Methodology of Social Sciences

Kurs ma za zadanie praktycznie wprowadzić jego uczestników w świat metodologii nauk społecznych, nauczyć logicznego i krytycznego myślenia, a także dać podstawy do umiejętnego prowadzenia badań społecznych, znając ograniczenia, perspektywy i możliwości nauki jaką jest socjologia.

Treści merytoryczne:

I. Czym jest metodologia nauk społecznych, a czym nie jest.

II. Idea nauki. Socjologia jako nauka. Kryteria demarkacji wiedzy.

III. Język nauki. Funkcje języka, budowa definicji i typologia definicji.

IV. Rozwój nauki: paradygmaty w naukach społecznych, falsyfikacjonizm, anarchizm metodologiczny, teoria programowa i teorie szczegółowe.

V. Rozwój nauki: analiza i interpretacja.

VI. Struktura procesu badawczego: instrumentarium, techniki, schematy badawcze, logika postępowania w nauce.

VII. Badania społeczne: kontekst i proces społeczny. Kontaminacje i efekty.

VIII. Kognitywistyka w metodologii nauk społecznych: schematy poznawcze i etiologie dysfunkcji poznawczej.

IX. Definiowanie pojęć, dobór wskaźników w badaniach, rodzaje twierdzeń oraz ich uzasadnianie. Rola teorii w badaniach społecznych.

X. Wyjaśnianie i przewidywanie w naukach społecznych. Holizm i indywidualizm.

XI. O naturze nauk społecznych.

XII. Metodologia badań jakościowych.

XIII. Nauki społeczne wobec wartości.

Prowadzący kurs przewiduje także pracę w ramach platformy E-learning. Zajęcia w tym przypadku polegają na samodzielnej pracy twórczej koordynowanej przez prowadzącego.

I.

Dunbar R., Co to takiego nauka?, [w:] tenże, Kłopoty z nauką, Wydawnictwo MARABUT i Oficyna Naukowa „Volumen”, Gdańsk – Warszawa 1996.

Nagel E., Nauka a zdrowy rozsądek, [w:] tenże, Struktura nauki, PWN, Warszawa 1970.

Nachmias C. i D., Podejście naukowe, [w:] tenże, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Poznań 2001.

II.

Dunbar R., Co to takiego nauka?, [w:] tenże, Kłopoty z nauką, Wydawnictwo MARABUT i Oficyna Naukowa „Volumen”, Gdańsk – Warszawa 1996.

Chalmers A., Zależność obserwacji od teorii, [w:] tenże, Czym jest to, co zwiemy nauką, Wydawnictwo „Siedmiogród”, Wrocław 1993.

III.

Kuhn T. S., Postscriptum, [w:] tenże, Struktura rewolucji naukowych, „Aletheia”, Warszawa 2001.

Durkheim E., Samobójstwo, [w:] Sułek A. (red.), Logika analizy socjologicznej, Warszawa 1979.

IV.

Hempel C. G., Filozofia nauk przyrodniczych, Warszawa 2001, rozdz. 2-4, s. 11-69; 71-99.

V.

Żarnecka-Biały E., Poprawianie języka naturalnego (rozdz. 9); Konteksty pragmatyczne (rozdz. 11), [w:] tenże, Mała logika, Kraków 1994.

Ajdukiewicz K., Wieloznaczność wyrażeń i wadliwość znaczeń (rozdz. IV); Definicja (rozdz. V), [w:] tenże, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1965.

VI.

Turner J. H., Konstruowanie teorii socjologicznej, [w:] tenże, Struktura teorii socjologicznej, PWN, Warszawa 1985.

Merton R. K., O znaczeniu teorii socjologicznej dla badań społecznych, [w:] tenże, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, PWN, Warszawa 1982.

VII.

Oppenheim A. N., Planowanie sondaży analitycznych oraz Planowanie sondaży opisowych, w: tenże, Kwestionariusze, wywiady, pomiary postaw, Poznań 2004, s. 31-60.

Babbie E., Konceptualizacja, operacjonalizacja i pomiar, w: tenże, Podstawy badań społecznych, Warszawa 2008, s . 141-171.

VIII.

Koseła K., Sułek A., hasło: Badania wzdłuż czasu, w: Encyklopedia Socjologii. Suplement, Warszawa 2004, s. 37-45.

Sułek A., Jak działa kwestionariusz? Forma pytania jako źródło zmienności odpowiedzi ankietowych, w: tenże, Sondaż polski, Warszawa 2001, s. 143-173.

IX.

Kemeny J., Wyjaśnianie naukowe, [w:] tenże, Nauka w oczach filozofa, PWN, Warszawa 1967, s . 161-177.

Krasnodębski Z., Czy rozumienie jest empatią?, [w:] tenże, Rozumienie ludzkiego zachowania, PIW, Warszawa 1986, s. 42-71.

X.

Browning C. R., Przedmowa; Zwykli ludzie, [w:] tenże, Zwykli ludzie. 101 policyjny batalion rezerwy i „ostateczne rozwiązanie” w Polsce, Wydawnictwo „Bellona”, Warszawa 2000, s. 9-15; 171-201.

Harris M., Matka krowa, [w:] tenże, Krowy, świnie, wojny i czarownice, PIW, Warszawa 1985, s. 15-38.

XI.

Nowak S., Praktyczne zastosowania socjologii, [w:] tenże, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2006, s. 448-478.

XII.

Lutyńska K., „Wpływ” i „efekt” ankieterski. Ich źródła, w: Malikowski, M., Niezgoda M. (red.), Badania empiryczne w socjologii, Tyczyn 1997, s. 200-226.

Nowak S., Rodzaje twierdzeń, w: tenże, Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985, s. 197-210.

XIII.

Silverman D., Interpretacja danych jakościowych, Warszawa 2007, s. 39-49 oraz 239-276.

XIV.

Nachmias C. D., Problemy etyczne w naukach społecznych, [w:] tenże, Metody badawcze w naukach społecznych, Zysk i S-ka, Poznań 2001, s 88-111.

Wiedza:

Celem kursu jest zapoznanie studentów z siatką pojęciową metodologii nauk społecznych, pozyskiwanie wiedzy na temat przeprowadzania analizy aparatu pojęciowego socjologii, wiedzieć jak ich praca ma spełniać kryteria poprawności naukowej, poznawać ograniczenia instrumentarium badawczego socjologa, szkolić się w krytyce naukowej, poznawać cechy dystynktywne języka nauki oraz zalety i ograniczenia socjolektu zawodowego, wreszcie studiować elementy strukturalne i konstrukcje teorii socjologicznej oraz kodyfikacje norm poprawnego postępowania w nauce.

Umiejętności:

Studenci po kursie powinni nabyć zdolności dyscyplinowania swojej pracy naukowej i ewaluować czynności naukowe, posługiwać się naukowymi schematami interpretatywnymi w wyjaśnianiu zjawisk społecznych, dostrzegać osobliwości nauk społecznych, konceptualizować problemy badawcze, budować struktury wnioskowania i rozumienia, eksplikować metody i warunki stosowalności metody naukowej, budować definicje i typologie.

Kompetencje społeczne:

Po kursie studenci powinni umieć samodzielnie stawiać pytania i znajdować na nie krytyczne odpowiedzi, dostrzegać metodologiczne problemy i potrafić je rozwiązać przy współpracy zespołowej.

Ponadto podczas kursu mają aktywnie uczestniczyć w dyskusji seminaryjnej oraz pracy socjologa.

Praca w zespołach, budowanie relacji z innymi kursantami jest ważną kompetencją społeczną, która także pozwala na wcielanie w praktykę nie tylko wiedzy metodologicznej ale także dostrzegać na co dzień ważności obowiązywania etycznych zasad niezbędnych w realizacji badań z obszaru nauk społecznych.

70 godz./30 godz.≈2

1. Wynik pisemnych kolokwiów z treści tekstów obowiązkowych (0-10 za każde kolokwium. 3 x 10 = 30).

2. Nieobecności: dopuszczalna jedna, druga wymaga opracowania i przedstawienia prowadzącemu zajęcia eseju.

Trzecia nieobecność eliminuje z zajęć. Obecność na wszystkich zajęciach premiowana jest 1 pkt.

Zaliczenie przewidziane jest od 15 punktów.

Zajęcia na temat przykładów zastosowania metodologii w badaniach ilościowych będą realizowane w ramach systemu e-learning.