(in Polish) Metodyka nauczania orientacji przestrzennej osób z dysfunkcją wzroku

Przedmiot zapoznaje z procesami orientacji w przestrzeni i samodzielnego poruszania się osób, które nie widzą lub ich sposób widzenia jest ograniczony/zaburzony. Studenci otrzymają wiedzę i narzędzia edukacyjne aby umieli wspierać te osoby na wszystkich etapach edukacyjnych w samodzielnym uczestniczeniu w życiu. Ćwiczenia w opasce zasłaniającej oczy przybliżą studentom proces uczenia się, poznawania i poruszania się bez użycia wzroku. Dla tyflopedagoga wiedza ta, umiejętności i wysoki poziom empatii są nieodzowne w procesie nauczania i wychowania.

Metody dydaktyczne: pokaz multimedialny, pokaz technik poruszania się, pokaz pomocy dydaktycznych, ćwiczenia w opaskach zasłaniających oczy, drama i dyskusja.

Zakres tematów: Znaczenie nauki orientacji przestrzennej dla rozwoju osób niewidomych i słabowidzących - 2 godz.

Zarys historyczny powstania i rozwoju nauki orientacji przestrzennej - 2 godz.

Umiejętności i pojęcia z zakresu orientacji przestrzennej w zależności od wieku i kondycji fizycznej i psychicznej - 2 godz. Programy rozwijające orientację przestrzenną i poruszanie się we wczesnym okresie rozwojowym dziecka niewidomego i słabowidzącego - 2 godz.

Techniki ochronne górnych i środkowych części tułowia oraz szukanie upuszczonych przedmiotów - 4 godz.

Ustalanie kierunku marszu, systematyczne poznawanie otoczenia oraz korzystanie z geograficznych kierunków świata - 3 godz.

Plany i mapy wypukłe wspomagające proces nauczania pojęć i rozwijania wyobraźni przestrzennej - 4 godz.

Korzystanie z pomocy przewodnika w różnych sytuacjach i warunkach - 4 godz.

Rodzaje lasek i sposób ich dobierania - 2 godz. Dostosowanie przestrzeni szkolnej do potrzeb ucznia niewidomego i słabowidzącego - 2 godz.

Techniki posługiwania się długą laską - 18 godz.

Kuczyńska-Kwapisz J., Śmiechowska-Petrovsk E.i: Orientacja przestrzenna i poruszanie się osób z niepełnosprawnością narządu wzroku – współczesne techniki, narzędzia i strategie nauczania, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2017.

Kwapisz J., Kwapisz J:. Orientacja przestrzenna i poruszanie się niewidomych oraz słabo widzących: poradnik metodyczny, WSiP, Warszawa, 1990.

Kuczyńska-Kwapisz J., Kwapisz J.: Rehabilitacja osób niewidomych i słabo widzących. Wyd. Interart, Warszawa 1996.

Jadwiga Kuczyńska-Kwapisz (red.) Orientacja przestrzenna w usamodzielnianiu osób niewidomych, APS, CMPP-P, Warszawa, 2001.

Jadwiga Kuczyńska-Kwapisz: Wkład Matki Elżbiety Róży Czackiej w rozwój tyflologii w kontekście współczesnej recepcji jej myśli.

Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Warszawa 2011.

Morgan E. C.: Model Viisa. Program skoncentrowany na rodzinie. Materiały do pracy z dziećmi niewidomymi I słabowidzacymi w wieku niemowlęcym, poniemowlęcym I przedszkolnym. TOnO, Laski 2013.

Wiedza

W wyniku przeprowadzonych zajęć student:

Posiada podstawową wiedzę tyflopedagogiczną na temat procesów komunikowania się z osobą niewidomą i niepełnosprawnością wieloraką; potrafi zdefiniować prawidłowości i zakłócenia tych procesów. Zna w sposób podstawowy metodykę wykonywania rozmaitych zadań związanych z procesem orientowania się w przestrzeni i samodzielnego poruszanie się osób z dysfunkcją wzroku i niepełnosprawnością złożoną.

Praktyczne wykonuje zadane ćwiczenia (symulowanie sytuacji zachodzących między osobą widzącą a niewidomą oraz z wieloraką niepełnosprawnością). Pokazuje i wyjaśnia typowe zadania stosowane w metodyce orientacji przestrzennej i w procesie poruszania się samodzielnego i z przewodnikiem osoby niewidomej.

Umiejętności

W wyniku przeprowadzonych zajęć student:

Potrafi stosować zdobytą wiedzę umiejętności w praktyce, w pracy z jednostką z niepełnosprawnością wzroku oraz z niepełnosprawnością wieloraką, dokonując krytycznej analizy zarówno skuteczności wiedzy jak i działań rehabilitacyjnych i terapeutycznych. Umie dostosować techniki z zakresu orientacji przestrzennej do możliwości konkretnej osoby niewidomej. Potrafi dobierać i wykorzystywać odpowiednie metody, techniki i środki dydaktyczne do pracy z jednostką z niepełnosprawnością wzroku, jednocześnie projektując proces rehabilitacyjny.

Kompetencje społeczne

W wyniku przeprowadzonych zajęć student posiada następujące kompetencje:

Wykazuje możliwość uczestnictwa ucznia i wychowanka niewidomego i słabowidzącego w społeczności każdej szkoły i placówki edukacyjnej. Wykazuje wrażliwość na problemy fizyczne, psychologiczne i społeczne osób niewidomych; rozumie potrzeby dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością wzroku w wieku przedszkolnym i na dalszych etapach edukacji. Wykazuje otwartość na indywidualne potrzeby osób niewidomych, jest przekonany o konieczności indywidualizacji programów rehabilitacyjnych. Dokonuje trafnych wyborów właściwych technik i tempa prowadzenia zajęć.

Sposoby weryfikacji efektów kształcenia. Na ocenę końcową składają się:

1. Obecność na zajęciach (0-3 pkt.); dopuszczalne są 3 nieobecności; 100% obecności – 3pkt., 1 nieobecność – 2 pkt., 2 nieobecności – 1 pkt., 3 nieobecności – 0 pkt.

2. Ocena wykonania dwóch wylosowanych praktycznych zadań (0-6 pkt.) z puli zadań przedstawionych na ostatnich zajęciach. Zaliczają równocześnie dwie studentki (jedna występuje w roli osoby niewidomej, druga w roli osoby widzącej). Studentki będą dysponowały czasem na przygotowanie się do przedstawienia wylosowanych zadań. Zadania obejmują wiedzę z ćwiczeń i zalecanej lektury. Punktacja za zadanie: - studentka prawidłowo pokazuje opisaną słownie technikę poruszania się (1 pkt.); studentka prawidłowo pokazuje opisaną słownie technikę poruszania się, uzasadnia zastosowanie tej techniki i dodatkowo podaje przykłady popełnianych błędów (2 pkt); studentka prawidłowo pokazuje opisaną słownie technikę poruszania się, uzasadnia zastosowanie tej techniki, podaje przykłady popełnianych błędów i dodatkowo potrafi ocenić wykonanie techniki przez inną studentkę (3 pkt.)

Ocena końcowa:

9 pkt. – 5,0

8 pkt. – 4,5

7 pkt. – 4,0

6 pkt. – 3,5

5 pkt. – 3,0

4 pkt. i mniej 2,0