Psychology of family

Poziom przedmiotu: średniozaawansowany

Cele przedmiotu: Zapoznanie studentów z problematyką psychologii małżeństwa i rodziny. Przygotowanie studentów do rozumienia czynników wyznaczających jakość małżeństwa i rodziny, procesów emocjonalnych zachodzących w rodzinie, stylów wychowania i postaw rodzicielskich, a także funkcjonowania rodziny jako systemu. Zaznajomienie uczestników zajęć z wybranymi problemami życia rodzinnego z uwzględnieniem ich psychologicznych aspektów.

Treści merytoryczne:

1. Wprowadzenie do zajęć. Zakres tematów, kryteria zaliczenia.

Psychologia rodziny jako nauka.

2. Ujęcie małżeństwa i rodziny w podstawowych teoriach psychologicznych oraz typologiach.

3. Pojęcia: jakości małżeństwa, satysfakcji małżeńskiej, przystosowania oraz powodzenia związku.

4. Czynniki wpływające na jakość małżeństwa i rodziny, działające przed zawarciem małżeństwa: dojrzałość do zawarcia małżeństwa, rodzina pochodzenia.

5. Czynniki wpływające na jakość małżeństwa i rodziny, działające przed zawarciem małżeństwa:wybór współmałżonka, motywy zawierania małżeństwa.

6. Czynniki wpływające na jakość małżeństwa i rodziny, działające w trakcie jego trwania - uwarunkowania zewnętrzne: sytuacja ekonomiczna, relacje z rodzicami/teściami, posiadanie dzieci.

7. Czynniki wpływające na jakość małżeństwa i rodziny, działające w trakcie jego trwania - uwarunkowania wewnętrzne: staż małżeński (z uwzględnieniem koncepcji miłości, jej elementów i dynamiki), oczekiwania, potrzeby i wartości małżonków.

8. Czynniki wpływające na jakość małżeństwa i rodziny, działające w trakcie jego trwania - uwarunkowania wewnętrzne: więź i komunikacja;

9. Czynniki wpływające na jakość małżeństwa i rodziny, działające w trakcie jego trwania - uwarunkowania wewnętrzne: konflikty

10. Relacje emocjonalne w rodzinie; Typologie rodzin w ujęciu systemowym;

11. Style wychowania w rodzinie; Postawy rodzicielskie; Najczęstsze problemy wychowawcze w rodzinie.

12. Psychospołeczne problemy rodzin oczekujących potomstwa i po narodzinach dziecka; Problemy rodzin z dorastającymi dziećmi; Faza usamodzielniania się dzieci w rodzinie;

13. Rodziny niepełne, samotne rodzicielstwo; Rodziny zastępcze, adopcja;

14. Zazdrość i zdrada w związku; Rozwód i jego konsekwencje;

15. Dysfunkcje w rodzinie. Podsumowanie zajęć.

Literatura podstawowa:

de Barbaro B. (red.), Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny, Kraków 1996.

Braun-Gałkowska M., Miłość aktywna. Psychologiczne uwarunkowania powodzenia małżeństwa, Warszawa 1985.

Milewska E., Szymanowska A. (red.), Rodzice i dzieci. Psychologiczny obraz sytuacji problemowych. Warszawa 2000.

Plopa M., Psychologia rodziny: teoria i badania. Kraków 2011.

Rostowska T., Psychologia rodziny. Małżeństwo i rodzina wobec współczesnych wyzwań, Warszawa 2009.

Ryś M., Psychologia małżeństwa w zarysie, Warszawa 1999.

Ziemska M., Postawy rodzicielskie, Warszawa 1980.

Literatura zalecana:

A. Linek, J. Kurtyka-Chałas, Rodzina przed lustrem. Analiza codziennych problemów z perspektywy matek i ojców, Warszawa-Poznań 2019.

M. Sroczyńska, A. Linek (red.), Szkice z socjologii emocji. Społeczne konteksty współbycia i intymności, e-book, Wydawnictwo Naukowe UKSW, Warszawa 2020.

O.A. Kotowska-Wójcik, M. Luty-Michalak, Ojciec współczesny - na skrzyżowaniu oczekiwań i rzeczywistości, t. 1, Między rodziną a pracą - w poszukiwaniu czasu, Poznań 2020.

A. Linek, J. Wróblewska-Skrzek, Ojciec współczesny - na skrzyżowaniu oczekiwań i rzeczywistości, t. 2, Między ideałem a codziennością - mężczyzna w nowej roli, Poznań 2020.

PS1_W02 Student posiada wiedzę na temat podstawowych teorii z obszaru psychologii rodziny, zna kluczowe typologie związków małżeńskich i systemów rodzinnych, a także zna teoretyczne podstawy dotyczące procesów o charakterze psychologicznym związanych z budowaniem więzi w rodzinie, kształtowania stylów wychowania i postaw rodzicielskich.

PS1_W03 Student posiada elementarną wiedzę psychologiczną dotyczącą procesów psychicznych człowieka pozwalającą zrozumieć jego postawy i zachowanie społeczne, ze szczególnym uwzględnieniem relacji w rodzinie. Ma wiedzę na temat czynników kształtujących relacje małżeńskie i rodzinne, więzi, komunikację i konflikty, specyfiki systemów rodzinnych, wybranych problemów i dysfunkcji w rodzinie, a także samotnego rodzicielstwa oraz rodzin zastępczych i adopcyjnych.

PS1_U01 Student potrafi wykorzystać wiedzę psychologiczną dotyczącą rodziny – specyfiki relacji rodzinnych, a także czynników kształtujących jakość relacji małżeńskich i rodzinnych, więzi, komunikacji, konfliktów, oczekiwań i potrzeb członków rodziny, cech różnych systemów rodzinnych, wybranych problemów i dysfunkcji w rodzinie, a także samotnego rodzicielstwa oraz rodzin zastępczych i adopcyjnych. Potrafi posługiwać się podstawowymi kategoriami pojęciowymi psychologii pozwalającymi na swobodne operowanie zdobytą wiedzą w analizie wybranych zagadnień i problemów. Wykazuje umiejętność rozumienia znaczenia kontekstu społecznego i sytuacyjnego funkcjonowania rodziny.

PS1_K01 Student ma świadomość potrzeby nabywania i aktualizowania wiedzy z obszaru psychologii rodziny niezbędnej do podejmowania działań w pracy socjalnej. Analizuje swój zasób wiedzy w tym obszarze i potrafi krytycznie go oceniać. Doskonali umiejętność łączenia pozyskanej wiedzy z analizą możliwej skutecznej pomocy rodzinie, wyznacza kierunki samorealizacji i doskonali swoje umiejętności w oparciu o pozyskaną wiedzę psychologiczną na temat zachowań i problemów w rodzinie z uwzględnieniem specyfiki różnych systemów rodzinnych. Rozumie potrzebę dalszego rozwoju w tym zakresie.

Kryterium oceny studenta stanowi wynik uzyskany z egzaminu pisemnego. Zawarte w nim pytania mają na celu weryfikację wiedzy zdobytej przez studenta oraz umiejętności opisane w efektach kształcenia.

Na ocenę bardzo dobrą student posiada bardzo dobrą wiedzę na temat psychologicznych aspektów funkcjonowania człowieka w małżeństwie i rodzinie, a także relacji oraz więzi małżeńskich i rodzinnych. Bardzo dobrze analizuje czynniki kształtujące relacje i więzi małżeńskie i rodzinne oraz zna zachodzące między nimi zależności. Bardzo dobrze zna podstawowe typologie małżeństwa i rodziny ujęte w głównych nurtach psychologicznych. Bardzo dobrze analizuje kontekst społeczny i sytuacyjny funkcjonowania rodziny. Bardzo dobrze potrafi analizować przyczyny i przebieg procesów i zjawisk uwarunkowanych psychologicznie i społecznie zachodzących w małżeństwie i rodzinie (uwarunkowania powodzenia małżeństwa, budowania więzi w małżeństwie i rodzinie, pełnienia ról rodzicielskich, kształtowania stylów wychowania i postaw rodzicielskich, komunikacji i rozwiązywania konfliktów w rodzinie).

Na ocenę dobrą student posiada dobrą wiedzę na temat psychologicznych aspektów funkcjonowania człowieka w małżeństwie i rodzinie, a także relacji oraz więzi małżeńskich i rodzinnych. Dobrze analizuje czynniki kształtujące relacje i więzi małżeńskie i rodzinne oraz zna zachodzące między nimi zależności. Dobrze zna podstawowe typologie małżeństwa i rodziny ujęte w głównych nurtach psychologicznych. Dobrze analizuje kontekst społeczny i sytuacyjny funkcjonowania rodziny. Dobrze potrafi analizować przyczyny i przebieg procesów i zjawisk uwarunkowanych psychologicznie i społecznie zachodzących w małżeństwie i rodzinie (uwarunkowania powodzenia małżeństwa, budowania więzi w małżeństwie i rodzinie, pełnienia ról rodzicielskich, kształtowania stylów wychowania i postaw rodzicielskich, komunikacji i rozwiązywania konfliktów w rodzinie).

Na ocenę dostateczną student posiada dostateczną wiedzę na temat psychologicznych aspektów funkcjonowania człowieka w małżeństwie i rodzinie, a także relacji oraz więzi małżeńskich i rodzinnych. Dostatecznie analizuje czynniki kształtujące relacje i więzi małżeńskie i rodzinne oraz dostatecznie zna zachodzące między nimi zależności. Dostatecznie zna podstawowe typologie małżeństwa i rodziny ujęte w głównych nurtach psychologicznych. Dostatecznie analizuje kontekst społeczny i sytuacyjny funkcjonowania rodziny. Dostatecznie potrafi analizować przyczyny i przebieg procesów i zjawisk uwarunkowanych psychologicznie i społecznie zachodzących w małżeństwie i rodzinie (uwarunkowania powodzenia małżeństwa, budowania więzi w małżeństwie i rodzinie, pełnienia ról rodzicielskich, kształtowania stylów wychowania i postaw rodzicielskich, komunikacji i rozwiązywania konfliktów w rodzinie).

Na ocenę niedostateczną student posiada niedostateczną wiedzę na temat psychologicznych aspektów funkcjonowania człowieka w małżeństwie i rodzinie, a także relacji oraz więzi małżeńskich i rodzinnych. Niedostatecznie analizuje czynniki kształtujące relacje i więzi małżeńskie i rodzinne oraz niedostatecznie zna zachodzące między nimi zależności. Niedostatecznie zna podstawowe typologie małżeństwa i rodziny ujęte w głównych nurtach psychologicznych. Niedostatecznie analizuje kontekst społeczny i sytuacyjny funkcjonowania rodziny. Niedostetcznie potrafi analizować przyczyny i przebieg procesów i zjawisk uwarunkowanych psychologicznie i społecznie zachodzących w małżeństwie i rodzinie (uwarunkowania powodzenia małżeństwa, budowania więzi w małżeństwie i rodzinie, pełnienia ról rodzicielskich, kształtowania stylów wychowania i postaw rodzicielskich, komunikacji i rozwiązywania konfliktów w rodzinie).