Metodyka pracy resocjalizacyjnej

podstawowy

Symbole efektów uczenia się dla kierunku Pedagogika: NP1_W16, NP1_W27, NP1_U08, NP1_U18, NP1_K09

w zakresie wiedzy:

Student posiada uporządkowaną wiedzę na temat teorii i praktyki wychowania resocjalizującego. Ma uporządkowana wiedzę dotyczącą różnych środowisk wychowawczych, ich specyfiki i procesów w nich zachodzących, definiuje pojęcia związane z metodyką resocjalizacji, wymienia metody pracy resocjalizacyjnej i opisuje je, zna metody wpływu osobistego.

w zakresie umiejętności:

Potrafi sprawnie posługiwać się wybranymi ujęciami teoretycznymi w celu analizowania i planowania oddziaływań praktycznych.

w zakresie kompetencji społecznych:

Ma świadomość swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego rozwoju osobistego i zawodowego. Docenia znaczenie nauk pedagogicznych dla rozwoju jednostki i prawidłowych więzi w środowiskach społecznych oraz rozumie potrzebę systematycznego budowania warsztatu pracy pedagoga resocjalizacyjnego.

Zakres tematów:

1. Zagadnienia wprowadzające (podstawowe pojęcia metodyki; metodyka wychowania a metodyka wychowania resocjalizacyjnego);

2. Metodyka pracy resocjalizacyjnej – systematyzacja pojęć i wzajemne związki;

3. Istota metodyki resocjalizacji, jej cele i zadania. Powiązania metodyki z innymi dyscyplinami: pedagogika resocjalizacyjna, psychologia, socjologia, kryminologia, aksjologia, prawo i inne;

4. Poznanie środowiska osób pozbawionych wolności – określenie:

 ról społecznych pełnionych przez skazanych w zakładzie karnym;

 struktur, procesów grupowych i ich przemian;

 zagrożeń dla prawidłowego przebiegu oddziaływania penitencjarnego

i bezpieczeństwa zakładu karnego;

5. Organizacja pracy i zadania wychowawcy resocjalizacyjnego;

6. Realizacja badań osobopoznawczych polegających w szczególności na analizie:

 danych osobowych skazanego;

 informacji dotyczących życia rodzinnego skazanego;

 kontaktów społecznych skazanego;

 przyczyn i okoliczności popełnienia przez skazanego przestępstwa;

 uprzedniej karalności;

 stopnia podatności skazanego na wpływy podkultury przestępczej;

 zachowań wskazujących na możliwość występowania zaburzeń psychicznych albo uzależnienia od alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych;

 umiejętności przystosowania się skazanego do warunków i wymagań zakładu;

 wyników badań psychologicznych, a także psychiatrycznych.

7. Realizacja badań osobopoznawczych w oparciu o:

 wywiad ze skazanym;

 rozmowy ze skazanym;

 obserwację zachowań skazanego;

 wykorzystanie wyników badań psychologicznych;

 analizę dokumentów dotyczących skazanego, w tym wywiadu środowiskowego, w przypadku zlecenia jego wykonania, oraz informacji dotyczących osoby skazanego przesłanych przez sąd (ćw. praktyczne);

 rozmowy i korespondencję z rodziną i innymi osobami bliskimi skazanemu;

 zapoznawanie się z treścią korespondencji skazanego, jeżeli podlega ona nadzorowi lub cenzurze.

8. Prowadzenie oddziaływań penitencjarnych polegających na:

 kierowaniu skazanych do właściwego systemu wykonywania kary;

 kierowaniu skazanych do właściwych zakładów, a także do odpowiednich oddziałów w zakładach karnych;

 odpowiednim rozmieszczaniu skazanych w miejscach zakwaterowania, pracy i nauki;

 organizowaniu grup wychowawczych;

 właściwym doborze grup wychowawczych do organizowanych zajęć;

 umożliwianiu tworzenia zespołów skazanych;

 wizytacji cel mieszkalnych, miejsc pracy i nauki skazanych;

 egzekwowaniu realizacji przez skazanych obowiązków, wynikających z Kodeksu karnego wykonawczego;

 utrzymywaniu ze skazanymi stałych kontaktów wychowawczych i motywowaniu ich do realizacji zadań określonych w indywidualnym programie oddziaływania lub w indywidualnym programie terapeutycznym;

 organizowaniu zajęć wzbudzających pożądaną aktywność skazanych;

 wdrażaniu skazanych do kształtowania poczucia odpowiedzialności, samokontroli i samodyscypliny;

 wspieraniu kontaktów skazanych z osobami najbliższymi.

9. Metody oddziaływania resocjalizującego: metody stymulowania i wzmacniania aktywności wychowanka oraz metody podtrzymywania doświadczeń – projektowanie zajęć;

10. Metody resocjalizacji penitencjarnej: metody oparte na wpływie osobistym (przykład własny, doradzanie wychowawcze, przekonywanie). Metody oparte na wpływie sytuacyjnym (organizowanie doświadczeń, nagradzanie i karanie dyscyplinarne);

11. Indywidualne programy resocjalizacji i ich opracowanie (ćw. praktyczne);

12. Formy pracy z grupą skazanych, przeciwdziałanie podkulturze więziennej;

13. Oceny postępów skazanych w resocjalizacji, opiniowanie skazanych, opracowywanie projektów ocen okresowych (ćw. praktyczne);

14. Dokumentacja osobopoznawcza i sposób jej prowadzenia. Przeprowadzanie rozmów wstępnych i innych rozmów z podopiecznym (ćw. praktyczne);

15. Organizacja oddziaływań resocjalizacyjnych na przykładzie zakładu karnego i poprawczego (wizyta studyjna).

1) Cichoń W., Aksjologiczne podstawy teorii wychowania, Wydawnictwo UJ, Kraków 1980;

2) Ciosek M., Psychologia sądowa i penitencjarna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000;

3) Czapów Cz. Jedlewski St., Pedagogika resocjalizacyjna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1971;

4) Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujące: elementy metodyki i diagnostyki, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1978;

5) Fidelus A., Determinanty readaptacji społecznej skazanych, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2012;

6) Fidelus A., Rola samoświadomości w modelu relacyjnej readaptacji społecznej skazanych, [w:] „Przegląd Więziennictwa Polskiego”, nr 100 z 2018, s. 131-145;

7) Górski S., Metodyka resocjalizacji, Wydawnictwo Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1985;

8) Konopczyński M., Teoretyczne podstawy metodyki oddziaływań resocjalizacyjnych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2006;

9) Konopczyński M., Metody Twórczej Resocjalizacji, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007;

10) Lipkowski O., Resocjalizacja, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1980;

11) Machel H., Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej - casus polski (Studium penitencjarno-pedagogiczne), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008;

12) Machel H., Więzienie jako instytucja karna i izolacyjna, Wydawnictwo Arche, Gdańsk 2003;

13) Marczak M., Resocjalizacyjne programy penitencjarne realizowane przez Służbę Więzienną w Polsce, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2009;

14) Pospiszyl K., Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań, ŻAK Wydawnictwo Akademickie, Warszawa 2012;

15) Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne diagnostyczne

i metodyczne, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2005;

16) Stępniak P., Resocjalizacja nieurojona. O zawłaszczaniu przestrzeni penitencjarnej, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2017;

17) Urban B., Stanik J. (red.), Resocjalizacja: teoria i praktyka pedagogiczna, t. 1, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2007.

Akty prawne:

1) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, (Dz. U. z 2018 r. poz. 1600 i 2077

oraz z 2019 r. poz. 730, 858 i 870);

2) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, (Dz. U. z 2020 r., poz. 523 ze zm.);

3) Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, (Dz. U. z 2018 r. poz. 1542, 1669, 2245 i 2399 oraz z 2019 r. poz. 125);

4) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 1982 Nr 35 poz. 228);

5) Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz.U. 2020 poz. 167);

6) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U. 2003 nr 151 poz. 1469);

7) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 listopada 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych

w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U. 2012 poz. 1409);

8) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz.U. 2016 poz. 2290);

9) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2016 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. 2016 poz. 2231);

10) Zarządzenie nr 19/16 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 14 kwietnia 2016 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia i organizacji pracy penitencjarnej oraz zakresów czynności funkcjonariuszy i pracowników działów penitencjarnych

i terapeutycznych oraz oddziałów penitencjarnych (nie publikowane).

Literatura uzupełniająca:

Wach T., Resocjalizacja nieletnich sprawców gwałtownych czynów zabronionych, Wydawnictwo KUL, Lublin 2009.

Wierzbicki K, Podstawy prawne udziału społeczeństwa w resocjalizacji skazanych zagrożonych wykluczeniem społecznym [w:] A. Grzędzińska, K. Majdzińska, A. Sulowska, (red.), Ubóstwo i wykluczenie. Wymiar ekonomiczny, społeczny i polityczny, Wydawca: Szkoła Główna Handlowa - Bramasole Public Relations & Publishing House, Warszawa 2010.

Wierzbicki K., Działania Służby Więziennej w zakresie przeciwdziałania pro-kryminalnym postawom wśród dzieci i młodzieży [w:] J. Jęczeń, B. Leonek-Kuleta, (red.), Granice streetworkingu, Wydawnictwo POLIHYMNIA, Sandomierz-Lublin-Eichstätt Ingolstadt 2013.

Wierzbicki K., Znaczenie uwarunkowań pracy personelu penitencjarnego w kontekście oceny nad efektywnością procesu resocjalizacji [w:] R. Szpyra, K. Jędrzejak (red.), Technologia

w ochronie penitencjarnej. Współpraca: człowiek-technika, Wydawnictwo Difin, COSSW, Warszawa - Kalisz 2017.

Metody dydaktyczne i sposoby weryfikacji efektów kształcenia (syntetycznie opisane stosowane metody dydaktyczne i sposoby weryfikacji założonych efektów kształcenia): prezentacja multimedialna, ćwiczenia praktyczne.

Kryteria oceniania (Określenie poziomu osiągniecia - wg skali ocen - założonych dla przedmiotu efektów kształcenia; opis składowych oceny końcowej): aktywność na zajęciach, przygotowanie do zajęć, przygotowanie prezentacji multimedialnej, scenariusz zajęć w oparciu o wskazane metody i techniki, (pracowanie jednego z wybranych studiów przypadku, dotyczącego danego problemu wychowawczego. Hospitacja w wybranych placówkach profilaktycznych, socjalizacyjnych i resocjalizacyjnych i opracowanie sprawozdania. Realizacja badań osobopoznawczych, opracowywanie projektów ocen okresowych, indywidualnych programów resocjalizacji.