informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych

EK 4: student potrafi w stopniu bardzo dobrym analizować oraz prawidłowo interpretować zapisy, noty oraz inne typy informacji pozostawione na książkach, a także potrafi wyciągnąć konstruktywne wnioski z analizy przeprowadzonego zagadnienia

EK 5: student ma w stopniu bardzo dobrym świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa rękopiśmiennego oraz drukowanego Polski, a także rozumie rolę archiwisty w procesie popularyzowania wiedzy na jego temat

Zajęcia mają na celu zaprezentowanie książki jako źródła wiedzy archiwalnej, poprzez omówienie oraz analizowanie różnych typów wpisów, not marginalnych oraz informacji pozostawionych na księgach rękopiśmiennych i drukowanych.