Social pedagogy

Podstawowym celem zajęć jest prezentacja pedagogiki społecznej jako teorii (cele i kierunki integracji pedagogicznej, warunki i relacje tworzone przez środowiska życia) i praktyki środowiska (zasady i metody jego przekształcania z punktu widzenia potrzeb wychowania i rozwoju jego podmiotów). W takim ujęciu pedagogiki społecznej podkreśla się wymiar aksjologiczny, diagnostyczny i prakseologiczny w kontekście czterech faz życia: dzieciństwa, młodzieńczości, dorosłości i starości.

1.Kształtowanie się pedagogiki społecznej jako dyscypliny akademickiej; 2.Człowiek jako istota społeczna. Role społeczne; 3.Procesy socjalizacyjne w kontekście przemian systemowych społeczeństw (Los, Wybór, Ryzyko); 4. Środowiska wychowawcze jako środowiska życia - możliwości i zagrożenia: A. Pierwotne środowisko wychowawcze w społeczeństwie zmiany (rodzina współczesna a nienormatywne praktyki rodzinne; kategoria dzieciństwa); B. Grupy odniesienia (środowisko młodzieżowe; subkultury); C. Szkoła jako współczesna instytucja socjalizacji wtórnej a społeczność lokalna (problemy regionalizmu) D. Nowe media a generacja Sieci; E. Wybrane dziedziny aktywności człowieka: kultura, czas wolny, rekreacja, aktywność społeczna i obywatelska, życie religijne; organizacje pozarządowe, wolontariat; 5. Gerontologia w służbie ludzi trzeciego wieku; 6. Animacja społeczno-kulturalna oraz kształtowanie zainteresowań w czasie wolnym; 7.Aktualne problemy społeczne (3B – bezrobocie, bieda, bezdomność; marginalizacja społeczna, ekskluzja); 8. Cechy i rodzaje uzależnień - działania prewencyjne (np. alkoholizm, narkomania, „hikkomore”; seksoholizm, shopping, hazard)

Literatura podstawowa:

Cichosz M., Pedagogika społeczna. Zarys problematyki, Impuls, Kraków 2014.

Konopczyński M., Theiss W., Winiarski M. (red.), Pedagogika społeczna - przestrzenie życia i edukacji, Warszawa 2010.

Marynowicz-Hetka E.(red.), Pedagogika społeczna, T. 1 i 2, PWN, Warszawa 2006,2009.

Marynowicz-Hetka E., Piekarski J., Urbaniak-Zając D., Pedagogika społeczna i praca socjalna. Przegląd stanowisk i komentarze, BPS, Katowice 1998.

Piekarski J., Pilch T., Theiss W., Urbaniak-Zając D. (red.), Edukacja społeczna wobec problemów współczesnego człowieka i społeczeństwa, UŁ, Łódź 2010.

Radziewicz-Winnicki A., Roter A., Ryzyko transformacji nowego ładu społeczno-edukacyjnego, ŚWSZ, Katowice 2004.

Szafraniec K., Polska młodzież między apatią, partycypacją a buntem, w: A. Kojder (red.), Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, WAM, PAN, Kraków 2007.

Literatura pomocnicza:

Bauman Z., Życie na przemiał, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004; Buchner - Jeziorska A., M. Sroczyńska (red.), Edukacja w cywilizacji XXI wieku, Wydawnictwo WSU, Kielce 2005; Drogosz M. (red.), Jak Polacy przegrywają? Jak Polacy wygrywają?, GWP, Gdańsk 2005; Giza A., Sikorska M. (red.),Współczesne społeczeństwo polskie, PWN, Warszawa 2013; Kozdrowicz E., Przecławska A. (red.), Absolwent pedagogiki dziś. Perspektywa teorii i praktyki pedagogiki społecznej, Warszawa 2006; Kurzępa J., Zagrożona niewinność. Zakłócenia rozwoju seksualności współczesnej młodzieży, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2007; A. Kwak, Rodzina w dobie przemian. Małżeństwo i kohabitacja, Wydawnictwo Akademickie „Żak”, Warszawa - Kraków 2001; Mariański J., Wiara i wierzenia Polaków w niestabilnej nowoczesności. Analiza socjologiczna, Wydawnictwo KUL, Lublin 2014; Mead M., Kultura i tożsamość. Studium dystansu międzypokoleniowego, PWN, Warszawa 1978; Piekarski J., Urbaniak-Zając D., Ciągłość i zmiana w teorii pedagogiki społecznej Świda-Ziemba H., Młodzi w nowym świecie, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005.

Wiedza:

- Posiada wiedzę o głównych środowiskach życia człowieka (rodzina, grupa rówieśnicza, szkoła, sąsiedztwo, organizacje społeczne, środowisko pracy, społeczność lokalna), o ich strukturze, dynamice i warunkach optymalnego rozwoju.

- Posiada wiedzę o człowieku jako podmiocie rozwijającym się wśród innych i przekształcającym rzeczywistość, zna i rozumie koncepcję zmiany i wzmocnienia w pracy socjalnej oraz zasady projektowania i generowania zmiany w położeniu jednostek,grup i środowisk.

- Ma podstawową wiedzę na temat organizacji i funkcjonowania instytucji edukacyjnych, wychowawczych, opiekuńczych, terapeutycznych i kulturalnych.

Umiejętności:

- Dostrzega, nazywa i interpretuje zjawiska społeczne: analizuje ich powiązania z różnymi obszarami działalności socjalnej.

- Umie analizować i wyjaśniać mechanizmy funkcjonowania wspólnot lokalnych, instytucji i organizacji społecznych.

- Diagnozuje i analizuje przyczyny i przebieg procesów i zjawisk społecznych prowadzących do wykluczenia i marginalizacji osób, grup i lokalnych społeczności; diagnozuje potrzeby i zasoby (potencjały, siły).

- Analizuje przyczyny powstawania dysfunkcji, niedostosowania, niewydolności społecznej, przestępczości i innych przejawów dezorganizacji życia osób, grup i środowisk.

Kompetencje społeczne:

- Dokonuje samooceny własnych kompetencji i doskonali umiejętności.

- Potrafi wykorzystywać we współpracy z innymi i rozwijać własne umiejętności interpersonalne.

- Aktywnie uczestniczy w życiu społecznym/publicznym.

- Uznaje i szanuje różnice punktów widzenia determinowane odmiennym położeniam kulturowym i społecznym.

Opis ECTS

udział w wykładach - 30 godzin

przygotowanie się do wykładów - 10 godzin

przygotowanie się do kolokwium - 10 godzin

konsultacje -5 godzin

Metody kształcenia: wykład z wykorzystaniem dyskusji, pracy zespołowej (metoda projektów i debaty)

Egzamin: zaliczenie kolokwium; przygotowanie indywidualnego sprawozdania w ramach projektu zespołowego/debaty (na podstawie wybranego tematu); udział w dyskusjach

Przygotowanie projektu:

uzasadnienie wyboru tematu, cechy zjawiska/ procesu z uwzględnieniem jego dynamiki (dane statystyczne), przyczyny i psychospołeczne konsekwencje, ocena zjawiska w kontekście wychowawczym – działania wspomagające/prewencyjne. Proszę o wybranie jakiegoś szczegółowego tematu, w ramach następujących grup tematycznych: 1) współczesna rodzina (alternatywne formy życia rodzinnego) 2) środowisko szkolne i lokalne 3) młodzież w nowym świecie 5) pośrednie środki komunikowania – media 6) instytucje pozaszkolne (czasu wolnego, działalności społecznej, religijnej, itp.) 6) aktualne problemy społeczne 7) uzależnienia . W wyjątkowych przypadkach dopuszczam indywidualne przygotowanie tematu.

Literatura do kolokwium:

T. Pilch, Pedagogika społeczna wobec kryzysu świata wartości, więzi i instytucji, rozdz.4, w: Marynowicz-Hetka E. (red.), Pedagogika społeczna, T. 2, PWN, Warszawa 2009, s.88-110;

Radziewicz-Winnicki A., Roter A., Ryzyko transformacji nowego ładu społeczno-edukacyjnego, ŚWSZ, Katowice 2004, s.169-193(Proces socjalizacji dzieci - dzieciństwo jako kategoria społeczna)

Szafraniec K., Polska młodzież między apatią, partycypacją a buntem, w: A. Kojder (red.), Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, WAM, PAN, Kraków 2007, s.207-235.

Literatura do kolokwium 2016/17

Bauman Z., Każdemu jego śmietnik, albo o odpadach gloalizacji, [w:] tenże, Życie na przemiał, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2004,s. 149-206.

Pilch T., Pedagogika społeczna wobec kryzysu świata wartości, więzi i instytucji, rozdz.4, w: Marynowicz-Hetka E. (red.), Pedagogika społeczna, T. 2, PWN, Warszawa 2009, s.88-110.

Szymański M.J., Wyrównywanie szans edukacyjnych,[w:] tenże, Edukacyjne problemy współczesności, Oficyn Wydawnicza Impuls, Kraków 2014, s.143-155.