Prawne podstawy resocjalizacji

podstawowy

symbole efektów uczenia się dla kierunku pedagogika specjalna, studia jednolite magisterskie:

PS_TS2_W6,

PS_TS2_W7,

PS_TS2_W11,

PS_TS2_U13,

PS_TS2_K7

Student powinien posiadać podstawowa wiedzę z zakresu procesów społecznych, funkcjonowania instytucji i podmiotów odpowiedzialnych za opiekę, wychowanie, pomoc i działalność edukacyjną i resocjalizacyjną.

Zajęcia mają na celu zapoznanie ich uczestników z prawnymi regulacjami dotyczącymi problematyki resocjalizacji zarówno nieletnich, jak i dorosłych. Podczas wykładów prezentowane są kluczowe pojęcia i metody z obszaru działań pomocowych i resocjalizacyjnych. Problematyka prawnych podstaw resocjalizacji i opieki omawiana jest w aspekcie teoretycznym i praktycznym.

Zakres tematów:

1. Analiza wybranych aktów prawa dotyczących opieki, wychowania, pomocy i działalności edukacyjnej, działalności resocjalizacyjnej przydatnych dla osób pracujących w różnych instytucjach na stanowiskach pedagogicznych.

2. Zakres działania, zadania i rodzaje placówek opiekuńczo-wychowawczych (na przykładzie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej).

3. Sytuacja prawna dziecka, nastolatka w świetle przepisów prawa (cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego, oświatowego, karnego).

4. Prawne podstawy resocjalizacji sprawców nieletnich.

5. Podstawy prawa dla pedagogów resocjalizacyjnych w placówkach penitencjarnych – wprowadzenie do ustawy kodeks karny wykonawczy.

6. Prawne podstawy funkcjonowania więziennictwa w Polsce i ich wpływ na wykonywanie kary pozbawienia wolności.

7. Kara pozbawienia wolności i formy jej wykonywania.

8. Podstawowe zasady prawa karnego wykonawczego (poszanowania godności ludzkiej skazanego; podmiotowego traktowania skazanego; praworządności; sprawiedliwości; współdziałania ze społeczeństwem; indywidualizacji; resocjalizacji).

9. Uczestnictwo społeczeństwa w wykonywaniu orzeczeń, pomoc w społecznej readaptacji skazanych

10. Prawa skazanych odbywających karę pozbawienia wolności (gwarantujące warunki bytowe; do łączności ze światem zewnętrznym; do praktyk religijnych i posług religijnych).

11. Instytucja warunkowego przedterminowego zwolnienia w polskim systemie penitencjarnym.

12. Regulacje międzynarodowe dotyczące postępowania z osobami pozbawionymi wolności.

13. Wybrane prawne aspekty odpowiedzialności zawodowej pedagoga resocjalizacyjnego.

14. Normy etyki zawodowej funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej - studium przypadku.

Spis zalecanych lektur:

1) Błasiak A., Dybowska E., Pikuła N., (red.), Pedagog i pracownik socjalny wobec wyzwań współczesności, Wydawnictwo WAM, Kraków 2012.

2) Dudak A, Klimkowska K., Różański A., (red.), Przygotowanie zawodowe młodych pedagogów, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012.

3) Ryś M., Poczucie własnej wartości i odporność psychiczna osób wzrastających w różnych systemach rodzinnych. Wydawnictwa Naukowe UKSW, Warszawa 2020.

4) Fidelus A., Babicki Z. (red.), Prawa dziecka w wybranych kontekstach opiekuńczo-wychowawczych, Wydawnictwa Naukowe UKSW, Warszawa 2019.

5) Stańdo-Kawecka B., Prawne podstawy resocjalizacji, Wydawnictwo Zakamycze, Kraków 2000.

6) Kuć M., Prawne podstawy resocjalizacji, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2013.

7) Kusztal J., Dobro dziecka w procesie resocjalizacji. Aspekty pedagogiczne i prawne, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2018.

8) Michalak M. (red.), Prawa dziecka wczoraj, dziś i jutro – perspektywa korczakowska, Wydawca Biuro Rzecznika Praw Dziecka, Warszawa 2019.

9) Pomiankiewicz J., Wykonywanie kary pozbawienia wolności wobec kobiet w Polsce – wybrane zagadnienia [w:] „The Prison Systems Review”, nr 107, Warszawa 2020, s. 113-134.

10) Paszkowska M., Prawne aspekty wykonywania zawodu nauczyciela, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2018.

11) Nawój-Śleszyński A., Prawa osób uwięzionych do minimalnej powierzchni celi mieszkalnej w ich statusie prawnym i praktyce w latach 1989-2018 [w]: A. Nawój-Śleszyński, T. Bulenda (red.) Polski system penitencjarny w stulecie odzyskania niepodległości. VI Kongres Penitencjarny, Wyd. Centralny Zarząd Służby Więziennej, Warszawa 2020.

12) Wierzbicki K., Problematyka aksjologiczno-wychowawcza w profilaktyce społecznej i resocjalizacji. Wprowadzenie do dyskusji [w:] „The Prison Systems Review”, nr 107, Warszawa 2020, s. 135-142.

13) Wierzbicki K., Gałek D., The institution of conditional early release in Polish and the Hungarian penitentiary system – selected issues [w:] „The Prison Systems Review” nr 118, 2023, s. 267-292.

Akty prawne:

1) Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997 nr 78, poz. 483).

2) Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, (Dz.U. z 2023 r., poz. 1610).

3) Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz.U. z 2022 r., poz. 1700).

4) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, (Dz. U. z 2024 r. poz. 17).

5) Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy, (Dz. U. z 2023 r., poz. 127).

6) Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej, (Dz.U. z 2023 r., poz. 901).

7) Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej, (Dz. U. z 2023 r. poz. 1683).

8) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, (Dz.U. z 2023 poz. 1426).

9) Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. - Prawo oświatowe, (Dz.U. z 2023 r., poz. 900).

10) Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. z 2023 r. poz.1095).

11) Ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy o kuratorach sądowych (Dz. U. z

12) Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy (Dz. U. z 2023 r., poz. 2809).

13) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2023 r., poz. 2151).

14) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 listopada 2022 r. w sprawie ośrodków kuratorskich (Dz.U. z 2022, poz. 2449).

15) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz.U. z 2023 poz. 1798).

16) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 grudnia 2011 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (Dz.U. z 2011 r. nr 296, poz. 1755).

17) Rozporządzenie Ministra Edukacji I Nauki z dnia 11 sierpnia 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w młodzieżowym ośrodku wychowawczym (Dz.U.2021, poz. 1502).

18) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 czerwca 2009 r. w sprawie szczegółowego sposobu, zakresu i trybu sprawowania nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń w sprawach nieletnich (Dz.U. z 2009 r. nr 107, poz. 2009).

19) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 27 grudnia 2022 r. w sprawie komisji do spraw kierowania nieletnich do młodzieżowego ośrodka wychowawczego oraz trybu kierowania, przenoszenia i zwalniania nieletnich z młodzieżowych ośrodków wychowawczych (Dz. U. z 2023 poz. 139).

20) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. z 2020 r., poz.1449).

21) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2022 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania tymczasowego aresztowania (Dz.U. z 2022 r., poz. 2848).

22) Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2022 r. w sprawie regulaminu organizacyjno-porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. z 2022 r., poz. 2847).

23) Regulamin nr 1/2010 Dyrektora Generalnego Służby Więziennej z dnia 18.10.2010 w sprawie zasad etyki zawodowej funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej.

24) Regulamin nr 2/2010 Dyrektora Generalnego z dnia 18.10.2010 w sprawie sposobu pełnienia służby przez funkcjonariuszy Służby Więziennej.

Literatura uzupełniająca:

1) Ciosek M., Psychologia sądowa i penitencjarna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2000.

2) Grześkowiak A., Zgoliński I., Prawo karne w ochronie praw dziecka, (red.), Wydawnictwo KPSW, Bydgoszcz 2019.

3) Kranc M., Metodyka procesu resocjalizacji w młodzieżowych ośrodkach wychowawczych, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2018.

4) Przesławski T., Normy etyki zawodowej funkcjonariuszy i pracowników Służby Więziennej, [w:] „Przegląd Więziennictwa Polskiego”, nr 89, Warszawa 2015, s. 45-59.

5) Szymanowski T., Prawo karne wykonawcze z elementami polityki karnej i penitencjarnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.

6) Wierzbicki K., Witkowska – Grabias E., Ograniczenia realizacji prawa osadzonych do uczestnictwa w więziennych praktykach religijnych w związku z SARS-CoV-2 [w:] „The Prison Systems Review” nr 108, 2020, s. 5-18.

W zakresie wiedzy absolwent zna i rozumie:

- w pogłębionym stopniu zna prawne uwarunkowania procesu resocjalizacji w perspektywie krajowej i międzynarodowej oraz podstawy kryminologii i diagnozę kryminologiczną

- posiada pogłębioną wiedzę o specyfice funkcjonowania instytucji penitencjarnej oraz metod wspierających proces readaptacji i reintegracji społecznej

- posiada pogłębioną wiedzę na temat przestępstwa jako pewnej szczególnej formy zachowania dewiacyjnego, przestępczości jako pewnego zjawiska społecznego, a także osoby sprawcy przestępstwa, jak również ofiary przestępstwa (zwłaszcza typologii ofiar, ich

udziału w genezie przestępstwa, relacji łączących ofiarę ze sprawcą i zagrożeń wynikających z sytuacji pokrzywdzenia), a także instytucji i mechanizmów kontrolnych, jakie tworzą społeczeństwa w celu zapobiegania i zwalczania przestępczości

W zakresie umiejętności absolwent:

- posiada umiejętności stosowania przepisów z zakresu prawa oraz podstaw kryminologii i wiktymologii w działalności zawodowej

W zakresie kompetencji absolwent:

- posiada świadomość znaczenia profesjonalizmu, refleksji na tematy etyczne i przestrzegania zasad etyki zawodowej, wykazuje cechy refleksyjnego praktyka

Metody dydaktyczne i sposoby weryfikacji efektów kształcenia (syntetycznie opisane stosowane metody dydaktyczne i sposoby weryfikacji założonych efektów kształcenia): wykład informacyjny (wprowadzenia), prezentacja multimedialna, wykład konwencjonalny połączony z prezentacją multimedialną. Dyskusja powiązana z wykładem, burza mózgów.

Kryteria oceniania (Określenie poziomu osiągniecia - wg skali ocen - założonych dla przedmiotu efektów kształcenia; opis składowych oceny końcowej): aktywność na zajęciach, przygotowanie do zajęć, przygotowanie i omówienie studium przypadku, test egzaminacyjny.

Na ocenę

2 (ndst) Student nie opanował treści programowych przedmiotu i nie zrealizował zakładanych przedmiotowych efektów kształcenia. Nie rozumie podstawowych kategorii ani pojęć. Nie jest w stanie wyjaśnić istoty i przyczyn podstawowych dla przedmiotu zjawisk i procesów. Nie potrafi wykorzystać ich do analizy omawianych zagadnień, nie podejmuje także dyskusji na temat ich miejsca i roli w kontekście specyfiki przedmiotu.

Na ocenę

3 (dst) Student opanował podstawowe treści programowe przedmiotu oraz zrealizował w niewielkim zakresie zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Poprawnie definiuje, przynajmniej na jeden z możliwych sposobów, podstawowe kategorie i pojęcia oraz potrafi je wykorzystać do analizy omawianych zjawisk i procesów. Potrafi podać różnicę między nimi, wyjaśnić przyczynę najważniejszych zjawisk. Wykazuje małe zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu. Nie podejmuje dyskusji na omawiane tematy.

Na ocenę

3+ (dst+) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia na poziomie poprawnym. Definiuje podstawowe kategorie i pojęcia oraz najważniejsze ujęcia teoretyczne. Umie dostrzec złożoność relacji między nimi, nie potrafi jednak wytłumaczyć ich pochodzenia. Potrafi poprawnie zastosować tę wiedzę do analizy omawianych zagadnień. Wykazuje rosnące zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu, włącza się do dyskusji na ten temat.

Na ocenę

4 (db) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Definiuje kategorie, pojęcia oraz ujęcia teoretyczne, umie dostrzec złożoność relacji między nimi, potrafi wytłumaczyć ich pochodzenie i różnice, zastosować tę wiedzę do analizy omawianych zagadnień. Wykazuje stałe zainteresowanie omawianą problematyką, inicjuje dyskusje w zakresie podejmowanej tematyki. Wykazuje zrozumienie dla innych niż własne poglądów, podejmuje dyskusje na ich temat.

Na ocenę

4+ (db+) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Swobodnie definiuje i posługuje się kategoriami, pojęciami oraz ujęciami teoretycznymi. Potrafi dyskutować o złożoności relacji między nimi, odwołując się do ich pochodzenia i różnic, nie ma problemów

z zastosowaniem tej wiedzy do analizy omawianych zagadnień. Dostrzega wielość poglądów na omawiane zagadnienia. Wykazuje duże zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu oraz kierunku studiów. Jest świadomy konieczności poszerzania zdobytej wiedzy.

Na ocenę

5 (bdb) Student opanował treści programowe przedmiotu oraz zrealizował zakładane przedmiotowe efekty kształcenia. Swobodnie definiuje i posługuje się kategoriami, pojęciami oraz ujęciami teoretycznymi. Swobodnie wypowiada się w dyskusjach o złożoności relacji między nimi, odwołując się do ich pochodzenia

i różnic, potrafi krytycznie oceniać podejmowane w dyskusji kwestie. W swych wypowiedziach formułuje własne opinie i sądy, potrafi je precyzyjnie określić. Wykazuje bardzo duże zainteresowanie problematyką analizowaną w ramach przedmiotu. Jest świadomy konieczności poszerzania zdobytej wiedzy, potrafi wskazać jej kierunki i specyfikę.