Psychology of human development

Tematyka wykładu oprócz przeglądu głównych zagadnień psychologii rozwojowej - podstawowej wiedzy teoretycznej i stosowanych aspektów - kładzie szczególny nacisk na pogłębione omówienie wybranych zakresów tematycznych oraz odpowiednio do nich poznanie możliwości transferu tego typu wiedzy do planowania i implementacji miarodajnych rozwiązań koncepcyjno-metodycznych, zgodnie z wymogami rozwojowymi i potrzebami jednostki w różnych kontekstach społecznych i instytucjonalnych. Podstawowe koncepcje i modele psychologii rozwojowej, o szczególnym znaczeniu dla zrozumienia i wyjaśniania określonych zjawisk rozwojowych poddanie zostaną krytycznej ocenie, tak aby opisując różne fazy rozwoju człowieka na przestrzeni całego życia, rozumieć i pedagogicznie modelować funkcjonowanie poszczególnych wymiarów i mechanizmów rozwojowych (np. motoryczno- sensoryczny, poznawczo-emocjonalny, społeczno-kulturowy i moralno-duchowy człowieka. Omówione zostaną również podstawy diagnostyki rozwojowej.

Zakres tematyczny

Tematyka wykładu dotyczy zarówno głównych zagadnień psychologii rozwojowej - podstawowej wiedzy teoretycznej i stosowanych aspektów - jak i zróżnicowany dobór aktualnych tematów; szczególny nacisk kładzie się na pogłębione omówienie wybranych zakresów tematycznych oraz odpowiednio do nich poznanie możliwości transferu tego typu wiedzy do planowania i implementacji miarodajnych rozwiązań koncepcyjno-metodycznych, zgodnie z wymogami rozwojowymi i potrzebami jednostki w różnych kontekstach społecznych i instytucjonalnych. Podstawowe koncepcje i modele psychologii rozwojowej, szczególnie te mające bezpośrednie znaczenie dla zrozumienia i wyjaśniania określonych zjawisk rozwojowych zostaną poddanie analizie i krytycznej ocenie, tak aby opisując różne fazy rozwoju człowieka na przestrzeni całego życia, rozumieć i pedagogicznie modelować funkcjonowanie poszczególnych wymiarów i mechanizmów rozwojowych (np. motoryczno- sensoryczny, poznawczo-emocjonalny, społeczno-kulturowy i moralno-duchowy człowieka.

Odpowiednio do złożoności zjawisk rozwojowych człowieka uwzględnia się tematyczne powiązanie omawianych zagadnień z innymi obszarami psychologii, np. różnic indywidualnych, psychologii społecznej i edukacyjnej, psychologii klinicznej, jak i wybranych aspektów psychologii zdrowia, diagnostyki i profilaktyki psychospołecznej.

Ujęcie rozwój człowieka w całym cyklu życia ujęte jest w pryzmacie zmiany w obszarach poznawczych, emocjonalnych i motywacyjnych, od okresu prenatalnego do późnej starości. Zapoznanie się z wybranymi zagadnieniami odnośnie czynnikiów zakłócających rozwój – biologiczne, psychologiczne, społeczne, wiedza z zakresu zaburzeń rozwoju w ujęciu poszczególnych teorii, ma za zadanie uświadomienie roli diagnostyki i odpowiednich oddziaływań zapobiegawczych.

Treści (bloki problemowe)

1. Zagadnienia teoretyczno-metodologiczne psychologii rozwoju człowieka.

2. Znaczenie i wymowa teorii psychologii rozwojowej dla zrozumienia poglądów dzieciństwo, adolescencję i całokształt rozwoju człowieka (wykład 2 i 3).

3. Główne wyzwania problemowe w psychologii rozwojowej: natura czy wychowanie, ciągłość czy skokowość rozwoju, rozwój normatywny czy idiograficzny (wykład 4 i 5).

4. Wymiary rozwoju człowieka - rozwój motoryczno-sensoryczny, poznawczo-emocjonalny; społeczno-kulturowy; rozwój językowy, osobowościowy i moralno-duchowy – i ich modelowanie pedagogiczne (wykłady 6-9).

5. Czynniki rozwoju człowieka a wyzwania koncepcyjno-metodyczne nauk edukacyjnych dziedziczność, środowisko, aktywność własna (wykład 10).

6. Wykorzystanie teorii rozwoju człowieka: modele poznawczo–rozwojowe, społeczno–kulturowe, systemowe i socjo-ekologiczne w praktyce edukacyjnej, promocji zdrowia, w pedagogice szczególnych potrzeb, w profilaktyce, rehabilitacji i resocjalizacji (wykłady 11-14).

7. Podstawy diagnostyki rozwojowej (wykład 15).

Asbury K. i Plomin R. (2015). Geny i edukacja. Warszawa: PWN.

Bandura, A. (2007). Teoria społecznego uczenia się. Warszawa: WN PWN.

Bee, H. (2004). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań. Wydawnictwo Zysk i S-ka.

Berko Gleason, J. i Bernstein Ratner, N. (2005). Przyswajanie języka. W: J. Berko Gleason i N. Bernstein Ratner, Psycholingwistyka, s. 375-438 (rozdział 8.); Gdańsk: GWP.

Brzezińska, A. (kolejne wyd. 2000-2010).Społeczna psychologia rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.2.

Brzezińska, A., Janiszewska-Rain, J. (2005). Wposzukiwaniu złotego środka. Rozmowy o rozwoju człowieka. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy ZNAK.

Brzezińska A., Trempała J. (2003). Wprowadzenie do psychologii rozwoju, w: Strelau J. (red) (2003), Psychologia, tom 1, Gdańsk: GWP.

Brzezińska A. (red.) (2005), Portrety psychologiczne człowieka, Gdańsk: GWP

Bowlby, J. (2007). Przywiązanie. Warszawa: WN PWN.

Chojak, M. (2020). Neuropedagogika wśród dyscyplin naukowych–próba doprecyzowania nazewnictwa. Studia Edukacyjne, (56), 369-384.

Erikson E. (2004). Tożsamość a cykl życia, Poznań: Zysk i sp.

Grzegołowska-Klarkowska, H.J. (red.) (2015). Psychoanalityczne teorie rozwoju. Niezbędnik. Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej

Jerzak, M (red) (2017). Zaburzenia psychiczne i rozwojowe dzieci a szkolna rzeczywistość. Warszawa. Wydawnictwo PWN.

Haman, E. (2017). Wczesny rozwój leksykalny: środowiskowy kontekst i poznawcze konsekwencje. W M. Kurowska, J. Zawadka (red.), Język i komunikacja – perspektywa lingwistyczna i logopedyczna (s. 28–44). Warszawa: Elipsa.

Hurlock E. (1995) Rozwój dziecka, Warszawa: PWN.

Johnson M.H. i de Haan M. (2018). Neurokognitywistyka rozwoju. (tłum. A. Niedźwiecka, red. tłum. E. Pisula, P. Tomalski ). Gdańsk: Wyd. Harmonia. (Rozdziały 1 – 4, str. 17 – 153).

Liberska H. (2011). Teorie rozwoju psychicznego, [w:] Psychologia rozwoju człowieka, red. J. Trempała, Warszawa.

Lubiewska K. (2019). Przywiązanie, w kontekście wrażliwości rodzicielskiej, socjalizacji oraz wpływów kulturowych. Warszawa: PWN. (Rozdziały 2-3, str. 29-78).

Kielar-Turska M. (2003). Rozwój człowieka w pełnym cyklu życia, w: Strelau J. (red), Psychologia, tom 1, Gdańsk: GWP.

Kmita, G. (2013). Od zaciekawienia do zaangażowania. O rozwoju samoregulacji w interakcjach z rodzicami niemowląt urodzonych skrajnie wcześnie, przedwcześnie i o czasie. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego. (Rozdziały 1-3; str. 13-79).

Schaffer, D.R., Kipp, K. (2015). Psychologia rozwoju. Od dziecka do dorosłości. Gdańsk: Wydawnictwo Harmonia Universalis.

Schaffer H.R. (2006). Rozwój społeczny dzieciństwo i młodość. Kraków: Wydawnictwo UJ.

Trempała J. (red.). (2011). Psychologia rozwoju człowieka. Podręcznik akademicki, Część 1 i 2 .Warszawa: PWN.

Obciążenie pracą studenta: 3 ECTS

- udział w zajęciach: 30 godz.

- przygotowanie do zajęć: 20 godz.

- przygotowanie do egzaminu: 30 godz.

- Sumaryczna liczba punktów ECTS 3: 80 godz.

Student dysponuje uporządkowaną wiedzą i umiejętnościami z zakresu:

Kompetencje przedmiotowe:

- zna prawidłowości rozwojowych mechanizmów, wyjaśniających sposób funkcjonowania człowieka na poszczególnych etapach jego życia warunkujących efektywność metod wychowawczych;

- potrafi dokonać analizy procesów psychicznych i roli kontekstu w rozwoju;

- umie praktyczne wykorzystać wiedzę o rozwoju człowieka i o problemach rozwojowych w budowaniu relacji interpersonalnych opartych na wiedzy o determinantach rozwojowych

- potrafi animować prace nad rozwojem uczestników procesów pedagogicznych oraz wspierać ich samodzielność w zdobywaniu wyższych poziomów funkcjonowania.

Kompetencje

- rozumie rolę psychologii rozwoju w pracy pedagoga;

- potrafi animować prace nad rozwojem uczestników procesów pedagogicznych oraz wspierać ich samodzielność w zdobywaniu wyższych poziomów funkcjonowania;

- jest przygotowany do aktywnego uczestnictwa w zespołach psycho-pedagogicznych i współpracy z innymi profesjonalistami wspierającymi rozwój człowieka.

Warunki zaliczenia wykładu:

Kryterium oceny studenta stanowi wynik uzyskany z egzaminu pisemnego w skład którego wchodzą:

- Pytania testowe w formie wielkokrotnych wyborów

- Pytania otwarte (2 pytania) mają na celu weryfikację wiedzy zdobytej przez studenta w ramch pracy nad analizą przypadku oraz jego umiejętności w zakresie analizy problemu i wyciągania logicznych wniosków.

Obowiązuje materiał przedstawiony na wykładzie, uzupełniony - w miarę indywidualnego zapotrzebowania - wskazaną lekturą.

Ogólna suma punktów 100

100-90 – bardzo dobry

89,5-80 – dobry plus

79,5-70 – dobry

69,5-60 – dostateczny plus

59,5-50 – dostateczny

49,5 i poniżej - niedostateczny