(in Polish) Podstawy diagnostyki psychopedagogicznej uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

Celem przedmiotu jest zdobycie przez studenta wiedzy z zakresu metod, etapów i cech diagnozy pedagogicznej, umiejętności prawidłowego dobierania lub konstruowania narzędzi diagnostycznych oraz organizowania procesu diagnostycznego, a także zdobycie kompetencji koniecznych w etycznej pracy diagnostycznej.

Student uczęszczający na przedmiot zapozna się z pojęciem diagnozy psychopedagogicznej uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi i zaburzeniami w zachowaniu, jej przedmiotem, podmiotem, celami i funkcjami. Zostaną również zaprezentowane etapy postępowania diagnostycznego, a także modele diagnozy psychologicznej (nozologiczna, funkcjonalna, interakcyjna, systemowa) i rodzaje diagnostyki pedagogicznej (dydaktyczno-wychowawcza, opiekuńcza, resocjalizacyjna). Student zyska podstawowy warsztat metodyczny niezbędny w diagnostyce psychopedagogicznej, na który składają się różne metody, techniki i narzędzia diagnostyczne oraz sposoby ich konstruowania i prawidłowego wykorzystywania.

Przedstawione będą uwarunkowania kluczowe dla procesu diagnostycznego, do których zaliczyć można: charakter kontaktu diagnostycznego między diagnostą a uczniem; opór dziecka w kontakcie - jego etiologia, sposoby rozpoznawania i radzenia sobie z nim; zdolności i kompetencje profesjonalnego diagnosty, a także najczęściej popełniane błędy diagnostyczne i wadliwe postawy diagnosty z omówieniem mechanizmów ich powstawania i zasad unikania; czynniki wpływające na trafność i przebieg diagnozy.

Szczególnie omówione zostaną różnorodne obszary diagnozy psychopedagogicznej, do których zaliczyć można funkcjonowanie środowiska rodzinnego, rozwój psychospołeczny jednostki zwłaszcza w okresie wczesnoszkolnym, środowisko szkolne i jego klimat, zachowania problemowe i nieprzystowawcze u dzieci w wieku szkolnym, uczenie się dzieci oraz diagnoza uczniów uzdolnionych). Na zajęciach będą również przedstawione kryteria diagnostyczne dla wybranych jednostek chorobowych i zaburzeń (w tym ADHD, Autyzm i inne zaburzenia ze spektrum autyzmu, niepełnosprawność intelektualna, niektóre parcjalne zaburzenia rozwoju, FAS).

Dzięki zaprezentowanym treściom student otrzyma kluczowe informacje niezbędne w stawianiu prawidłowych diagnoz, zdobędzie umiejętności konstruowania, dobierania, wykorzystywania narzędzi diagnostycznych, a także ich prawidłowego interpretowania i wyciągania poprawnych wniosków niezbędnych do dalszej działalności (wychowawczej, dydaktycznej, opiekuńczej, terapeutycznej).

1. Jarosz E., Wysocka E. (2006), Diagnoza psychopedagogiczna. Podstawowe problemy i rozwiązania, Warszawa.

2. Skałbania B. (2013), Diagnostyka pedagogiczna. Wybrane obszary badawcze i rozwiązania praktyczne, Kraków.

3. Frydrychowicz A., Koźniewska E., Sobolewska M., Zwierzyńska E. (2004), Testy Psychologiczne i Pedagogiczne w poradnictwie. Przewodnik metodyczny, Warszawa.

4. Guziuk-Tkacz M., (2011) Badania diagnostyczne w pedagogice i psychopedagogice, Warszawa.

5. Tanajewska A., Naprawa R., Stawska J. (2014) Praca z uczniami ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Warszawa.

6. Pisula E. (2012) Autyzm. Od badań mózgu do praktyki psychologicznej, Sopot.

Wiedza:

W01 - posiada elementarną wiedzę o projektowaniu i prowadzeniu diagnozy psychopedagogicznej, uwzględniającą specjalne potrzeby edukacyjne uczniów; w szczególności posiada wiedzę o metodach, technikach i narzędziach badań;

W02 - ma uporządkowaną wiedzę na temat zasad i norm etycznych w diagnozie psychopedagogicznej;

Umiejętności:

U01 - posiada umiejętności diagnostyczne pozwalające na rozpoznawanie sytuacji uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, opracowywanie wyników obserwacji i formułowanie wniosków;

Kompetencje:

K01 - ma świadomość istnienia etycznego wymiaru diagnozowania

i oceniania uczniów.

Student, który realizuje założone efekty kształcenia w zakresie:

a) wiedzy (W01, W02), na poziomie

- 3,0 (dst) - wymienia etapy procedury diagnozy (projektowanie i przeprowadzanie diagnozy) psychopedagogicznej, uwzględniającej specjalne potrzeby edukacyjne uczniów, wymienia zasady, normy etyczne w diagnozie psychopedagogicznej,

- 3,5 (dst+) - wymienia i porządkuje etapy procedury diagnozy (projektowanie i przeprowadzanie diagnozy) psychopedagogicznej, uwzględniającej specjalne potrzeby edukacyjne uczniów, wymienia metody, techniki i narzędziach badań, wymienia i opisuje zasady normy etyczne w diagnozie psychopedagogicznej,

- 4,0 (db) - wymienia, opisuje i porządkuje etapy procedury diagnozy (projektowanie i przeprowadzanie diagnozy) psychopedagogicznej, uwzględniającej specjalne potrzeby edukacyjne uczniów, wymienia i opisuje metody, techniki i narzędzia badawcze, wymienia i opisuje zasady i normy etyczne w diagnozie psychopedagogicznej, rozumie ich znaczenie w kontekście kontaktu diagnostycznego z wychowankiem,

- 4,5 (db+) bezbłędnie i wyczerpująco wymienia, opisuje i porządkuje etapy procedury diagnozy (projektowanie i przeprowadzanie diagnozy) psychopedagogicznej, uwzględniającej specjalne potrzeby edukacyjne uczniów, wymienia, opisuje, wyjaśnia metody, techniki i narzędzia badawcze, wymienia, opisuje i wyjaśnia zasady normy etyczne w diagnozie psychopedagogicznej oraz rozumie ich znaczenie w kontekście kontaktu diagnostycznego z wychowankiem, zna również zasady ochrony danych osobowych,

- 5,0 (bdb) - w oparciu o wiedzę wyniesioną z zajęć i pogłębioną przez literaturę przedmiotu bezbłędnie i wyczerpująco wymienia, opisuje, porządkuje i tłumaczy etapy procedury diagnozy (projektowanie i przeprowadzanie diagnozy) psychopedagogicznej, uwzględniającej specjalne potrzeby edukacyjne uczniów, wymienia, opisuje, wyjaśnia metody, techniki i narzędzia badawcze, wymienia, opisuje i wyjaśnia zasady normy etyczne w diagnozie psychopedagogicznej oraz rozumie ich znaczenie w kontekście kontaktu diagnostycznego z wychowankiem, zna również zasady ochrony danych osobowych ze szczególnym zwróceniem uwagi na dane wrażliwe.

Wiedza:

b) umiejętności (U01), na poziomie

- 3,0 (dst) - potrafi rozpoznawać sytuacje uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, zespołowo opracowuje wyniki obserwacji i formułuje proste wnioski,

- 3,5 (dst+) - potrafi rozpoznawać różnorodne sytuacje uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w tum uczniów zdolnych, samodzielnie opracowuje wyniki obserwacji i formułuje wnioski,

- 4,0(db) - umie stawiać trafne diagnozy dotyczące sytuacji problemowych uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w tym uczniów zdolnych, samodzielnie opracowuje wyniki zebrane za pomocą więcej niż jednej metody diagnostycznej i formułuje prawidłowe wnioski zmierzające do dalszej pracy z uczniem,

- 4,5 (db+) - umie stawiać trafne, analityczne diagnozy dotyczące sytuacji problemowych z rozróżnieniem na różne sfery funkcjonowania (biologiczne, społeczne, psychiczne) uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w tym uczniów zdolnych, dobiera przy tym prawidłowo metody i narzędzia diagnostyczne, na podstawie których samodzielnie opracowuje wyniki i formułuje prawidłowe wnioski, projektując odpowiednie działania pedagogiczne,

- 5,0 (bdb) - wyróżnia się biegłością w stawianiu trafnych, analitycznych diagnoz dotyczących sytuacji problemowych z rozróżnieniem na różne sfery funkcjonowania (biologiczne, społeczne, psychiczne) uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w tym uczniów zdolnych, przy tym prawidłowo dobiera lub tworzy narzędzia diagnostyczne, na podstawie których samodzielnie opracowuje wyniki i formułuje prawidłowe wnioski, projektując odpowiednie działania pedagogiczne, odznacza się w tym twórczym i przyszłościowym myśleniem (dostrzega przeszkody i trudności oraz proponuje sposoby ich rozwiązywania);

c) kompetencji (K01), na poziomie

- 3,0 (dst) - ma świadomość istnienia etycznego wymiaru diagnozowania i oceniania uczniów,

- 3,5 (dst+) - rozumie znaczenie istnienia etycznego wymiaru diagnozowania i oceniania uczniów,

- 4,0 (db) - dostrzega i rozumie konieczność istnienia i przestrzegania etycznego wymiaru diagnozowania i oceniania uczniów,

- 4,5 (db+) - jest zorientowany na przestrzeganie wszystkich zasad i nrom etycznych w diagnozie psychopedagogicznej,

- 5,0 (bdb) - wyróżnia się postawą zorientowaną na przestrzeganie wszystkich zasad i nrom etycznych w diagnozie psychopedagogicznej oraz szczególną troską o ochronę danych wrażliwych.

Założone efekty kształcenia będą weryfikowane poprzez

- obecność, aktywność i zaangażowanie w dyskusję oraz ćwiczenia na zajęciach (W02, U02)

- przygotowanie prezentacji, referatu projektu dotyczącego określonego obszaru diagnozy (W01, K01)

- odpowiedź ustną na zakończenie zajęć (U01)