Architecture of the 19th Century

Cel przedmiotu:

Zarys historii rozwoju architektury XIX wieku w wybranych krajach Europy oraz na ziemiach polskich.

Podczas wykładu student otrzymuje uporządkowaną wiedzę z zakresu historii architektury XIX wieku w wybranych krajach europejskich (Niemcy, Wielka Brytania, Francja, Włochy, Rosja) oraz na ziemiach polskich (zabór rosyjski - Warszawa i Łódź, zabór austriacki - Kraków i Lwów, zabór pruski - Poznań, Gdańsk i Wrocław). Na zajęciach zostaną omówione m.in.: stan badań nad architekturą XIX wieku, pojęcia: historyzm i eklektyzm, style w architekturze: neogotyk, neoromanizm, neorenesans, neobarok, neorokoko i style orientalne (styl mauretański i egipski), nowe materiały w architekturze: żelazo, beton, szkło, najważniejsze ośrodki kształcenia architektów, prawo budowlane, koncepcje przebudowy miast: Paryż, Wiedeń, Barcelona, rozpowszechnianie się nowych wzorów w architekturze: wystawy światowe, czasopisma branżowe i ilustrowane, wzorniki, podróże, sylwetki znanych architektów, nowe budynki użyteczności publicznej (teatry, dworce kolejowe, muzea, domy towarowe, hotele), itp.

Literatura podstawowa:

1. K. Stefański, Architektura XIX wieku na ziemiach polskich, Warszawa 2005.

2. Sztuka polska. Sztuka XIX wieku (z uzupełnieniem o sztukę Śląska i Pomorza Zachodniego), red. J. Malinowski, Warszawa 2021 (rozdziały: K. Stefański, Architektura i K. Stefański, Architektura na Śląsku i Pomorzu Zachodnim, s. 17-106 i 509-527.)

3. Z. Tołłoczko, Główne nurty historyzmu i eklektyzmu w sztuce XIX wieku, t. 1 Architektura, Kraków 2011 (wyd. 2 uzupełnione i poprawione)

4. Sztuka świata, t. 8, red. A. Lewicka-Morawska, Warszawa 1994 (rozdziały: W. Baraniewski, Historyzm w architekturze XIX wieku, s. 163-182; J.A. Mrozek, Architektura rewolucji przemysłowej, s. 183-204.)

Literatura uzupełniająca:

I. Opracowania monograficzne w języku polskim (wybór):

1. K. Stefański, Polska architektura sakralna w poszukiwaniu stylu narodowego, Łódź 2002.

2. A. Majdowski, Studia z historii architektury w Królestwie Polskim, Warszawa 1993.

3. Z. Tołłoczko, Architektura i społeczeństwo. Przegląd zagadnień budownictwa i urbanistyki w Niemczech od około 1850 do około 2000. Od późnoromantycznego historyzmu do późnego socmodernizmu, Kraków 2005.

4. M. Zgórniak, Wokół neorenesansu w architekturze XIX wieku, Kraków 2013.

II. Opracowania monograficzne w językach obcych (wybór):

Ogólne:

1. H.-R. Hitchcock, Architecture: Nineteenth and Twentieth Centuries, London 1977 (I wyd. 1958)

2. N. Pevsner, History of Building Types, Princeton 1976.

3. R. Middleton, D. Watkin, Neoclassical and Nineteenth Century Architecture, New York 1981.

4. F. Loyer, Architecture of the Industrial Age - 1789-1914, New York 1983.

5. C. Mignot, Architecture of the Nineteenth Century in Europe, New York 1984.

6. R. Middleton, D. Watkin, Architecture du XIXe siecle, Paris 1993.

7. C. Mignot, Architektur des 19. Jahrhunderts, Berlin 1994.

8. B. Bergdoll, European Architecture 1750-1890, Oxford New York 2000.

9. M. J. Lewis, The Gothic Revival, New York 2002.

Poszczególne kraje:

1. J. Summerson, Architecture of Britain 1530-1830, Harmondsworth 1977.

2. R. Dixon and S. Muthesius, Victorian Architecture, London 2008. [I wyd. 1978]

3. C.L.V. Meeks, Italian Architecture 1750-1914, New Haven – London 1966.

4. A. Braham, The Architecture of the French Enlightenment, London 1980.

5. W. von Kalnein, Architecture in France in the Eighteenth Century, New Haven 1995.

6. D. Dolgner, Historismus. Deutsche Baukunst 1815-1900, Leipzig 1995.

7. B. Lemoine, Architecture in France 1800-1900, New York 1998.

8. J. S. Curl, Georgian Architecture in the British Isles 1714-1830, London 2011 (I wyd. 1993).

9. J. S. Curl, Victorian Architecture. Diverity and Invention, London 2012.

10. F. Loyer, Histoire de l'Architecture Francaise. De la Revolution a nos jours, Paris 2014.

Monografie architektów (wybór):

1. A. von Buttlar, Leo von Klenze: Leben - Werk - Vision, Munchen 2014 (I wyd. 1999).

2. B. Bergdoll, Karl Friedrich Schinkel: An Architecture for Prussia, New York 1994.

3. E. Borsch-Supan, D. Muller-Stuler, Friedrich August Stuler 1800-1865, Munchen 1997.

4. A. Meinecke, Ludwig Persius (1803-1845), Berlin 2006.

5. G. Stamp, An Architect of Promise: George Gilbert Scott Junior (1839-1897) and the Late Gothic Revival, London 2002.

6. G. Stamp, Gothic for the Steam Age. An Illustrated Biography of George Gilbert Scott (1811-1878), London 2015.

7. A. Majdowski, Budownictwo kościelne w twórczości projektowej Józefa Piusa Dziekońskiego (1844-1927), Warszawa 1995.

8. K. Stefański, Konstanty i Jarosław Wojciechowscy - dwa pokolenia, dwie postawy wobec historyzmu, "BHS" 2003, nr 1, s. 83-110.

9. S. Łoza, Henryk Marconi i jego rodzina, Warszawa 1954.

Urbanistyka (wybór):

1. M. Wiśniewski, W. Wiśniewska, Urbanistyka "A La Francaise", t. III Od wielkiej rewolucji po nowe tysiąclecie..., Kraków 2018.

2. J. Lepiarczyk, Z problematyki kompozycji urbanistycznej 2 poł. XIX w. (Paryż i Wiedeń), w: Sztuka 2 poł. XIX w., Materiały sesji SHS, Łódź - listopad 1971, red. T. Hrankowska, Warszawa 1973, s. 37-49.

3. K. K. Pawłowski, Narodziny miasta nowoczesnego, w: Sztuka 2 poł. XIX w., Materiały sesji SHS, Łódź - listopad 1971, red. T. Hrankowska, Warszawa 1973, s. 51-78.

4. H. Grzeszczuk-Brendel, Miasto rezydencjonalne w burżuazyjnym świecie - Wiedeń i/a Poznań, w: Polis, urbs, metropolis, Materiały sesji SHS, Lublin, 25-26 listopada 2010, red. L. Lameński, Warszawa 2011, s. 149-159.

Znajomość terminologii architektonicznej i historii rozwoju architektury do końca XVIII w.

Literatura podstawowa:

1. K. Stefański, Architektura XIX wieku na ziemiach polskich, Warszawa 2005.

2. Sztuka polska. Sztuka XIX wieku (z uzupełnieniem o sztukę Śląska i Pomorza Zachodniego), red. J. Malinowski, Warszawa 2021 (rozdziały: K. Stefański, Architektura i K. Stefański, Architektura na Śląsku i Pomorzu Zachodnim, s. 17-106 i 509-527.)

3. Z. Tołłoczko, Główne nurty historyzmu i eklektyzmu w sztuce XIX wieku, t. 1 Architektura, Kraków 2011 (wyd. 2 uzupełnione i poprawione)

4. Sztuka świata, t. 8, red. A. Lewicka-Morawska, Warszawa 1994 (rozdziały: W. Baraniewski, Historyzm w architekturze XIX wieku, s. 163-182; J.A. Mrozek, Architektura rewolucji przemysłowej, s. 183-204.)