Introduction to Jurisprudence

Celem zajęć jest przedstawienie podstawowych pojęć i metod wypracowanych w zachodniej kulturze prawnej, przedstawienie podstawowych działów i dyscyplin naukowych prawoznawstwa oraz poglądów na istotę prawa i jego społeczne funkcje a także na rolę prawa w państwie i jego stosunek do innych porządków normatywnych.

1. Pojecie nauki i przedmiot nauki i sztuki prawa. Nauki pomocnicze. Relacja nauki i sztuki prawa. Pojęcie sprawiedliwości i analiza zasady sprawiedliwości, rola prawników i znaczenie prawa w realizowaniu sprawiedliwości,

2. Podstawowe pojęcia i definicja prawa – z uwzględnieniem podstawowych koncepcji filozoficznoprawnych: John Austin, Herbert Hart i powstanie, ewolucja oraz schyłek pozytywizmu, Ronald Dworkin i antypozytywistyczny zwrot, Gustaw Radbruch i pojęcie rażącego bezprawia, Tomasz z Akwinu i szkoła prawa naturalnego, funkcjonalizm amerykański i prawo w działaniu.

3. funkcje i rola prawa w państwie (koordynacja działań na rzecz dobra wspólnego, rozdział dóbr i ciężarów, kontrola zachowań, regulacja konfliktów), różne systemy normatywne (prawo, moralność, obyczaj), relacje prawa do innych systemów normatywnych.

4. Pojęcie normy, przepisu prawnego, abstrakcyjny i generalny charakter norm prawnych, elementy normy prawnej: hipoteza, dyspozycja i sankcja, koncepcje budowy normy prawnej, rodzaje przepisów.

5. Obowiązywanie prawa – pojęcie obowiązywania prawa, koncepcje obowiązywania norm prawnych, omówienie poszczególnych reguł walidacyjnych, kryteria obowiązywania prawa – pod względem czasu, miejsca, osób.

6. Źródła prawa – podstawowe formy powstawania prawa: zwyczaje i prawo zwyczajowe, precedensy, umowa jako źródło prawa, prawo stanowione, podstawowe rodzaje aktów normatywnych i ich hierarchia.

7. System prawny - typów systemów prawnych (common law, civil law) i ich konwergencja, uporządkowanie pionowe i poziome systemów prawnych, zasada niesprzeczności systemu prawnego, rodzaje sprzeczności i sposoby ich usuwania, reguły kolizyjne, zasada zupełności systemów prawnych oraz luki w prawie i sposoby ich usuwania.

8. Podstawowe zagadnienia stosowania i wykładni prawa, modele i etapy stosowania prawa, ewolucja poglądów na stosowanie prawa; przestrzeganie prawa, odpowiedzialność prawna.

9. Wykładnia prawa: rodzaje ze względu na podmiot, zakres i moc wiążącą wykładni. Wykładnia językowa, systemowa i funkcjonalna.

10. Wnioskowania prawnicze: z analogii, z przeciwieństwa, a fortiori, z instrumentalnego nakazu i zakazu. Elementy teorii argumentacji, podstawowe toposy prawnicze.

11. Stosunek prawny – fakty prawne, podmiot, przedmiot, treść stosunku prawnego i typologia uprawnień i obowiązków.

12. Zasada państwa prawnego, ochrony godności osoby, dobra wspólnego, zasada sprawiedliwości a zasada słuszności i ich rola w państwie i społeczeństwie, gwarancje praworządności.

Literatura podstawowa:

K. Kaleta, A. Kotowski, Podstawy prawoznawstwa, Warszawa 2020

Morawski L., Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2013

Chovin T, Stawecki T, Winczorek P., Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa, wyd. 9.

Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010 (fragmenty)

Literatura uzupełniająca:

Hervada, J, Prawo naturalne. Wprowadzenie, Kraków 2011 (fragmenty)

EK1. Identyfikuje miejsce nauki prawa i zna metody badania prawa oraz rozróżnia typy nauk prawnych (odniesieniem jest kierunkowy efekt uczenia się AD1_W01).

EK2 Definiuje podstawowe pojęcia z zakresu prawoznawstwa, w szczególności: sprawiedliwość, słuszności, pojęcia prawa, pojęcie państwa, moralności, norma i ich rodzaje, przepisu i jego rodzajw, akt normatywny, zasada prawa, źródła prawa, obowiązywanie prawa, stosunek prawny, stosowanie prawa, wykładnia prawa, fakt prawny, wnioskowanie prawnicze (odniesieniem jest kierunkowy efekt uczenia się AD1_W02).

EK3 Charakteryzuje systemy normatywne i klutury prawne, pochodzenie, powstawanie i charakter źródeł systemu prawa oraz opisuje cechy obowiązujących norm prawnych (odniesieniem jest kierunkowy efekt uczenia się AD1_W01).

EK4 Wylicza cechy charakterystyczne i rozróżnia rodzaje systemów prawnych, zna i identyfikuje sprzeczności i luki w systemie prawnym oraz opisuje sposoby ich usuwania (odniesieniem jest kierunkowy efekt uczenia się AD1_W02).

EK5 Wymienia i wyjaśnia elementy procesu stosowania prawa (odniesieniem jest kierunkowy efekt uczenia się AD1_W02).

EK6 Rozróżnia rodzaje i elementy stosunków prawnych w społeczeństwie i potrafi dokonywać ich identyfikacji oraz analizy z punktu widzenia praw i obowiązków podmiotów prawnych (odniesieniem jest kierunkowy efekt uczenia się AD1_W02).

EK7 Charakteryzuje reguły argumentacji oraz wnioskowań prawniczych i innych reguł egzegezy (odniesieniem jest kierunkowy efekt uczenia się AD1_W02).

Opis ECTS:

udział w wykładzie - 30h

lektura literatury przed wykładem: 30h

przygotowanie do egzaminu - 30h

Liczba ECTS - 90h = 3 pkt ECTS

Efekty kształcenia z zakresu wiedzy osiągane są za pomocą metod dydaktycznych: wykład informacyjny, wykład problemowy, prezentacja, dyskusja, analiza orzeczeń SN, TK i WSA.

Efekty kształcenia z zakresu wiedzy weryfikowane są poprzez egzamin pisemny.

Wykład odbywa się w aplikacji Teams: https://teams.microsoft.com/l/team/19%3aae1876fc051543f8bb0e2cf1d776eff4%40thread.tacv2/conversations?groupId=d620d790-e699-41d7-83ae-e4a75b13c29d&tenantId=12578430-c51b-4816-8163-c7281035b9b3

Kryteria oceniania:

Na ocenę 2 student:

EK1 Nie potrafi wskazać przedmiotu nauki prawa i nie zna jej miejsca w systemie nauk oraz nie rozróżnia typów nauk prawnych.

EK2 Nie potrafi zdefiniować podstawowych pojęć z zakresu prawoznawstwa.

EK3 Nie potrafi wyliczyć i scharakteryzować innych systemów normatywnych, nie zna pochodzenia, powstawania i charakteru źródeł systemu prawa oraz nie potrafi zidentyfikować obowiązujących norm prawnych.

EK4 Nie potrafi wyliczyć cech charakterystycznych dla systemu prawnego i nie potrafi klasyfikować systemów prawnych, identyfikować sprzeczności i luki w systemie prawnym.

EK5 Nie zna elementów procesu stosowania prawa.

EK6 Nie zna rodzajów i elementów stosunków prawnych w społeczeństwie i nie potrafi dokonywać ich identyfikacji oraz analizy z punktu widzenia praw i obowiązków podmiotów prawnych.

EK7 Nie zna wnioskowań i toposów prawniczych i podstawowych zasad prawa.

Na ocenę 3 student:

EK1 Identyfikuje przedmiot nauki prawa wśród innych nauk społecznych, wylicza podstawowe podziały nauk i główne typy nauk prawnych.

EK2 Podaje jedną definicję podstawowych pojęć z zakresu prawoznawstwa.

EK3 Wylicza inne niż prawo systemy normatywne, zna pochodzenie, powstawanie i charakter typów źródeł systemu prawa oraz wylicza reguły walidacyjne norm prawnych.

EK4 Wylicza cechy charakterystyczne dla systemu prawnego, dokonuje podstawowych klasyfikacji systemów prawnych na common i civil law, prawo publiczne i prywatne oraz wskazuje kilka podstawowych gałęzi prawa, wylicza rodzaje sprzeczności i luk w systemie prawnym.

EK5 Wymienia i charakteryzuje co najmniej podstawowe reguły wykładni prawa, reguły kolizyjne oraz wyjaśnia proces subsumpcji.

EK6 Rozróżnia podstawowe rodzaje i wylicza elementy stosunków prawnych w społeczeństwie i wylicza podstawowe typy uprawnień.

EK7 Wylicza wszystkie i charakteryzuje co najmniej dwie reguły wnioskowań prawniczych, wylicza kilka toposów prawniczych i wskazuje podstawowe zasady prawa.

Na ocenę 4 student:

EK1 Charakteryzuje ogólne ramy przedmiotu nauki prawa, identyfikuje podstawowe różnice metodologiczne między naukami społecznymi i przyrodniczymi, teoretycznymi i praktycznymi oraz empirycznymi i formalnymi, charakteryzuje główne cechy filozofii prawa, dogmatyk prawniczych i nauk historyczno-prawnych.

EK2 Podaje co najmniej po dwie definicje podstawowych pojęć z zakresu prawoznawstwa.

EK3 Wylicza cechy innych niż prawo systemów normatywnych, zna pochodzenie, powstawanie i charakter typów źródeł systemu prawa i charakter poszczególnych typów aktów normatywnych oraz opisuje reguły walidacyjne norm prawnych.

EK4 Wylicza i charakteryzuje główne elementy cech systemu prawnego, charakteryzuje cechy systemów – typów common i civil law, charakteryzuje kryteria podziału na prawo publiczne i prywatne oraz wskazuje i charakteryzuje przedmiot oraz metodę regulacji podstawowych gałęzi prawa, wylicza i charakteryzuje rodzaje sprzeczności i luk w systemie prawnym.

EK5 Wymienia i charakteryzuje cechy wszystkich elementów procesu stosowania prawa.

EK6 Rozróżnia rodzaje i szczegółowo charakteryzuje elementy stosunków prawnych, wylicza i charakteryzuje kilka typów uprawnień.

EK7 Wylicza i charakteryzuje konstrukcję wszystkich reguł wnioskowań prawniczych, wylicza i charakteryzuje kilka toposów prawniczych i charakteryzuje elementy konstytutywne podstawowych zasad prawa.

Na ocenę 5 student:

EK1 charakteryzuje szczegółowo przedmiot nauki prawa podając przykłady z polskiego systemu prawnego, identyfikuje szczegółowo różnice metodologiczne między naukami społecznymi i przyrodniczymi, teoretycznymi i praktycznymi oraz empirycznymi i formalnymi wskazując relacje między tymi klasyfikacjami, charakteryzuje cechy filozofii prawa, dogmatyk prawniczych i nauk historyczno-prawnych w perspektywie ich historycznego kształtowania się.

EK2 Podaje kilka definicji podstawowych pojęć z zakresu prawoznawstwa i wskazuje relacje między nimi.

EK3 Wylicza cechy innych niż prawo systemów normatywnych wskazując na związki między nimi; zna pochodzenie, powstawanie i charakter typów źródeł systemu prawa w aspekcie komparatystycznym oraz charakteryzuje poszczególne typy aktów normatywnych jako takie oraz w polskim systemie prawnym oraz opisuje i szczegółowo charakteryzuje reguły walidacyjne norm prawnych wskazując na rozbieżności w poglądach doktryny w tym zakresie.

EK4 Wylicza i szczegółowo scharakteryzuje cechy systemu prawnego, wskazując ich typologiczny charakter; charakteryzuje cechy systemów – typów common i civil law opisując współczesne trendy ich rozwoju, charakteryzuje kryteria podziału na prawo publiczne i prywatne opisując cechy procesu publicyzacji prawa oraz wskazuje i charakteryzuje przedmiot, metodę regulacji oraz podstawowe instytucje podstawowych gałęzi i dziedzin prawa, wylicza i charakteryzuje rodzaje sprzeczności i luk w systemie prawnym oraz ilustruje je przykładami z praktyki.

EK5 Wymienia i charakteryzuje cechy wszystkich elementów procesu stosowania prawa i ilustruje je przykładami z praktyki oraz wskazuje podstawowe spory doktrynalne w tym zakresie.

EK6 Rozróżnia rodzaje i szczegółowo charakteryzuje elementy stosunków prawnych podając charakterystykę podmiotów, przedmiotów i faktów prawnych na podstawie polskich regulacji prawnych; wylicza i charakteryzuje typy uprawnień wskazując na relacje między różnymi typologiami oraz na ujęcie historyczne poglądów na temat uprawnień i obowiązków.

EK7 Wylicza i charakteryzuje konstrukcję wszystkich reguł wnioskowań prawniczych, ilustruje je przykładami z praktyki oraz wskazuje podstawowe problemy ich stosowania, charakteryzuje toposy prawnicze z uwzględnieniem elementów tradycji prawa rzymskiego, szczegółowo charakteryzuje zasady prawa i wskazuje podstawowe różnice w ich interpretacji.