Classical cultural anthropology and ethnography of the Slavs for archaeologists
General data
Course ID: | WS-AR-KAKE |
Erasmus code / ISCED: |
08.4
|
Course title: | Classical cultural anthropology and ethnography of the Slavs for archaeologists |
Name in Polish: | Klasyczna antropologia kulturowa i etnografia Słowian dla archeologów I. |
Organizational unit: | Institute of Archaeology |
Course groups: | |
ECTS credit allocation (and other scores): |
(not available)
|
Language: | Polish |
Subject level: | intermediate |
Learning outcome code/codes: | enter learning outcome code/codes |
Short description: |
(in Polish) Antropologia kulturowa i społeczna należą do dziedzin, których znajomość niezbędna jest we wspłóczesnej archeologii, zarówno od strony jej podstaw teoretycznych, jak również w codziennej praktyce. W przypadku archeologii ziem polskich istotna jest również znajomość etnografii Słowian. Uczestnik zajęć po ich zakończeniu i pomyślnym zaliczeniu rozróżnia podstawowe kierunki teoretyczne w rozwoju klasycznej antropologii kulturowej i społecznej oraz w etnografii Słowian, które wywarły istotny wpływ na rozwój archeologii i jej podstawy teoretyczne. Zajęcia rozwijają umiejętności stosowania pojęć i wiedzy z dziedziny antropologii kulturowej i społecznej oraz etnografii Słowian w praktyce archeologicznej. |
Full description: |
(in Polish) Po 15 godz. wykładu i ćwiczeń w 1 i 2 semestrze w jednym bloku 90 minutowym, z płynną granicą między wykładem a ćwiczeniami, w zależności od tematu; łącznie 60 godz. zajęć w roku akademickim – zaliczenie ćwiczeń na stopień po każdym semestrze z treści lektur, których lektura obowiązuje w danym semestrze; egzamin na stopień po II semestrze z całości materiału pod warunkiem zaliczenia ćwiczeń w obu semestrach (por. niżej: metody i kryteria oceniania). Wymagania wstępne: znajomość historii oraz okresów ideowych w historii literatury i sztuki na poziomie szkoły średniej; podstawowa umiejętność analizy wydarzeń historycznych i dzieł literackich na poziomie szkoły średniej; znajomość historii archeologii i myśli archeologicznej w zakresie zrealizowanego programu tego przedmiotu dla III roku studiów licencjackich w Instytucie Archeologii UKSW; umiejętność formułowania myśli i wypowiadania się; systematyczność w pracy. Zakres tematów obejmuje przedmiot wykładu i ćwiczeń. 1. Wprowadzenie do zajęć. Omówienie ich przedmiotu, celu, literatury, wymagań, kryteriów zaliczania i oceny. 2. Elementy etnografii i refleksji antropologicznej w dziełach pisarzy starożytnych oraz w średniowieczu. Publius Cornelius Tacyt, historyk rzymski i jego Germania. Świat Europejczyków w średniowieczu. 3. Podróże morskie Europejczyków i odkrycie Ameryki; konfrontacja cywilizacji: wpływ odkrycia Ameryki na rozwój horyzontu geograficznego i antropologicznej koncepcji człowieka Europejczyków, cz. 1. 4. Europa i świat w XVII stuleciu – poznawanie Ameryki; konfrontacja cywilizacji: wpływ odkrycia Ameryki na rozwój horyzontu geograficznego i antropologicznej koncepcji człowieka Europejczyków. cz. 2. 5. Oświecenie. Wspólne oświeceniowe źródła teorii antropologicznej i archeologii, cz. 1. 6. Wspólne oświeceniowe źródła teorii antropologicznej i archeologii, cz. 2. 7. Europa i świat w 1 poł. XIX w. Romantyzm. Nauka i kultura w 1 poł. XIX wieku: ku teorii ewolucji. 8. Pozytywizm i podstawy teorii antropologicznej (Ch. Darwin) – ewolucjonizm w antropologii i archeologii, cz. 1: E.B. Tylor . 9. Podstawy teorii antropologicznej – ewolucjonizm w antropologii, cz. 2: L.H. Morgan i jego Społeczeństwo pierwotne; drabina ewolucjonistyczna Morgana. L. Krzywicki jako przedstawiciel antropologii społecznej. Założenia i koncepcje teorii ewolucji – podsumowanie. 10. Krytyka ewolucjonizmu: antropogeografia oraz szkoła kulturowo-historyczna w etnologii i archeologii. 11. Zagadnienia zróżnicowania rasowego w antropologii i archeologii XIX i pierwszych dekad XX wieku – kwestia pochodzenia i roli Ariów: teorie F.M. Müllera i I. Taylora. Szkoła kulturowo-historyczna i dyfuzjonizm w Wlk. Brytanii oraz w etnografii i archeologii polskiej. 12. Historyzm F. Bosa w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej i A.L. Kroeber. 13. Bronisław Malinowski – młodość, środowisko, studia. 14. Bronisław Malinowski i jego funkcjonalizm. Cz. 2 – Nowa Antropologia Bronisława Malinowskiego. Prace naukowe napisane w latach 1912-1913. Okoliczności wyjazdu do Australii. Wyspa Mailu – pierwsze prace terenowe. 15. Uzupełnienia do tematów z zakresu zajęć od nr. 1 do nr. 13, na które zabrakło czasu na oraz wyjaśnienia problemów trudnych przed zaliczeniem ćwiczeń (na podstawie zgłoszeń uczestników zajęć). 16. Repetytorium: omówienie wyników pisemnego zaliczenia ćwiczeń z I semestru. 17. Bronisław Malinowski i jego funkcjonalizm. Cz. 3 – Nowa Antropologia Bronisława Malinowskiego – Wyspy Trobrianda. Narodziny funkcjonalizmu. 18. Malinowski i jego Argonauci. |
Bibliography: |
(in Polish) Literatura podstawowa (obowiązkowa). * oznaczono lektury obowiązkowe w I semestrze: *1. A. Condorcet, Szkic obrazu postępu ducha ludzkiego poprzez dzieje. Warszawa 1957. 2. J. Kostrzewski, Kultura prapolska, Warszawa 1962 (wyd. I – 1947 r.). 3. B. Malinowski, Argonauci zachodniego Pacyfiku. Relacje o poczynaniach i przygodach krajowców z Nowej Gwinei, Warszawa 1965, 1981 i in. *4. E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper (red.), Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii, Warszawa 2009 (w zakresie znajdującym się w programie ćwiczeń w I i II semestrze). 5. Z. Sokolewicz, Środowisko naturalne a więzi społeczne, [w:] J.K. Kozłowski, S.K. Kozłowski (red.), Człowiek i środowisko w pradziejach, Warszawa 1983, s. 232-238. 6. Z. Sokolewicz, Środowisko naturalne a wierzenia religijne, [w:] J.K. Kozłowski, S.K. Kozłowski (red.), Człowiek i środowisko w pradziejach, Warszawa 1983, s. 239-244. *7. Tacyt, Germania, [w:] Dzieła, t. II, Warszawa 1957. s. 265-290. Literatura uzupełniająca 1. Aztek-Anonim, Zdobycie Meksyku, Wrocław 1959. „Biblioteka Narodowa” nr 116, seria II. 2. A. Barnard, J. Spencer (red.), Encyklopedia antropologii społeczno-kulturowej, Warszawa 2008. 3. L.A. Bougainville, Podróż Bougainville’a dookoła świata, Warszawa 1962. 4. B.D. del Castillo, Pamiętnik żołnierza Korteza, Warszawa 1962. 5. R. Deliège, Historia antropologii: szkoły, autorzy, teorie, Warszawa 2011. 6. Herodot, Dzieje, Warszawa 1954. Księga IV – s. 273-347. 7. A. Kuper, Między charyzmą i rutyną. Antropologia brytyjska 1922-1982, Łódź 1987. 8. A. Kuper, Kultura. Model antropologiczny, Kraków 2005. 9. A. Kuper, Wymyślanie społeczeństwa pierwotnego. Transformacja mitu, Kraków 2009. 10. B. de Las Casas, Krótka relacja o wyniszczeniu Indian, Warszawa 1956. 11. K. Moszyński, Badania nad pochodzeniem i pierwotną kulturą Słowian, Kraków 1925. 12. K. Moszyński, O sposobach badania kultury materialnej Prasłowian, Wrocław 1962. 13. K. Moszyński, Kultura ludowa Słowian, t. I, II(1,2), Warszawa 1967-1968. Wyd. II (także wyd. I). 14. K. Moszyński, Ludy zbieracko-łowieckie. Ich kultura materialna oraz podstawowe wiadomości o formach współżycia zbiorowego, o wiedzy, życiu religijnym i sztuce, Cieszyn 1996, wyd. II (także wyd. I – Kraków 1951). 14. Marko Polo, Opisanie świata, Warszawa 1975. s. 291-293. 15. M. Sahlins, Jak myślą tubylcy. O kapitanie Cooku, na przykład, Kraków 2007. 16. Z. Staszczak (red.), Słownik etnologiczny: terminy ogólne, Warszawa 1987. 17. J. Topolski, Metodologia historii, Warszawa 1969 (Część czwarta. Pragmatyczna metodologia historii: teoria wiedzy źródłowej i pozaźródłowej: w wyd. I s. 209-294) i wydania następne. 18. A. Waligórski, Antropologiczna koncepcja człowieka, Warszawa 1973. |
Efekty kształcenia i opis ECTS: |
(in Polish) 1. Wiedza. Uczestnik zajęć po ich zakończeniu rozróżnia główne kierunki teoretyczne w rozwoju klasycznej antropologii kulturowej i społecznej oraz w etnografii Słowian, które wywarły istotny wpływ na rozwój archeologii, charakteryzuje rozwój tych dyscypliny, wymienia istotnych badaczy i ich dzieła , zna treść kilku podstawowych prac i jest zorientowany w treści wielu innych najważniejszych dzieł z dziedziny antropologii kulturowej i społecznej, istotnych w rozwoju humanistyki, przeczytanych w najważniejszych fragmentach; rozumie ich znaczenie w badaniach archeologicznych, definiuje podstawowe pojęcia z dziedziny wymienionych dyscyplin nauki i wyjaśnia ich znaczenie, ma przyswojoną podstawową wiedzę o tradycyjnych społecznościach ludzkich i tradycyjnych kulturach w świetle badań antropologicznych i etnografii Słowian niezbędną do prawidłowego rozmienia źródeł archeologicznych. 2. Umiejętności. Zajęcia rozwijają umiejętności analizy prac naukowych z dziedziny klasycznej antropologii kulturowej i społecznej oraz w etnografii Słowian, wyrabiają zmysł krytyczny w ocenie prac archeologicznych. Ich uczestnik potrafi opisać wybrane społeczności pierwotne, zanalizować ich kulturę oraz wybrane elementy kultury materialnej i duchowej Słowian, właściwie posługiwać się analogią etnograficzną, potrafi określić i krytycznie ocenić różne kryteria rozwoju kulturowego, kojarzyć i syntetyzować fakty z różnych dyscyplin nauki. Zajęcia uczą poprawnego wyrażania myśli, rzetelności i systematyczności w pracy. 3. Kompetencje. Uczestnik zajęć nabywa kompetencji w zakresie wykorzystywania wiedzy antropologicznej i etnograficznej w ich analizie i rekonstrukcji. Opis ECTS udział w wykładzie: 30 godz. przygotowanie do egzaminu 30 godz. Suma godzin 60 godz. Liczba ECTS 2 |
Assessment methods and assessment criteria: |
(in Polish) Kryteria oceniania Warunki zaliczenia: ocena będzie wypadkową trzech elementów: 1) udziału w zajęciach (można opuścić dwa razy zajęcia w semestrze bez konieczności zaliczenia dodatkowego kolokwium z materiału omawianego na wszystkich opuszczonych zajęciach), ale jeżeli na opuszczone zajęcia obowiązywało przeczytanie lektury, to zaliczenie jej w odrębnym, wcześniejszym sprawdzianie jest warunkiem dopuszczenia do zaliczania ćwiczeń; lista obecności na zajęciach jest sprawdzana; 2) opanowania wiedzy przekazanej w trakcie wykładu i ćwiczeń przez prowadzącego oraz z lektur wskazanych jako podstawowe = obowiązkowe; sprawdzenie znajomości lektur obowiązujących na dane ćwiczenie może mieć formę ustną lub pisemną w formie kartkówki; w przypadku sprawdzianu w formie kartkówki wszystkie prace są oceniane na stopień, który ma wpływ na ocenę końcową z ćwiczeń w danym semestrze; 3) wcześniejsze zaliczenie kolokwium pisemnego z całego materiału znajdującego się w programie ćwiczeń na koniec zajęć w semestrach zimowym i wiosennym. Osoby, które opuszczą ponad dwa zajęcia lub nie będą mogły wykazać się na zajęciach znajomością obowiązujących lektur, są zobowiązane zaliczyć lektury z wszystkich opuszczonych ćwiczeń w formie sprawdzianu pisemnego przed przystąpieniem do zaliczania zajęć w końcu każdego semestru; niezaliczenie tego sprawdzianu jest równoznaczne z niedopuszczeniem do zaliczania ćwiczeń i tym samym niezaliczeniem ćwiczeń w danym semestrze. Zdawanie egzaminu końcowego jest możliwe wyłącznie po zaliczeniu ćwiczeń z obu semestrów. Wszystkie zaliczenia opuszczonych zajęć, niezaliczonych lektur, ćwiczeń w każdym semestrze i egzaminu są możliwe wyłącznie na podstawie prac pisemnych. Poprawienie wyniku zaliczenia na wyższy stopień jest możliwe w trybie pracy pisemnej lub kolokwium ustnego (do wyboru osoby zainteresowanej). Dobre i b. dobre odpowiedzi oraz aktywny udział w zajęciach są odnotowywane przez prowadzącego i brane pod uwagę w ocenie końcowej z zajęć. Mogą one podnieść ocenę końcową ćwiczeń nawet o jeden stopień. Dobre lub bardzo dobre zaliczenie ćwiczeń w semestrach zimowym i wiosennym może podnieść ocenę z egzaminu końcowego nawet o jeden stopień. System oceniania: W pracach pisemnych odpowiedź na każde zadane pytanie oceniana jest w punktach wg przeliczenia: 2 = 0 pkt.; 2+ = 1 pkt.; 3 = 2 pkt.; 3+ = 3 pkt.; 4 = 4 pkt.; 4+ = 5 pkt.; 5 = 6 pkt.; 5+ = 7 pkt. (ocen ndst. + i b. dobrej + nie ma w wykazie ocen obowiązujących i dlatego nie mogą być wpisywane w protokołach z zaliczeń i egzaminów, ale są one stosowane przez prowadzącego w bieżącej praktyce ewaluacji pracy uczestników zajęć, w pierwszym przypadku w celu zaznaczenia pozytywnych elementów odpowiedzi nie wystarczających na ocenę dostateczną, które należy docenić w zestawieniu z odpowiedziami w całości błędnymi lub z brakiem odpowiedzi w ogóle, a w drugim przypadku w celu podkreślenia wybitnych wyników pracy, przekraczających kryteria oceny b. dobrej). Ocena końcowa będzie średnią (ilorazem) z sumy punktów uzyskanych z odpowiedzi na każde z pytań podzielonej przez ilość pytań i przełożonych na stopnie (oceny końcowe) wg podanego wyżej systemu z zaokrąglaniem liczby punktów niezbędnych do uzyskania danej oceny wg zasad matematycznych. Minimum punktów koniecznym do otrzymania oceny dostatecznej z ćwiczeń i egzaminu jest iloczyn wynikający z przemnożenia liczby 2 pkt. (równowartość oceny dostatecznej) przez liczbę pytań. W przypadku oceny dostatecznej nie jest stosowane zaokrąglanie uzyskanych punktów w górę. Ocena pozytywna ćwiczeń może być zaokrąglona do 1 stopnia wyżej od wynikającej z pracy pisemnej na podstawie ocen dobrych i b. dobrych uzyskanych w trakcie realizacji ćwiczeń, a w przypadku egzaminu końcowego na podstawie wyników zaliczeń końcowych ćwiczeń w każdym semestrze na ocenę dobrą lub bardzo dobrą (por. warunki zaliczenia). 1. Ocena efektów kształcenia w zakresie wiedzy: - na ocenę 2 (ndst.): uczestnik nie zna podstawowych pojęć, kierunków i faktów; - na ocenę 3 (dst.): poprawnie charakteryzuje pojedyncze pojęcia i kierunki; zna nieliczne, podstawowe fakty; - na ocenę 4 (db.): poprawnie charakteryzuje pojęcia i kierunki; zna podstawowe fakty; - na ocenę 5 (bdb.): swobodnienie charakteryzuje pojęcia i kierunki; zna wiele istotnych faktów. 2. Ocena efektów kształcenia w zakresie umiejętności: - na ocenę 2 (ndst.): uczestnik nie ma podstawowych umiejętności analizy czytanych prac i omawianych społeczności pierwotnych, wykazuje zupełny brak zmysłu krytycznego w ich ocenie, nie potrafi opisać omawianych społeczności pierwotnych, zanalizować ich kultury oraz wybranych elementów kultury materialnej i duchowej Słowian, nie potrafi określić, krytycznie ocenić i stosować różnych kryteriów rozwoju kulturowego; - na ocenę 3 (dst.): wykazuje wymienione wyżej umiejętności w stopniu elementarnym; - na ocenę 4 (db.): poprawnie posługuje się wymienionymi wyżej umiejętnościami; - na ocenę 5 (bdb.): swobodnienie posługuje się wymienionymi wyżej umiejętnościami. 3. Ocena efektów kształcenia w zakresie kompetencji: - na ocenę 2 (ndst.): uczestnik nie ma żadnych kompetencji w zakresie wykorzystywania wiedzy antropologicznej i etnograficznej w analizie i rekonstrukcji archeologicznej; - na ocenę 3 (dst.): ma wskazane wyżej kompetencje w stopniu elementarnym; - na ocenę 4 (db.): jest umiarkowanie kompetentny w zakresie wykorzystywania wiedzy antropologicznej i etnograficznej w ich analizie i rekonstrukcji archeologicznej; - na ocenę 5 (bdb.): jest kompetentny w zakresie wykorzystywania wiedzy antropologicznej i etnograficznej w ich analizie i rekonstrukcji archeologicznej. |
Copyright by Cardinal Stefan Wyszynski University in Warsaw.