Prahistoria ziem Polski

Prowadzony w sposób konwencjonalny wykład ma za zadanie przekazanie studentom podstawowej wiedzy o najstarszych dziejach ziem polskich. Zasadniczy ciąg zagadnień poprzedza omówienie problemów dotyczących pochodzenia człowieka i początków kultury ludzkiej.

1. Wstęp: przedmiot i zakres archeologii; rozwój archeologii; periodyzacja i chronologia pradziejów

2. Antropogeneza 1 – podstawowe pytania, historia poszukiwania odpowiedzi

3. Antropogeneza 2 – drzewo rodowe człowieka

4. Zarys geologii czwartorzędu; początki kultury ludzkiej;

5. Zasady opisu zabytków krzemiennych. Paleolit dolny i środkowy

6. Kultury paleolitu górnego i schyłkowego oraz mezolitu

7. Początki rolnictwa na Bliskim Wschodzie; Rozprzestrzenianie społeczności rolniczych na tereny Europy

8. Początki neolitu na ziemiach Polski – kultury pochodzenia południowego

9. Początki rolnictwa na terenach wzdłuż południowych wybrzeży Bałtyku

10. Rozkwit osadnictwa społeczności rolniczych

11. Schyłek neolitu na ziemiach Polski

12. Wczesna epoka brązu w Polsce na tle przemian w Kotlinie Karpackiej

13. Trzciniecki krąg kulturowy a kultury mogiłowe

14. Kultura łużycka na tle kultur pól popielnicowych w Europie

15. Zróżnicowanie cywilizacyjne w końcowych okresach epoki brązu i we wczesnych okresach epoki żelaza na ziemiach polskich

Literatura obowiązkowa:

Niezwykły gatunek: Nauka o byciu człowiekiem; Świat Nauki – Numer specjalny 10 (326) 2018.

Kaczanowski P., Kozłowski J.K.; 1998; Wielka historia Polski, Tom 1: Najdawniejsze dzieje ziem polskich do VII wieku; Kraków.

Kruk J., Milisauskas S.; 1999; Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu; Kraków.

Dąbrowski J.; 2009; Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej; Warszawa.

Literatura polecana:

Kadrow S.; 2001; U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej, Kraków.

Kozłowski J.K.; 2004; Wielka historia Świata, Tom 1: Świat przed „rewolucją” neolityczną; Kraków.

Śliwa J. (red.); 2005; Wielka historia Świata, Tom 2: Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego; Kraków.

Książki popularnonaukowe:

Goodall J.; 2019; Przez dziurkę od klucza. Najważniejsza książka o naszych najbliższych krewnych; Warszawa: Prószyński i S-ka.

Kruk J.; 2008; Wzory przeszłości. Studia nad neolitem środkowym i późnym, Kraków.

Pääbo S.; 2015; Neandertalczyk. W poszukiwaniu zaginionych genomów; Warszawa; Seria: Na Ścieżkach Nauki.

Reich D.; 2019; Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy… Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka; Warszawa: Wydawnictwo CiS.

Dunbar Robin; 2020; Człowiek. Biografia; Kraków: Copernicus Center Press. [wyd. II, dodruk]

Strony www:

American Museum of Natural History: http://www.amnh.org/exhibitions/permanent/humanorigins

The Leakey Foundation: http://www.leakeyfoundation.org/educational_resources/timeline

The Smithsonian Institution, Human Origins Program: http://anthropology.si.edu/humanorigins/

Bez wymagań wstępnych

2 pkt-y ECTS

– 30 godz. udział w wykładzie, 30 godz. czytanie literatury poszerzającej wiedzę o pradziejach ziem polskich

Prowadzony w sposób konwencjonalny wykład ma za zadanie przekazanie studentom podstawowej wiedzy o najstarszych dziejach ziem polskich. Zasadniczy ciąg zagadnień poprzedza omówienie problemów dotyczących pochodzenia człowieka i początków kultury ludzkiej.

1. Wstęp: przedmiot i zakres archeologii; periodyzacja i chronologia pradziejów;

2. Antropogeneza 1 – podstawowe pytania, historia poszukiwania odpowiedzi;

3. Antropogeneza 2 – drzewo rodowe człowieka;

4. Antropogeneza 3 – nowe odkrycia, nowe hipotezy;

5. Zarys geologii czwartorzędu; początki kultury ludzkiej - paleolit dolny i środkowy;

6. Kultury paleolitu górnego;

7. Kultury paleolitu schyłkowego oraz mezolitu na terenie ziem polskich;

8. Początki rolnictwa na Bliskim Wschodzie; Rozprzestrzenianie społeczności rolniczych na tereny Europy

9. Początki neolitu na ziemiach Polski – kultury pochodzenia południowego; Początki rolnictwa na terenach wzdłuż południowych wybrzeży Bałtyku

10. Rozkwit osadnictwa społeczności rolniczych; Schyłek neolitu na ziemiach Polski

11. Wczesna epoka brązu w Polsce na tle przemian w Kotlinie Karpackiej; Trzciniecki krąg kulturowy a kultury mogiłowe

12. Kultura łużycka na tle kultur pól popielnicowych w Europie; Scytowie

13. Krąg halsztacki; cywilizacja celtycka w Europie

14. Ziemie polskie w okresie wpływów rzymskich

15. Okres wędrówek ludów i początki wczesnego średniowiecza

Literatura obowiązkowa:

Kaczanowski P., Kozłowski J.K.; 1998; Wielka historia Polski, Tom 1: Najdawniejsze dzieje ziem polskich do VII wieku; Kraków.

Niezwykły gatunek: Nauka o byciu człowiekiem; Świat Nauki – Numer specjalny 10 (326) 2018.

Literatura polecana:

Urbańczyk P. (ed.); 2016-2017; The Past Societies, vol. 1-5; Warszawa.

Kruk J., Milisauskas S.; 1999; Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu; Kraków.

Kadrow S.; 2001; U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej, Kraków.

Dąbrowski J.; 2009; Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej; Warszawa.

Książki popularnonaukowe:

Goodall J.; 2019; Przez dziurkę od klucza. Najważniejsza książka o naszych najbliższych krewnych; Warszawa: Prószyński i S-ka.

Pääbo S.; 2015; Neandertalczyk. W poszukiwaniu zaginionych genomów; Warszawa; Seria: Na Ścieżkach Nauki.

Reich D.; 2019; Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy… Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka; Warszawa: Wydawnictwo CiS.

Dunbar Robin; 2020; Człowiek. Biografia; Kraków: Copernicus Center Press. [wyd. II, dodruk]

Strony www:

American Museum of Natural History: http://www.amnh.org/exhibitions/permanent/humanorigins

The Leakey Foundation: http://www.leakeyfoundation.org/educational_resources/timeline

The Smithsonian Institution, Human Origins Program: http://anthropology.si.edu/humanorigins/

Bez wymagań wstępnych

2 pkt-y ECTS

– 30 godz. udział w wykładzie, 30 godz. czytanie literatury poszerzającej wiedzę o pradziejach ziem polskich

obowiązkowy

nie dotyczy

Prowadzony w sposób konwencjonalny wykład ma za zadanie przekazanie studentom podstawowej wiedzy o najstarszych dziejach ziem polskich. Zasadniczy ciąg zagadnień poprzedza omówienie problemów dotyczących pochodzenia człowieka i początków kultury ludzkiej.

1. Wstęp: przedmiot i zakres archeologii; periodyzacja i chronologia pradziejów;

2. Antropogeneza 1 – podstawowe pytania, historia poszukiwania odpowiedzi;

3. Antropogeneza 2 – drzewo rodowe człowieka;

4. Antropogeneza 3 – nowe odkrycia, nowe hipotezy;

5. Zarys geologii czwartorzędu; początki kultury ludzkiej - paleolit dolny i środkowy;

6. Kultury paleolitu górnego;

7. Kultury paleolitu schyłkowego oraz mezolitu na terenie ziem polskich;

8. Początki rolnictwa na Bliskim Wschodzie; Rozprzestrzenianie społeczności rolniczych na tereny Europy

9. Początki neolitu na ziemiach Polski – kultury pochodzenia południowego; Początki rolnictwa na terenach wzdłuż południowych wybrzeży Bałtyku

10. Rozkwit osadnictwa społeczności rolniczych; Schyłek neolitu na ziemiach Polski

11. Wczesna epoka brązu w Polsce na tle przemian w Kotlinie Karpackiej; Trzciniecki krąg kulturowy a kultury mogiłowe

12. Kultura łużycka na tle kultur pól popielnicowych w Europie; Scytowie

13. Krąg halsztacki; cywilizacja celtycka w Europie

14. Ziemie polskie w okresie wpływów rzymskich

15. Okres wędrówek ludów i początki wczesnego średniowiecza

Literatura obowiązkowa:

Kaczanowski P., Kozłowski J.K.; 1998; Wielka historia Polski, Tom 1: Najdawniejsze dzieje ziem polskich do VII wieku; Kraków.

Niezwykły gatunek: Nauka o byciu człowiekiem; Świat Nauki – Numer specjalny 10 (326) 2018.

Literatura polecana:

Urbańczyk P. (ed.); 2016-2017; The Past Societies, vol. 1-5; Warszawa.

Kozłowski J.K., Wielka historia Świata, Tom 1: Świat przed „rewolucją” neolityczną; Kraków 2004.

Śliwa J. (red.), Wielka historia Świata, Tom 2: Od „rewolucji” neolitycznej do podbojów Aleksandra Wielkiego; Kraków 2005.

Kruk J., Milisauskas S.; 1999; Rozkwit i upadek społeczeństw rolniczych neolitu; Kraków.

Kadrow S.; 2001; U progu nowej epoki. Gospodarka i społeczeństwo wczesnego okresu epoki brązu w Europie Środkowej, Kraków.

Dąbrowski J.; 2009; Polska przed trzema tysiącami lat. Czasy kultury łużyckiej; Warszawa.

Książki popularnonaukowe:

Goodall J.; 2019; Przez dziurkę od klucza. Najważniejsza książka o naszych najbliższych krewnych; Warszawa: Prószyński i S-ka.

Pääbo S.; 2015; Neandertalczyk. W poszukiwaniu zaginionych genomów; Warszawa; Seria: Na Ścieżkach Nauki.

Reich D.; 2019; Kim jesteśmy, skąd przyszliśmy… Kopalny DNA i nowa nauka o przeszłości człowieka; Warszawa: Wydawnictwo CiS.

Dunbar Robin; 2020; Człowiek. Biografia; Kraków: Copernicus Center Press. [wyd. II, dodruk]

Wragg SykesR.; 2021; Krewniacy. Życie, miłość, śmierć i sztuka Neandertalczyków; Warszawa: Prószyński i S-ka; Seria: Na Ścieżkach Nauki.

Scott J.C.; 2020; Jak udomowiono człowieka.U początków historii pierwszych państw; Warszawa: PWN.

Kruk J., Wzory przeszłości. Studia nad neolitem środkowym i późnym, Kraków 2008

Strony www:

American Museum of Natural History: http://www.amnh.org/exhibitions/permanent/humanorigins

The Leakey Foundation: http://www.leakeyfoundation.org/educational_resources/timeline

The Smithsonian Institution, Human Origins Program: http://anthropology.si.edu/humanorigins/

Bez wymagań wstępnych

Podstawą oceny jest egzamin pisemny. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest uczestnictwo w zajęciach. Dopuszczalne są 3

nieobecności. Więcej nieobecności skutkuje brakiem dopuszczenia do egzaminu.