(in Polish) Pozawerbalne środki komunikacji w sztuce średniowiecznej

Fundamentalną i oficjalną racją rozwoju sztuki w średniowieczu było nauczanie obrazami, zwłaszcza tych wszystkich, najliczniejszych, którzy nie znali pisma. W rzeczywistości sztuka pełniła bardziej złożone i doniosłe zadania: komentowała i objaśniała główne prawdy wiary oraz porządku kosmologicznego i społecznego; służyła zapisywaniu w pamięci zbiorowej i indywidualnej ważnych wydarzeń i głównych ich uczestników. Aby wypełniać te zadania wypracowano cały repertuar - a można nawet uznać, że system – środków komunikacji wizualnej, które pozwalały odbiorcy rozpoznać i zrozumieć temat i przesłanie przedstawienia.

Fundamentalną i oficjalną racją rozwoju sztuki w średniowieczu było nauczanie obrazami, zwłaszcza tych wszystkich, najliczniejszych, którzy nie znali pisma. W rzeczywistości sztuka pełniła bardziej złożone i doniosłe zadania: komentowała i objaśniała główne prawdy wiary oraz porządku kosmologicznego i społecznego; służyła zapisywaniu w pamięci zbiorowej i indywidualnej ważnych wydarzeń i głównych ich uczestników. Aby wypełniać te zadania wypracowano cały repertuar - a można nawet uznać, że system – środków komunikacji wizualnej, które pozwalały odbiorcy rozpoznać i zrozumieć temat i przesłanie przedstawienia.

Do najważniejszych należały z pewnością postawa i gesty, które ustalały hierarchię wyobrażonych w obrazie osób, objaśniały ich czynności, a w konsekwencji – ustalały istotę treści przedstawienia. Postawa i gesty, które wywodziły się z zachowań rytualnych bywały nierzadko osnową ideową całego wyobrażenia; skonwencjonalizowane gesty spontaniczne budowały emocjonalność przedstawienia. Podobne funkcje pełniły także stroje i atrybuty. Przekazy ikonograficzne otwierają jednocześnie możliwości realnego znaczenia tych środków komunikacji w życiu społeczności średniowiecznych.

1. F. Garnier, Le Langage de l’image au Moyen Age, t. 1: Signification et symbolique, wyd. 2, Paris 1996; t. 2: Grammaire des gestes, Paris 1989.

2. C. Frugoni, Le Moyen Âge par ses images, Paris 2015.

3. J.-C. Schmitt, Gest w średniowiecznej Europie, tł. H. Zaremska, Warszawa 2006.

4. P. Mrozowski, Gest władcy w ikonografii polskiego średniowiecza, w: Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty feudalne władzy zwierzchniej. Polska X-XV w., Warszawa 1994, s. 59-74.

5. Les Vêtement. Histoire, archéologie et symbolique vestimentaire au Moyen-âge, red. M. Pastoureau, Paris 1989.

W. Maisel, Archeologia prawna Europy, Warszawa, Poznań 1989.

Historia Sztuki - studia I stopnia (HS1 III)

Student ma uporządkowaną wiedzę szczegółową o rozwoju pozawerbalnch środków komunikacji społecznej uwidocznionych w ikonografii średniowiecznej. Zna i rozumie metody analizy i interpretacji przekazu wizualnego. Ma podstawową wiedzę o wybranych zagadnienia i jej powiązaniach z naukami humanistycznymi.

Student posiada umiejętność konstruowania logicznej wypowiedzi w mowie i w piśmie w języku polskim i obcym. Umie przygotować tekst naukowy z aparatem badawczym i poprawnie opracowanymi fotografiami dzieł sztuki. Potrafi pracować samodzielnie i w grupie, także interdyscyplinarnej, przyjmując w niej różne role. Potrafi komunikować się z otoczeniem uzasadniając merytorycznie swoje stanowisko.

Historia Sztuki - studia II stopnia (HS2 I-II)

Student ma uporządkowaną wiedzę o wybranych problemach rozwoju pozawerbalnch środków komunikacji społecznej uwidocznionych w ikonografii średniowiecznej. Zna terminologię oraz metody badawcze. Zna i rozumie w zaawansowanym stopniu metody analizy i interpretacji dzieł sztuki, ma uporządkowaną znajomość teorii i metodologii oraz zna jej najnowsze osiągnięcia. Ma uporządkowaną wiedzę o wybranych zagadnieniach sztuki świata i jej powiązaniach z naukami humanistycznymi.

Student potrafi rozpoznać różne rodzaje środków komunikacji wizualnej a także przeprowadzić ich analizę i interpretację z zastosowaniem samodzielnie wybranych lub opracowanych metod, w celu określenia ich znaczeń i oddziaływania społecznego. Posiada zaawansowaną umiejętność konstruowania logicznej wypowiedzi w mowie i w piśmie w języku polskim i obcym.

Student jest gotowy do samodzielnego kształcenia się i korzystania z konsultacji specjalistycznych. Docenia wartość wiedzy ekspertów, ale jednocześnie jest gotów poddać wiedzę ekspercką krytycznej analizie.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest obecność na wykładach. Dopuszczalne są 3 nieobecności nieusprawiedliwione. Czwarta nieusprawiedliwiona nieobecność wymagać będzie realizacji pisemnej pracy własnej studenta. Satysfakcjonująca frekwencja (do 3 nb) będzie oceniona dostatecznie. Otrzymanie wyższej oceny będzie warunkowane napisaniem pracy na wybrany temat związany z problematyka wykładu.