Prehistory of Polish Lands in Comparison to Europe II. Iron Age

Wykład omawia zjawiska zachodzące na ziemiach polskich w epoce starożytnej od późnego okresu halsztackiego po okres nowożytny. Kultury archeologiczne przedstawione zostaną w kontekście środowiska przyrodniczego na tle innych społeczności europejskich.

Wykład dotyczy archeologii ziem Polski w epoce starożytnej od późnego okresu halsztackiego po okres nowożytny na tle istniejącego środowiska przyrodniczego, w kontekście innych społeczności europejskich. Obejmuje kultury: celtycko-lateńską oraz kultury wschodniogermańskie okresu wpływów rzymskich, a także zachodniobałtyjski krąg kulturowy. Omawiane będą także powiązania z Cesarstwem Rzymskim i ze światem koczowników, a także wpływ wielkich wędrówek na przeobrażenia polityczno - gospodarcze

w Europie Środkowej. W dalszej kolejności poruszane zagadnienia dotyczyć będą przemian kulturowych na ziemiach polskich w okresie średniowiecza i nowożytności.

Literatura podstawowa

Buko A., Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej, Warszawa 2005.

Bukowski Z., Elementy wschodnie w kulturze łużyckiej u schyłku epoki brązu, Wrocław 1977.

Czopek S., Kamień - brąz - żelazo : zarys archeologii Polski południowo-wschodniej, Rzeszów 1998.

Godłowski K., Kozłowski J. K., Historia starożytna ziem polskich, Warszawa 1985.

Kaczanowski, P., Kozłowski, J. K., Najdawniejsze dzieje ziem polskich (do VII w.), Wielka historia Polski, t. 1. Kraków 1998.

Kokowski A., Starożytna Polska. Od trzeciego wieku przed Chrystusem do starożytności, Warszawa 2006.

Literatura dodatkowa

Aktualne problemy kultury pomorskiej, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk 2007.

Architektura i budownictwo epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza. Problemy rekonstrukcji, red. B. Gediga, W. Piotrowski, Biskupin-Wrocław 2006.

Boom van der H., Zjawisko antropomorfizacji w okresie halsztackim, [w:] Kultura pomorska i kultura grobów kloszowych. Razem czy osobno?, red. T. Węgrzynowicz i inni, Warszawa 1995, s. 43-54.

Bukowski Z., Elementy wschodnie w kulturze łużyckiej u schyłku epoki brązu, Wrocław 1977.

Bukowski Z., Tak zwany szlak bursztynowy z wczesnej epoki żelaza w międzyrzeczu Łaby i Wisły w świetle skarbów z importami i bursztynem, [w:] Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata quae Franciscus Roznowski redigendum curavit, Słupsk

1993, s. 73-93.

Chochorowski J., Europa Środkowa na przełomie epoki brązu i wczesnej epoki żelaza, [w:] Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami, red. S. Czopek, Rzeszów, s. 9-22.

Gąssowski, J., Kultura pradziejowa na ziemiach Polski. Warszawa 1985.

Gedl M., Epoka brązu i wczesna epoka żelaza, Kraków 1985.

Gediga B., Kultura łużycka a rzeczywistość dziejowa, [w:] Kultury archeologiczne a rzeczywistość, red. S. Tabaczyński, Warszawa 2000, s. 91-100.

Gedl M., Wpływy halsztackie w Polsce, [w:] Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami, red. S. Czopek, Rzeszów 1992, s. 23-30.

Gedl M., Wpływy halsztackie w strefie wschodniobałtyckiej, Pruthenia Antiqua, t. 1, 2004, s. 211-216.

Godłowski K., Okres lateński w Europie, Kraków 1977.

Godłowski K., Kozłowski J. K., Historia starożytna ziem polskich, Warszawa 1985.

Kajzer L., Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łódź 1996.

Kajzer L., Z problematyki rozwoju archeologii historycznej w Polsce [w:] Archeologia i prahistoria polska w ostatnim półwieczu, red. M. Kobusiewicz, S. Kurnatowski, Poznań 2000, s. 471 - 481.

Kajzer L., Archeologa uwagi o wykopaliskowych badaniach zamków, [w:] Nie tylko o zamkach. Szkice ofiarowane Profesorowi Jerzemu Rozpędowskiemu w siedemdziesiątą piątą rocznicę urodzin,Wrocław 2005, s. 25-31.

Kobyliński, Z., Struktury osadnicze na ziemiach polskich u schyłku starożytności i w początkach wczesnego średniowiecza. Wrocław - Warszawa - Kraków - Gdańsk - Łódź 1988.

Kolendo, J., Źródła greckie i łacińskie do najstarszych dziejów ziem Polski (wybór). Warszawa 1995.

Labuda G., Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna, Poznań 1999.

Leciejewicz L., Słowianie Zachodni. Z dziejów tworzenia się średniowiecznej Europy, Wrocław 1989.

Leciejewicz L. Nowa postać świata. Narodziny średniowiecznej cywilizacji europejskiej, Wrocław 2000.

Mączynska M., Wędrówki ludów. Historia niespokojnej epoki IV i V wieku, Łódź 1996.

Parczewski, M., Najstarsza faza kultury wczesnosłowiańskiej w Polsce. Kraków 1988.

Plezia, M., Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian, cz. 1. Poznań-Kraków 1952.

Prahistoria Ziem Polskich, Tom 1-2 [red.] W. Hensel, Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1979

Pradzieje ziem polskich, t. 1. Od paleolitu do środkowego okresu lateńskiego, cz. 1, 2, red. J. Kmieciński, Warszawa-Łódź 1989.

Pradzieje Ziem Polskich, Tom II [red.] J. Kmieciński, Warszawa- Łódź 1989.

Problemy epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie środkowej, red. J. Chochorowski, Kraków 1996.

Problemy kultury pomorskiej, red. T. Malinowski, Koszalin 1979.

Sztuka epoki brązu i wczesnej epoki żelaza w Europie Środkowej, red. B. Gediga, A. Mierzwiński, W. Piotrowski, Wrocław-Biskupin 2001. Strzelczyk, J., Odkrywanie Europy. Wrocław 1970.

Strzelczyk J., Mity, podania i wierzenia dawnych Słowian, Poznań 2007.

Szyjewski A., Religia Słowian, Kraków 2003.

Szymański W., Trudne problemy w poznawaniu starszych faz wczesnego średniowiecza na ziemiach polskich, [w:] Archeologia i prahistoria polska w ostatnim półwieczu. Materiały z Konferencji Kobusiewicz, S. Kurnatowski, Poznań 2000, s. 353-379.

Wielka Historia Świata, t. 2 i t. 3, Warszawa 2005.

Woźniak, Chronologia młodszej fazy kultury pomorskiej w świetle importów i naśladownictw zabytków pochodzenia południowego, [w:] Problemy kultury pomorskiej, red. T. Malinowski, Koszalin, 1979.

Woźniak Z., Starsza faza kultury lateńskiej w Polsce i jej oddziaływania, [w:] Prahistoria ziem polskich, t. 4, red. J. Dąbrowski, Z. Rajewski, Wrocław 1979, s. 209-220.

Z badań nad osadnictwem epoki brązu i wczesnych okresów epoki żelaza w Europie Środkowej, red. W. Bajer, Kraków 2006.

Ziemie polskie we wczesnej epoce żelaza i ich powiązania z innymi terenami, red. S. Czopek, Rzeszów 1992.

Zoll-Adamikowa H., Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski. Cz. I. Źródła, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1975.

Zoll-Adamikowa H., Wczesnośredniowieczne cmentarzyska ciałopalne Słowian na terenie Polski. Cz. II. Analiza. Wnioski, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1979.

Zoll-Adamikowa H., Usytuowanie cmentarzysk Słowian w środowisku (doba pogańska i pierwsze wieki po przyjęciu chrześcijaństwa), [w:] Człowiek, sacrum, środowisko. Miejsce kultu we wczesnym średniowieczu, red. S. Moździoch, Wrocław 2000, s. 207-219.

Zoll-Adamikowa H., Modele recepcji rytuału szkieletowego u Słowian wschodnich i zachodnich, Żaki A., Archeologia Małopolski wczesnośredniowiecznej, Wrocław-Kraków -Gdańsk 1974.

1. WIEDZA

K_W01: Ma podstawowa wiedzę o miejscu i znaczeniu archeologii w systemie nauk o społeczno-kulturowej przeszłości człowieka oraz o jej specyfice przedmiotowej i metodologicznej

K_W07: Zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji źródeł archeologicznych z epoki żelaza

K_W11: Ma podstawowa wiedzę na temat zjawisk społeczno-kulturowych zachodzących w społecznościach różnego typu w epoce żelaza, rodzajów więzi społecznej oraz relacji między strukturami społecznymi

K_W15: Ma podstawową wiedzę na temat terenowych metod pozyskiwania źródeł archeologicznych i ich dokumentowania

2. UMIEJĘTNOŚCI

K_U01: Potrafi wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje z wykorzystaniem różnych źródeł i sposobów

K_U05: Potrafi rozpoznać różne rodzaje wytworów kultury epoki żelaza badanych archeologicznie i okresów późniejszych oraz przeprowadzić ich krytyczna analizę i interpretacje z zastosowaniem typowych metod, w celu określenia ich znaczeń, oddziaływania społecznego i miejsca w procesie historyczno-kulturowym

K_U15: Potrafi interpretować wyniki specjalistycznych badan źródeł archeologicznych, wyniki badan nieinwazyjnych w celu odpowiedniej klasyfikacji ruchomych źródeł archeologicznych epoki żelaza

3. KOMPETENCJE

K_K02: Potrafi współdziałać i pracować w zespole, przyjmując w nim różne role

OPIS ECTS:

Udział w wykładzie: 30 godz.

Konsultacje: 10 godz.

Przygotowanie do egzaminu: 20 godz.

Suma godzin: 60 godz.

Liczba ECTS: 60 godz./25(30) = 2 ECTS

Warunki zaliczenia: ocena będzie wypadkową kilku składników: 1. obecności na zajęciach (można opuścić trzy zajęcia), dalsza nieobecność musi zostać zaliczona w formie wskazanej przez prowadzącą, 2. egzaminu pisemnego w formie testu i opisu.

Na ocenę 2 (ndst) student nie ma podstawowej wiedzy, umiejętności i kompetencji w zakresie archeologii epoki żelaza (zjawisk społeczno-kulturowych zachodzących w tej epoce, szeroko rozumianej kultury materialnej i duchowej)

na ocenę 3 (dst) student ma podstawowa wiedzę, umiejętności i kompetencje w wyżej opisanym zakresie

na ocenę 4 (db) student poprawnie porusza się po zagadnieniach z zakresu epoki żelaza na ziemiach polskich na tle europejskim, wykazuje się umiejętnościami w analizowaniu źródeł archeologicznych, posiada podstawowe umiejętności badawcze, potrafi rozpoznać

i sklasyfikować różne rodzaje wytworów społeczności epoki żelaza oraz przeprowadzić ich krytyczną analizę i interpretację, potrafi pracować i współdziałać w zespole

na ocenę 5 (bdb) student swobodnie porusza się w wyżej wymienionych sferach.