Methodology of Social Sciences

Cele przedmiotu:

Zapoznanie studentów z głównymi elementami metodologii nauk społecznych, z punktu widzenia dostarczenia podstaw dla działalności badawczej, ze szczególnym uwzględnieniem socjologii.

Przedstawienie kategorii pojęciowych i teoretycznych konstytutywnych dla metodologii nauk społecznych, w tym dla metodologii badań socjologicznych jako dyscypliny naukowej. Przegląd najważniejszych orientacji metodologicznych i ich konsekwencji dla pojmowania zadań - przedmiotu i procedur poznawczych - socjologii.

Zasady wprowadzania pojęć do języka socjologii oraz konstruowania twierdzeń i teorii. Ich funkcje i rola w procesie poznania naukowego, w szczególności, w badaniach empirycznych w socjologii.

Konsekwencje przyjmowanych założeń i modeli teoretycznych ( w tym, wybranych modeli formalnych) dla wyboru strategii badawczych–interakcja teorii i metody w badaniach-oraz dla praktycznego zastosowania wiedzy socjologicznej w diagnozowaniu i rozwiązywaniu problemów społecznych

Treści merytoryczne:

Pojęcie metody naukowej ogólnie (w nauce), w socjologii.

Nauka – sposoby opisu: socjologiczny – psychologiczny - organizacyjny / instytucjonalny – historyczny - metodologiczny.

Klasyfikacje nauk.

Charakterystyka nauk ze względu na metody uzasadniania

Podział nauk na dedukcyjne i empiryczne

Nauki nomotetyczne vs n. idiograficzne

Nauki empiryczne

Indukcjonizm - hipotetyzm.

Kanony indukcji

Struktura i dynamika teorii naukowej

Elementy logicznej teorii nauki.

Kryteria naukowości i rozwój nauk empirycznych

zasady uznawania twierdzeń - falsyfikowalność i jej odmiany

Paradygmaty – ich dynamika i rola w badaniach

Spory metodologiczne na terenie nauk społecznych

Pozytywizm – post/noe-pozytywizm – konstrukcjonizm – interpretatywizm - postmodernizm

Realizm - relatywizm poznawczy - inne

- naturalizm i antynaturalizm w teorii socjologicznej.

Socjologia w systemach klasyfikacji nauk.

- Redukcjonizm i antyredukcjonizm.

- Indywidualizm i holizm – poziomy analizy w socjologii.

Specyfika nauk społecznych i metodologii n. społecznych

Jedność nauki i jedność założeń metodologicznych

Język analiz metodologicznych: język pytań badawczych i hipotez naukowych, rozumienie i interpretacja

Twierdzenia i teorie w naukach społecznych.

Typy twierdzeń.

Prawa synchroniczne i diachroniczne.

Klasyfikacje i typologie – systematyzacje i taksonomie.

Zasady konstruowania - typ idealny.

Pojęcia obserwacyjne i pojęcia teoretyczne

Pojęcia oznaczające własności ukryte.

Definiowanie i postulat operacjonalizacji pojęć

funkcje definicji: sprawozdawcze - projektujące - regulujące.

definiowanie ‘minimalne’ i ‘typologiczno-idealne’ (minimaxowe)

Wskaźniki i zmienne – ‘reprezentowanie’ pojęć teoretycznych w badaniu

- wstęp do procedur ‘ wskaznikowania’ (wskaźników) w socjologii

Pomiar, pojęcie mierzenia i podstawy skalowania cech ukrytych

Rodzaje pomiarów i typy skal pomiarowych w badaniach społecznych

Przyczynowość w naukach społecznych

Praktyczne wykorzystanie metody analizy przyczynowej w socjologii

Wyjaśnianie i przewidywanie w naukach społecznych.

Logiczne schematy wyjaśniania / przewidywania

Modelowanie - modele formalne

Modelowanie zjawisk i procesów społecznych

Zastosowania wybranych teorii formalnych jako modeli (w socjologii)‏

Nauka z perspektywy „socjologii wiedzy”.

Nauki społeczne wobec wartości.

Przesłanki aksjologiczne w badaniach socjologicznych

Koncepcja „dwóch kultur”

1. Efekty kształcenia

a) Wiedza:

- Student opisuje charakter nauk społecznych i ich miejsce w relacji do innych nauk

- Student wymienia główne elementy metodologii nauk społecznych (z punktu widzenia dostarczenia studentom podstaw dla działalności badawczej, ze szczególnym uwzględnieniem Socjologii);

- Student charakteryzuje w sposób pogłębiony metody i narzędzia, w tym także techniki pozyskiwania danych w naukach społecznych, ze szczególnym uwzględnieniem Socjologii;

- Student wyjaśnia wykorzystanie metod i narzędzi właściwych dla Socjologii do opisu instytucji i struktur społecznych (w tym relacji między nimi i procesów wewnętrznych);

- Student wskazuje i definiuje kategorie pojęciowe i teoretyczne konstytutywne dla metodologii nauk społecznych, w tym dla metodologii badań socjologicznych jako dyscypliny naukowej;

- Student wymienia i opisuje najważniejsze orientacje metodologiczne i ich konsekwencje dla pojmowania zadań (przedmiotów i procedur poznawczych) socjologii;

b) Umiejętności

- Student wykorzystuje zdobytą wiedzę teoretyczną (znając interakcję teorii i metody w badaniach) i pozyskuje dane za pomocą wybranej metody [znając konsekwencje przyjmowanych założeń badawczych i modeli teoretycznych ( w tym, wybranych modeli formalnych) dla wyboru strategii postępowania badawczego];

- Student posługuje się wiedzą socjologiczną w praktyce (diagnozuje problemy społeczne, interpretuje i wyjaśnia zjawiska społeczne i relacje między nimi);

- Student analizuje konkretne zjawiska społeczne, w obszarze Socjologii (posiada umiejętność rozumienia i analizowania konkretnych problemów społecznych);

c) Kompetencje społeczne

- Student ma świadomość istnienia i ważności przestrzegania Zasad Etycznych w badaniach społecznych;

- Student jest wrażliwy na zapewnienie jakości zbieranych danych i poprawności procedur analitycznych i wnioskowania;

- Student pracuje w Zespole, potrafi odpowiednio określić priorytety, umożliwiające realizację wytyczonego zadania.

Metody oceny: Egzamin testowy

5 - 85-100%

4 - 65-84%

3 - 50-64%

2 - poniżej 49%