(in Polish) Metodyka pracy kuratora sądowego

Celem przedmiotu jest zdobycie przez studentów podstawowej wiedzy, umiejętności i kompetencji z zakresu metodyki pracy kuratora sądowego.

Ćwiczenia obejmują zarówno aspekty prawne metodyki pracy kuratora sądowego, przede wszystkim przegląd i analizę najważniejszych aktów prawnych regulujących zawód kuratora sądowego w Polsce, jak również aspekty psychologiczno-pedagogiczne, takie jak: diagnozę, wybrane metody pracy z rodziną, nieletnim, osobą dorosłą. Ćwiczenia praktyczne realizowane przez studentów w ramach zajęć pozwolą poznać metody pracy kuratora sądowego w środowisku funkcjonowania podopiecznego.

Zakres tematów:

1. Miejsce kurateli w polskim systemie prawnym, tło historyczne kurateli sądowej;

2. Uregulowania prawne dotyczące kurateli sądowej;

3. Organizacja służby kuratorskiej; rola i zadania kuratora sądowego (kuratorzy rodzinni oraz kuratorzy dla dorosłych); kwalifikacje, uprawnienia i obowiązki kuratorów zawodowych i społecznych; aktualna sytuacja kuratorów w Polsce – dane statystyczne;

4. Kodeks etyki kuratora sądowego;

5. Diagnoza i wywiady środowiskowe - podstawowe zadania kuratorów sądowych. Cele, rodzaje oraz przepisy regulujące przeprowadzanie wywiadów;

6. Metodyka pracy kuratorów sądowych;

7. Kurator dla dorosłych jako instytucja systemu karnego. Rodzaje dozorów, cel i podstawy prawne;

8. Nadzory w sprawach opiekuńczych – podstawowe zadania i dylematy moralne kuratorów rodzinnych. Tworzenie programów oddziaływań opiekuńczo – wychowawczych;

9. Postępowanie z nieletnimi - metoda kontraktu, cele i zadania nadzoru. Placówki wspierające działania kuratorów;

10. Współpraca kuratora sądowego z instytucjami i organizacjami społecznymi (policja, ośrodki pomocy społecznej, szkoły, placówki opiekuńczo-wychowawcze, instytucje resocjalizujące i socjoterapeutyczne);

11. Probacyjne formy kontroli sądowej skazanych (warunkowe umorzenie postępowania, warunkowe, zawieszenie wykonania kary pozbawienia wolności, warunkowe zwolnienie z reszty kary, kara ograniczenia wolności, dozór nad skazanym zwolnionym z zakładu karnego po odbyciu kary, dozór przy orzeczonych środkach zabezpieczających, przerwa w karze, odroczenie postępowania wykonawczego);

12. Pomoc kuratora w readaptacji społecznej skazanych;

13. Przygotowanie skazanego do opuszczenia zakładu karnego.

Spis zalecanych lektur:

1. Jadach K., Praca kuratora sądowego w sprawach rodzinnych, nieletnich i karnych, Wydawnictwo Naukowe UAM Poznań 2011.

2. Jedynak T., Stasiak K., (red.) Zarys metodyki pracy kuratora sądowego, LexisNexis, Warszawa 2010.

3. Kwadrans Ł., Metody pracy wychowawczo-resocjalizacyjnej i profilaktycznej stosowane przez kuratorów sądowych wykonujących orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich, Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, Warszawa 2019;

4. Kobes P., Funkcje kuratora w polityce kryminalnej, Difin, Warszawa 2019.

5. Gromek K., Kuratorzy sądowi. Komentarz, LexisNexis Warszawa 2005.

6. Ostrihańska Z., Greczuszkin A. Praca z indywidualnym przypadkiem w nadzorze rodzinnego kuratora sądowego, Norbertinum, Lublin 2005.

7. Wójcik D., (red.) Kuratela sądowa. sukcesy i porażki, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2010.

Akty prawne:

1) Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z 2023 r. poz.1095).

2) Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o kuratorach sądowych (Dz. U. z 2023 r., poz. 27).

3) Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. z 2022 r., poz. 1700)

Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r., poz. 2809).

4) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2023 r., poz. 2151).

5) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, (Dz. U. z 2024 r. poz. 17).

6) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, (Dz. U. z 2023 r., poz. 127).

7) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 listopada 2022 r. w sprawie ośrodków kuratorskich (Dz.U. z2022, poz. 2449).

Literatura uzupełniająca:

1. Bałandynowicz A., Probacja. Resocjalizacja z udziałem społeczeństwa, Wydawnictwo Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa 2006;

2. Bębas, S., Metody i formy oddziaływań wychowawczych kuratorów sądowych. „Lubelski Rocznik Pedagogiczny”, 2014, XXXIII, 130–147;

3. Grudziewska E., Satysfakcja z pracy kuratorów sądowych. Studium teoretyczno-empiryczne, Warszawa 2017;

4. Jedynak T., Stasiak K., Funkcjonowanie polskiej kurateli sądowej w świetle regulacji prawnych: zadania kuratorów, Fundacja Prawo Europejskie, Warszawa 2007;

5. Marzec-Holka K., Instytucja społecznych kuratorów sądowych w świetle badań, Wydawnictwo Uczelniane WSP, Bydgoszcz 1994;

6. Paszkiewicz A., Podmiotowe traktowanie wychowanka w pracy rodzinnego kuratora sądowego, Norbertinum, Lublin 2006;

7. Paszkiewicz A., Teoretyczny model wychowania resocjalizującego w środowisku otwartym. Wyższa Szkoła Administracji Publicznej, Białystok 2010;

8. Witkowska-Paleń A., Instytucja społecznego kuratora sądowego w opinii osób pełniących funkcję kuratora. Katolicki Uniwersytet Lubelski JP II, Stalowa Wola 2008;

9. Wirkus Ł., Stres w pracy kuratora sądowego. Studium teoretyczno-empiryczne, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2015;

10. Wierzbicki K., Gałek D., The institution of conditional early release in Polish and the Hungarian penitentiary system – selected issues [w:] „The Prison Systems Review” nr 118, 2023, s. 267-292.

11. Wysocka E., Diagnoza w resocjalizacji. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

W zakresie wiedzy absolwent zna i rozumie:

- cele, podstawy prawne, organizację, zasady funkcjonowania i pełnienia ról w organizacjach, instytucjach i placówkach działających w obszarze opieki, wychowania i resocjalizacji oraz prawidłowości komunikowania interpersonalnego i społecznego;

- problematykę patologii społecznej, przestępstwa jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego, przestępczości jako zjawiska społecznego, a także osoby sprawcy przestępstwa jak również ofiary przestępstwa, a także instytucji i mechanizmów kontrolnych, jakie tworzą społeczeństwa w celu zapobiegania i zwalczania przestępczości oraz różnych form patologii.

W zakresie umiejętności absolwent potrafi:

- wykorzystywać i integrować wiedzę teoretyczną z zakresu pedagogiki oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizy złożonych problemów edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, obserwować sytuacje i zdarzenia pedagogiczne, procesy rozwojowe dzieci i młodzieży, zachowania społeczne, analizować je oraz

proponować rozwiązania problemów i wsparcie zachowując dyrektywy metodyczne;

- pracować z dziećmi i młodzieżą, indywidualizując działania i dostosowując metody, formy i środki adekwatne do potrzeb i możliwości jednostek, pracować z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, wdrażając działania innowacyjne, rozpoznawać bariery i trudności uczniów w procesie uczenia się,

planować i przeprowadzić zajęcia wychowawcze, opiekuńcze, profilaktyczne, twórczo animować prace nad rozwojem uczestników procesów edukacyjnych, opiekuńczo-wychowawczych, działań resocjalizacyjnych oraz wspierać ich samodzielność w zdobywaniu wiedzy, a także inspirować do działań na rzecz uczenia się przez całe

życie.

W zakresie kompetencji absolwent jest gotów do:

- respektowania dyrektyw metodycznych w działaniach praktycznych, doskonalenia swoich umiejętności i kompetencji w tym zakresie;

- respektowania wartości, celów i zasad w procesie opieki, wychowania i resocjalizacji, kierowania się rozwagą, dojrzałością i zaangażowaniem w projektowaniu, planowaniu i realizowaniu działań wychowawczych, opiekuńczych, terapeutycznych, resocjalizacyjnych, edukacyjnych, wspierających i pomocowych oraz projektowaniu

badań empirycznych

Metody dydaktyczne i sposoby weryfikacji efektów kształcenia (syntetycznie opisane stosowane metody dydaktyczne i sposoby weryfikacji założonych efektów kształcenia): wykład informacyjny (wprowadzenia), prezentacja multimedialna, ćwiczenia praktyczne.

Kryteria oceniania (Określenie poziomu osiągniecia - wg skali ocen - założonych dla przedmiotu efektów kształcenia; opis składowych oceny końcowej): aktywność na zajęciach, przygotowanie do zajęć, przygotowanie prezentacji multimedialnej, scenariusz zajęć w oparciu o wskazane metody i techniki, (pracowanie jednego z wybranych studiów przypadku, dotyczącego danego problemu/opracowanie wywiadu środowiskowego. Hospitacja w wybranej placówce służby kuratorskiej i opracowanie sprawozdania.

Na ocenę

2 (ndst) Student nie opanował treści programowych przedmiotu i nie zrealizował zakładanych przedmiotowych efektów kształcenia. Nie rozumie podstawowych kategorii ani pojęć. Nie jest w stanie wyjaśnić istoty i przyczyn podstawowych dla przedmiotu zjawisk i procesów. Nie potrafi wykorzystać ich do analizy omawianych zagadnień, nie podejmuje także dyskusji na temat ich miejsca i roli w kontekście specyfiki przedmiotu.

Na ocenę

3 (dst) Student opanował podstawowe treści programowe przedmiotu oraz zrealizował w niewielkim zakresie zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Poprawnie definiuje, przynajmniej na jeden z możliwych sposobów, podstawowe kategorie i pojęcia oraz potrafi je wykorzystać do analizy omawianych zjawisk

i procesów. Potrafi podać różnicę między nimi, wyjaśnić przyczynę najważniejszych zjawisk. Wykazuje małe zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu. Nie podejmuje dyskusji na omawiane tematy.

Na ocenę

3+ (dst+) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia na poziomie poprawnym. Definiuje podstawowe kategorie i pojęcia oraz najważniejsze ujęcia teoretyczne. Umie dostrzec złożoność relacji między nimi, nie potrafi jednak wytłumaczyć ich pochodzenia. Potrafi poprawnie zastosować tę wiedzę do analizy omawianych zagadnień. Wykazuje rosnące zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu, włącza się do dyskusji na ten temat.

Na ocenę

4 (db) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Definiuje kategorie, pojęcia oraz ujęcia teoretyczne, umie dostrzec złożoność relacji między nimi, potrafi wytłumaczyć ich pochodzenie i różnice, zastosować tę wiedzę do analizy omawianych zagadnień. Wykazuje stałe zainteresowanie omawianą problematyką, inicjuje dyskusje w zakresie podejmowanej tematyki. Wykazuje zrozumienie dla innych niż własne poglądów, podejmuje dyskusje na ich temat.

Na ocenę

4+ (db+) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Swobodnie definiuje i posługuje się kategoriami, pojęciami oraz ujęciami teoretycznymi. Potrafi dyskutować o złożoności relacji między nimi, odwołując się do ich pochodzenia i różnic, nie ma problemów

z zastosowaniem tej wiedzy do analizy omawianych zagadnień. Dostrzega wielość poglądów na omawiane zagadnienia. Wykazuje duże zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu oraz kierunku studiów. Jest świadomy konieczności poszerzania zdobytej wiedzy.

Na ocenę

5 (bdb) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Swobodnie definiuje i posługuje się kategoriami, pojęciami oraz ujęciami teoretycznymi. Swobodnie wypowiada się w dyskusjach o złożoności relacji między nimi, odwołując się do ich pochodzenia

i różnic, potrafi krytycznie oceniać podejmowane w dyskusji kwestie. W swych wypowiedziach formułuje własne opinie i sądy, potrafi je precyzyjnie określić. Wykazuje bardzo duże zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu. Jest świadomy konieczności poszerzania zdobytej wiedzy, potrafi wskazać jej kierunki i specyfikę.