Pedagogika penitencjarna

podstawowy

symbole efektów uczenia się dla kierunku pedagogika specjalna, studia jednolite magisterskie:

PS_TS2_W6,

PS_TS2_W7,

PS_TS2_U1,

PS_TS2_U11,

PS_TS2_U12,

PS_TS2_K4,

Student powinien mieć podstawowa wiedzę z zakresu pedagogiki resocjalizacyjnej, profilaktyki

społecznej, metodyki wychowania resocjalizacyjnego, pedagogiki społecznej. Gotowość do czynnego udziału w zajęciach poprzez dyskusje z wykładowcą i pozostałymi studentami.

Celem przedmiotu jest rozszerzenie i pogłębienie wiedzy, umiejętności i kompetencji studentów z zakresu pedagogiki penitencjarnej

Zakres tematów:

1) Czynniki ryzyka i możliwości oddziaływań resocjalizacyjnych wobec osób pozbawionych wolności.

2) Dokumentacja osobopoznawcza i sposób jej prowadzenia (przeprowadzanie rozmów wstępnych i innych rozmów z podopiecznymi - ćw. praktyczne).

3) Diagnoza penitencjarna – w kierunku ustalenia przyczyn zachowań aspołecznych, antyspołecznych i przestępczych.

4) Oceny postępów skazanych w resocjalizacji, opiniowanie skazanych (opracowywanie projektów ocen okresowych - ćw. praktyczne).

5) Realizacja badań osobopoznawczych w oparciu o: wywiad ze skazanym; rozmowy ze skazanym; obserwację zachowań skazanego; wykorzystanie wyników badań psychologicznych; analizę dokumentów dotyczących skazanego, w tym wywiadu środowiskowego, w przypadku zlecenia jego wykonania, oraz informacji dotyczących osoby skazanego przesłanych przez sąd.

6) Opracowanie projektu indywidualnego programu oddziaływania (ćw. praktyczne).

7) Prognoza penitencjarna i kryminologiczno-społeczna w procesie resocjalizacji osób pozbawionych wolności.

8) System penitencjarny w świetle danych statystycznych.

9) Pedagogiczna efektywność oddziaływań penitencjarnych – ujęcie problemowe.

10) Personel penitencjarny i jego funkcje.

11) Zadania i cele Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

12) Organizacja oddziaływań resocjalizacyjnych na przykładzie zakładu karnego i poprawczego (wizyta studyjna w jednostce penitencjarnej).

Spis zalecanych lektur:

1) Bulenda T., Musiadlowski R., System penitencjarny i postpenitencjarny w Polsce, Warszawa 2003;

2) Ciosek M., Psychologia sądowa i penitencjarna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000;

3) Czapów Cz. Jedlewski St., Pedagogika resocjalizacyjna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1971;

4) Czapów Cz., Wychowanie resocjalizujące: elementy metodyki i diagnostyki, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1978;

5) Fidelus A., Determinanty readaptacji społecznej skazanych, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2012;

6) Fidelus A., Rola samoświadomości w modelu relacyjnej readaptacji społecznej skazanych, [w:] „Przegląd Więziennictwa Polskiego”, nr 100 z 2018, s. 131-145;

7) Górski S., Metodyka resocjalizacji, Wydawnictwo Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1985;

8) Konopczyński M., Teoretyczne podstawy metodyki oddziaływań resocjalizacyjnych, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2006;

9) Lipkowski O., Resocjalizacja, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1980;

10) Machel H. Wprowadzenie do pedagogiki penitencjarnej. Gdańsk 1994;

11) Machel H., Sens i bezsens resocjalizacji penitencjarnej - casus polski (Studium penitencjarno-pedagogiczne), Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008;

12) Machel H., Więzienie jako instytucja karna i izolacyjna, Wydawnictwo Arche, Gdańsk 2003;

13) Pospiszyl K., Resocjalizacja. Teoretyczne podstawy oraz przykłady programów oddziaływań, ŻAK Wydawnictwo Akademickie, Warszawa 2012;

14) Rabinowicz L. Podstawy nauki o więziennictwie, Warszawa 1933;

15) Pytka L., Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne diagnostyczne i metodyczne, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2005;

16) Stępniak P., Resocjalizacja nieurojona. O zawłaszczaniu przestrzeni penitencjarnej, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2017;

17) Szymanowski T., Prawo karne wykonawcze z elementami polityki karnej i penitencjarnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2017,

18) Śliwowski J. Prawo i polityka penitencjarna. Warszawa 1982;

19) Śliwowski J. Wykonanie kary pozbawienia wolności we współczesnym świecie. Warszawa 1981.

Akty prawne:

1) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 ze zm.);

2) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, (Dz. U. z 2023 r., poz. .127 ze zm.);

3) Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, (Dz. U. z.2023 poz. 1683 );

4) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U. 2003 nr 151 poz. 1469);

5) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 listopada 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sposobów prowadzenia oddziaływań penitencjarnych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz.U. 2022 poz. 2529);

6) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2022 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz.U. 2022, poz. 2848);

7) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2022 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. 2022 poz. 2847);

8) Zarządzenie nr 19/16 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 14 kwietnia 2016 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia i organizacji pracy penitencjarnej oraz zakresów czynności funkcjonariuszy i pracowników działów penitencjarnych i terapeutycznych oraz oddziałów penitencjarnych (nie publikowane).

Literatura uzupełniająca:

Pol J.D. (red.), O więzieniu interdyscyplinarnie, Warszawa 2021,

Pol J.D. (red.), Interdyscyplinarnie o człowieku w więzieniu, Warszawa 2022,

Stańczuk M., Społeczna pomoc więźniom i ich rodzinom na przykładzie działalności Stowarzyszenia Penitencjarnego „Patronat” [w:] „The Prison Systems Review", nr 112, Warszawa 2021, s. 117-132;

Wierzbicki K, Podstawy prawne udziału społeczeństwa w resocjalizacji skazanych zagrożonych wykluczeniem społecznym [w:] A. Grzędzińska, K. Majdzińska, A. Sulowska, (red.), Ubóstwo i wykluczenie. Wymiar ekonomiczny, społeczny i polityczny, Wydawca: Szkoła Główna Handlowa - Bramasole Public Relations & Publishing House, Warszawa 2010;

Wierzbicki K., Znaczenie uwarunkowań pracy personelu penitencjarnego w kontekście oceny nad efektywnością procesu resocjalizacji [w:] R. Szpyra, K. Jędrzejak (red.), Technologia w ochronie penitencjarnej. Współpraca: człowiek-technika, Wydawnictwo Difin, COSSW, Warszawa - Kalisz 2017;

Wierzbicki K., Społeczna troska o rozwój osoby ludzkiej w nauczaniu Świętego Jana Pawła II skierowanym do skazanych i kadry więziennej [w:] W poszukiwaniu dobra w perspektywie jednostkowej i społecznej. Księga jubileuszowa z okazji 80-lecia urodzin Profesor Krystyny Ostrowskiej, IWS, WSKiP 2020, s. 213-220;

Wierzbicki K., Działalność i nauczanie Sługi Bożego Stefana Wyszyńskiego – implikacje pedagogiczne dla potrzeb praktyki penitencjarnej [w:] „Forum Pedagogiczne”, T. 11, nr 2 2021, s. 73-85.

Wierzbicki K., Gałek, D. The institution of conditional early release in the Polish and Hungarian penitentiary systems – research report [w:] The Prison Systems Review", nr 118, Warszawa 2023, s. 267-292;

Efekty kształcenia jakie nabędzie student po zaliczeniu przedmiotu w zakresie:

wiedzy:

Zna ważniejsze etapy rozwoju światowej myśli penitencjarnej i systemów penitencjarnych oraz rozwoju penitencjarystyki w Polsce. Zna wybrane koncepcje stanowiące teoretyczne podstawy działalności penitencjarnej; współczesne tendencje i kierunki w pedagogice penitencjarnej. Student zna i rozumie podstawowe pojęcia z zakresu penitencjarystyki i prawa karnego wykonawczego.

umiejętności:

Potrafi uzasadnić związki między ważniejszymi etapami rozwoju myśli penitencjarnej a zmianami w wdrażanymi w minionych systemach penitencjarnych, potrafi wykorzystywać podstawową wiedzę teoretyczną w celu analizowania i interpretowania problemów penitencjarnych, mechanizmów związanych z funkcjonowaniem placówek penitencjarnych. Formułuje wnioski uogólniające i ewaluacyjne w każdym z badanych obszarów.

kompetencji społecznych:

Ma świadomość procesualności rozwoju myśli penitencjarnej i systemów penitencjarnych, osobistego wpływu na współczesne tendencje i kierunki w pedagogice penitencjarnej. Student jest gotów do współpracy ze szeroko pojętymi przedstawicielami wymiaru sprawiedliwości.

Metody dydaktyczne i sposoby weryfikacji efektów kształcenia (syntetycznie opisane stosowane metody dydaktyczne i sposoby weryfikacji założonych efektów kształcenia): wykład informacyjny (wprowadzenia), prezentacja multimedialna, wykład konwencjonalny połączony z prezentacją multimedialną. Dyskusja powiązana z wykładem, burza mózgów.

Kryteria oceniania (Określenie poziomu osiągniecia - wg skali ocen - założonych dla przedmiotu efektów kształcenia; opis składowych oceny końcowej): aktywność na zajęciach, przygotowanie do zajęć, przygotowanie prezentacji multimedialnej, scenariusz zajęć w oparciu o wskazane metody i techniki:

-udział w zajęciach: 30 godz. (ćwiczenia),

- przygotowanie do zajęć (czytanie tekstów naukowych, przygotowanie pracy zaliczeniowej w formie prezentacji multimedialnej, udział w wizycie studyjnej w placówce penitencjarnej)

- ocenianie ciągłe.

Na ocenę

2 (ndst) Student nie opanował treści programowych przedmiotu i nie zrealizował zakładanych przedmiotowych efektów kształcenia. Nie rozumie podstawowych kategorii ani pojęć. Nie jest w stanie wyjaśnić istoty i przyczyn podstawowych dla przedmiotu zjawisk i procesów. Nie potrafi wykorzystać ich do analizy omawianych zagadnień, nie podejmuje także dyskusji na temat ich miejsca i roli w kontekście specyfiki przedmiotu.

Na ocenę 3 (dst) Student opanował podstawowe treści programowe przedmiotu oraz zrealizował w niewielkim zakresie zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Poprawnie definiuje, przynajmniej na jeden z możliwych sposobów, podstawowe kategorie i pojęcia oraz potrafi je wykorzystać do analizy omawianych zjawisk i procesów. Potrafi podać różnicę między nimi, wyjaśnić przyczynę najważniejszych zjawisk. Wykazuje małe zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu. Nie podejmuje dyskusji na omawiane tematy.

Na ocenę 3+ (dst+) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia na poziomie poprawnym. Definiuje podstawowe kategorie i pojęcia oraz najważniejsze ujęcia teoretyczne. Umie dostrzec złożoność relacji między nimi, nie potrafi jednak wytłumaczyć ich pochodzenia. Potrafi poprawnie zastosować tę wiedzę do analizy omawianych zagadnień. Wykazuje rosnące zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu, włącza się do dyskusji na ten temat.

Na ocenę 4 (db) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Definiuje kategorie, pojęcia oraz ujęcia teoretyczne, umie dostrzec złożoność relacji między nimi, potrafi wytłumaczyć ich pochodzenie i różnice, zastosować tę wiedzę do analizy omawianych zagadnień. Wykazuje stałe zainteresowanie omawianą problematyką, inicjuje dyskusje w zakresie podejmowanej tematyki. Wykazuje zrozumienie dla innych niż własne poglądów, podejmuje dyskusje na ich temat.

Na ocenę 4+ (db+) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Swobodnie definiuje i posługuje się kategoriami, pojęciami oraz ujęciami teoretycznymi. Potrafi dyskutować o złożoności relacji między nimi, odwołując się do ich pochodzenia i różnic, nie ma problemów z zastosowaniem tej wiedzy do analizy omawianych zagadnień. Dostrzega wielość poglądów na omawiane zagadnienia. Wykazuje duże zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach

przedmiotu oraz kierunku studiów. Jest świadomy konieczności poszerzania zdobytej wiedzy.

Na ocenę 5 (bdb) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Swobodnie definiuje i posługuje się kategoriami, pojęciami oraz ujęciami teoretycznymi. Swobodnie wypowiada się w dyskusjach o złożoności relacji między nimi, odwołując się do ich pochodzenia i różnic, potrafi krytycznie oceniać podejmowane w dyskusji kwestie. W swych wypowiedziach formułuje własne opinie i sądy, potrafi je precyzyjnie określić. Wykazuje bardzo duże zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu. Jest świadomy konieczności poszerzania zdobytej wiedzy, potrafi wskazać jej kierunki i specyfikę.