Church libraries - history and resources

Przedmiotem wykładów będzie zapoznanie studentów z dziejami polskich bibliotek kościelnych na przestrzeni wieków. W trakcie zajęć zostanie omówiona idea powstawania oraz rola i funkcje bibliotek kościelnych, a także ich zasób i wykorzystanie. W toku wykładu zostanie zwrócona uwaga na wpływ wybranych wydarzeń historycznych na funkcjonowanie i znaczenie bibliotek kościelnych na przestrzeni wieków.

Przedmiotem wykładów będzie omawianie dziejów wybranych bibliotek kościelnych na przestrzeni wieków m.in. bibliotek zakonnych (klasztornych), katedralnych, kapitulnych, parafialnych, seminaryjnych, a także omówienie wybranych księgozbiorów osób duchownych w dawnych wiekach. W toku wykładu zostanie zwrócona uwaga na wpływ wybranych wydarzeń historycznych, politycznych, społecznych i kulturalnych, na funkcjonowanie i znaczenie bibliotek kościelnych na przestrzeni wieków. Nadto ważnym elementem uzupełniającym wykład będzie analiza wybranych księgozbiorów kościelnych na podstawie zachowanych inwentarzy ksiąg oraz testamentów. Zostanie też zwrócona uwaga na zasady użytkowania księgozbiorów w dawnych wiekach, sposoby jego organizacji, powiększania oraz zwrócenie uwagi na właścicieli danych ksiąg kościelnych. Jest to jedno z najważniejszych zadań naukowych z jakimi badacz książki dawnych wieków musi się zmierzyć. Na przykładzie wybranych bibliotek i ich księgozbiorów zostanie przedstawiona organizacja poszczególnych bibliotek kościelnych (zakonnych, katedralnych, kapitulnych parafialnych, seminaryjnych) oraz zostaną poddane analizie przedmiotowej wybrane katalogi i inwentarze biblioteczne, jak również zostanie omówiona opieka nad księgozbiorem kościelnym oraz wykształcenie się funkcji bibliotekarza oraz zasady i funkcjonowanie pomieszczeń według określonych zasad.

1. Bieńkowska B., Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005.

2. Błażewicz P., Z badań nad inkunabułami biblioteki kolegiackiej w Dobrym Mieście, ABMIK, nr 83/2005, s. 140-170.

3. Chwalewik E., Zbiory polskie: archiwa, bibljoteki, gabinety, galerje, muzea i inne zbiory pamiątek przeszłości w ojczyźnie i na obczyźnie w porządku alfabetycznym według miejscowości ułożone, t. 1-2, Kraków 1991.

4. Encyklopedia wiedzy o książce, red. nacz. A. Birkenmajer, B. Kocowski, J. Trzynadlowski, Wrocław 1971.

5. Garwoliński T., "Wspólne dziedzictwo" : ekslibrisy i inne znaki własnościowe ze zbiorów Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego Metropolii Warmińskiej "Hosianum" w Olsztynie, w: „Fides : biuletyn bibliotek kościelnych”, nr 1/2014, s. 31-44

6. Graczyk W., Księgozbiór klasztoru-eremu karmelitów bosych w Czernej od XVII do końca XIX wieku. Studium z dziejów kultury intelektualnej i duchowej, Kraków 2011.

7. Graczyk W., Marszalska J. M., Księgi rękopiśmienne i stare druki w zbiorach biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Płocku: z dziejów kultury polskich bibliotek kościelnych w dawnych wiekach, Kraków 2010.

8. Graczyk W., Marszalska J. M., Klasztor karmelitów bosych w Czernej od pierwszej połowy XVII do końca XIX wieku : dzieje, kultura, ludzie, Kraków 2014.

9. Iwańska-Cieślik B., Prywatne księgozbiory członków kapituły katedralnej we Włocławku w XVII wieku, „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, nr 2(5)/2010, s. s. 9–29.

10. Ptak J., Użytkownik zostawia ślad… Odręczne zapiski w starodrukach biblioteki księży marianów w Lublinie, „Folia Bibliologica”, nr 48/49/ 2006/2007, s. 41-58.

11. Karpuk W. , Biblioteka marianów w Puszczy Korabiewskiej (Mariańskiej) na podstawie inwentarza z 1845 roku, ABMIK, 69/1998, s. 171-398.

12. Katalog inkunabułów Biblioteki Opactwa OO. Cystersów w Szczyrzycu, komentarz i oprac. Jolanta M. Marszalska, Kraków 2002.

13. Kępa R., Inkunabuły kanonickiej proweniencji w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, w: Piśmiennictwo zakonne w dobie staropolskiej, red. M. Kuran, K. Kaczor-cheitler, M. Kuran, przy współpracy D. Szymczaka, Łódź 2013.

14. Kosiński J. A., Biblioteka konwentu dominikanów w Sieradzu na przełomie XVI i XVII w., w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222- 1972, red. J. Kłoczowski, t. II, Warszawa 1975, s. 393.

15. Krotoski K., Z Archiwum oo. karmelitów w Czernej, PP, 43/1894, s. 376-397.

16. Maleczyńska K., Zarys historii bibliotek od XV-XVIII wieku, Wrocław 1976.

17. Marszalska J. M., Biblioteka opactwa Cystersów w Szczyrzycu do końca XIX stulecia : dziedzictwo wieków, Tarnów 2002.

18. Marszalska J. M., Dramatyczne losy księgozbiorów kościelnych w południowych guberniach Królestwa Polskiego w XIX wieku w świetle obecnego zasobu starych druków Biblioteki WSD w Płocku, W: „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, t. 91,2009, s. 41-46

19. Marszalska J. M., Graczyk W., Zespoły proweniencyjne zasobu inkunabułów i starych druków Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Tarnowie: właściciele, użytkownicy, bibliofile, Warszawa 2017.

20. Marszalska J. M., Inwentarz klasztoru oo. karmelitów bosych w Czernej z 1643 roku jako źródło do dziejów poznania klasztoru i jego spraw gospodarczych, „Nasza Przeszłość”, 106/2006, s. 301-312.

21. Marszalska J. M., Inwentarz ksiąg karmelitów bosych w Czernej jako przejaw systematyzacji zbiorów klasztornych w XVIII i XIX wieku, ABMIK, 89/2008, s. 263-274.

22. Marszalska J. M., Zapisy własnościowe w księgozbiorze starych druków karmelitów bosych w Czernej i ich historyczne znaczenie w kulturze duchowej i intelektualnej zakonu, w: Cztery wieki karmelitów bosych w Polsce 1605-2005, Kraków 2005, s. 261-280.

23. Murawiec W. F., Księgozbiory krakowskiego zakonu Braci Mniejszych – bernardynów i reformatów w świetle not proweniencyjnych w XVI-XVIII w., „Folia Historica Cracoviensia”, t. 2/ 1994, s. 41-59.

24. Pietrzkiewicz I., Benedyktyni w Starych Trokach i ich księgozbiór, w: Klasztory mnisze na wschodnich terenach dawnej Rzeczypospolitej od XVI do początków XX wieku, Poznań 2014, s. 389-424.

25. Radziszewski F., Wiadomość historyczno- statystyczne o znakomitych bibliotekach i archiwach publicznych i prywatnych, Kraków 1875.

26. Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972. (oraz suplementy).

27. Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce, red. D. Kamolowa, K. Muszyńska, Warszawa 1988.

28. Zielonka K., Noty proweniencyjne i właściciele ksiąg biblioteki klasztoru cysterek w Trzebnicy w świetle inwentarza Heleny Szwejkowskiej, „Saeculum Christianum”, t. 25/2018, s. 206–221

29. Życie zakonne w Królestwie Polskim w latach 1832-1864 : polityka caratu - kasaty – represje, red. Waldemar Graczyk, Jolanta M. Marszalska, Kraków 2015.

BIB2_W04 Posiada pogłębioną wiedzę z zakresu historii książki, prasy i bibliotek na przestrzeni dziejów

BIB2_W05 Posiada pogłębioną wiedzę na temat twórców bibliotek i ich oddziaływania na środowisko społeczno-kulturalne na przestrzeni dziejów

BIB2_W06 Posiada pogłębioną wiedzę na temat społecznej roli książki i bibliotek na przestrzeni wieków

BIB2_W07 Posiada pogłębioną wiedzę na temat społecznej roli książki i bibliotek na przestrzeni wieków

BIB2_U05 Posiada w stopniu pogłębionym umiejętność określenia oddziaływania książki na środowisko kulturalno-społeczne

Przedmiotowe efekty uczenia się:

W1: student ma wiedzę na temat dziejów bibliotek kościelnych i ich zasobu na przestrzeni wieków

W2: student ma wiedzę na temat znaczenia oraz zakresu tematycznego dzieł gromadzonych w bibliotekach kościelnych.

W3: student ma wiedzę na temat wybitnych twórców bibliotek kościelnych i ich oddziaływania na otoczenie społeczno-kulturalne

W4: student ma wiedzę na temat procesów politycznych, społecznych oraz kulturalnych, które wpłynęły na powstawanie oraz funkcjonowanie bibliotek kościelnych

U1: student potrafi wskazać i omówić najważniejsze wydarzenia polityczne i ich wpływ na funkcjonowanie i zasób bibliotek kościelnych

Punkty 2 ECTS:

1. Udział w zajęciach - 30 godz.

2. Przygotowanie do zajęć - 10 godz.

3. Przygotowanie do egzaminu – 15 godz.

4. Konsultacje 5 godz.

Konsultacje na temat zagadnień poruszanych na zajęciach odbywają się na dyżurze (raz w tygodniu jedna godzina).

Warunki dla osiągnięcia określonej oceny:

W1:

na ocenę bardzo dobrą: student ma w stopniu bardzo dobrym wiedzę na temat dziejów bibliotek kościelnych i ich zasobu na przestrzeni wieków

na ocenę dobrą: student ma w stopniu dobrym wiedzę na temat dziejów bibliotek kościelnych i ich zasobu na przestrzeni wieków

na ocenę dostateczną: student ma w stopniu dostatecznym wiedzę na temat dziejów bibliotek kościelnych i ich zasobu na przestrzeni wieków

W2:

na ocenę bardzo dobrą: student ma w stopniu bardzo dobrym wiedzę na temat znaczenia oraz zakresu tematycznego dzieł gromadzonych w bibliotekach kościelnych.

na ocenę dobrą: student ma w stopniu dobrym wiedzę na temat znaczenia oraz zakresu tematycznego dzieł gromadzonych w bibliotekach kościelnych.

na ocenę dostateczną: student ma w stopniu dostatecznym wiedzę na temat znaczenia oraz zakresu tematycznego dzieł gromadzonych w bibliotekach kościelnych.

W3:

na ocenę bardzo dobrą: student ma w stopniu bardzo dobrym wiedzę na temat wybitnych twórców bibliotek kościelnych i ich oddziaływania na otoczenie społeczno-kulturalne

na ocenę dobrą: student ma w stopniu dobrym wiedzę na temat wybitnych twórców bibliotek kościelnych i ich oddziaływania na otoczenie społeczno-kulturalne

na ocenę dostateczną: student ma w stopniu dostatecznym wiedzę na temat wybitnych twórców bibliotek kościelnych i ich oddziaływania na otoczenie społeczno-kulturalne

W4:

na ocenę bardzo dobrą: student ma w stopniu bardzo dobrym wiedzę na temat procesów politycznych, społecznych oraz kulturalnych, które wpłynęły na powstawanie oraz funkcjonowanie bibliotek kościelnych

na ocenę dobrą: student ma w stopniu dobrym wiedzę na temat procesów politycznych, społecznych oraz kulturalnych, które wpłynęły na powstawanie oraz funkcjonowanie bibliotek kościelnych

na ocenę dostateczną: student ma w stopniu dostatecznym wiedzę na temat procesów politycznych, społecznych oraz kulturalnych, które wpłynęły na powstawanie oraz funkcjonowanie bibliotek kościelnych

U1:

na ocenę bardzo dobrą: student potrafi w stopniu bardzo dobrym wskazać i omówić najważniejsze wydarzenia polityczne i ich wpływ na funkcjonowanie i zasób bibliotek kościelnych

na ocenę dobrą: student potrafi w stopniu bardzo dobrym wskazać i omówić najważniejsze wydarzenia polityczne i ich wpływ na funkcjonowanie i zasób bibliotek kościelnych

na ocenę dostateczną: student potrafi w stopniu bardzo dobrym wskazać i omówić najważniejsze wydarzenia polityczne i ich wpływ na funkcjonowanie i zasób bibliotek kościelnych