Upbringing and caring for a child

Wykłady przybliżają oraz porządkują wiedzą na temat procesów wychowania i opieki nad dziećmi. Przedstawione i dyskutowane zostają podstawowe kategorie pojęciowe, osadzane w kontekstach rodzinnych i pozarodzinnych oddziaływań wychowawczych i opiekuńczych, z uwzględnieniem dynamiki cyklu rozwoju dziecka oraz rodziny oraz historii wychowania. Przedstawione zostają również ważniejsze zagadnienia związane z instytucjonalnymi, pozarodzinnymi formami opieki i wychowania.

Cykl wykładowy realizowany jest w następujących blokach tematycznych:

(1) Blok organizacyjny - cele i założenia przedmiotu. Organizacja zajęć i zasady komunikacji. Warunki zaliczenia. Szczegółowa tematyka zajęć oraz wymagania. Literatura i sposoby jej wykorzystania.

(2) Podstawowe pojęcia - zbliżenia definicyjne: dziecko (rozumienie, definiowanie, granice). Rodzina - rodzice - wychowanie i opieka w rodzinie. Potrzeby i ich zaspakajanie. Cele wychowania i ich źródła.

(3) Oddziaływania rodzicielskie i ich charakterystyka. Możliwości ujęcia oddziaływań rodzicielskich - style wychowania, postawy rodzicielskie, kompetencje rodzicielskie. Opis, pomiar, operacjonalizacja.

(4) Wychowanie i opieka w ujęciu historycznym. Dzieci, rodzice i wychowanie w różnych epokach. Zmiany w postrzeganiu dziecka, dzieciństwa i roli rodziców. Dzieci i ich prawa.

(5) Wychowanie i opieka w ujęciu rozwojowym. Rozwój i zmiany rozwojowe; Kierunki i dylematy badań nad rozwojem; Modele rozwojowe – pytania o ciągłość oraz ukierunkowanie rozwoju; Wychowanie i opieka a rozwój i zmiany rozwojowe – różne perspektywy; Rodzina jako system rozwijający się – cykl rozwoju rodziny; Najważniejsze kierunki zmian rozwojowych w fazie wczesnego, średniego i późnego dzieciństwa.

(6) Podsumowanie materiału, utrwalenie, przygotowanie do egzaminu. Egzamin.

• Całusińska, M. (2012). Trening umiejętności wychowawczych. Dla rodziców i specjalistów. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Sopot

• Faber, A., Mazlish, E. (2001). Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły. Nasza drukarnia. Poznań

• Gordon, T. (2001). Wychowanie bez porażek. Instytut Wydawniczy PAX. Warszawa

• Jarosz, E. Przemoc w wychowaniu. Między prawnym zakazem a społeczną akceptacją. Monitoring Rzecznika Praw Dziecka. RPD, Warszawa 2015.

• Kołakowski, A., Pisula, A. (2016). Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. Sopot. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

• Kołakowski, A.; Pisuła, A. Sposób na trudne dziecko. Przyjazna terapia behawioralna. GWP, Sopot 2016.

• Kulesza, M., Kulesza, M. (2015). Coaching rodzinny – zarys koncepcji. (w): Ozorowski, M., Najda, A. (red.) Coaching rodzinny. Innowacyjne podejście do osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Łomża, 175–198.

• Łobocki, M. (2014). Teorie wychowania. Kraków. Oficyna Wydawnicza „Impuls”

• Śliwerski, B. (2005). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków. Oficyna Wydawnicza „Impuls”

• Jundził E., Pawłowska R. (red.) (2008), Pedagogika opiekuńcza. Przeszłość – teraźniejszość – przyszłość, Gdańsk, Wydawnictwo „Harmonia”.

• Wosik-Kawala D. (red.), (2011), Rodzinne i instytucjonalne środowiska opiekuńczo-wychowawcze, Lublin, Wyd. UMC-S.

Wiedza:

EK_1- wyjaśnia mechanizmy wpływu wychowawczego oraz oddziaływań rodzicielskich, odwołując się do podstawowych koncepcji pedagogicznych i psychologicznych

EK_2- wskazuje aspekty środowiska rodzinnego ważne dla rozwoju dziecka

EK_3 - opisuje typologie postaw i stylów wychowawczych rodziców i nauczycieli

EK_4 - wymienia środowiskowe i podmiotowe czynniki warunkujące funkcjonowanie i rozwój dziecka w rodzinie

EK_5 - wskazuje rodzaje i przyczyny trudności wychowawczych w rodzinie

EK_6 - zna podstawowe techniki i narzędzia diagnostyczne używane przy badaniu środowiska wychowawczego

Umiejętności:

EK_7- wykorzystuje wiedzę o mechanizmach wpływu wychowawczego do wyjaśniania konkretnych zachowań dzieci i młodzieży

EK_8 - planuje oddziaływania wychowawcze

EK_9 - ma podstawowe umiejętności w zakresie rozpoznania i diagnozy problemów wychowawczych i opiekuńczych w rodzinie

Kompetencje społeczne

EK_10 – student odznacza się odpowiedzialnością za własne przygotowanie do pracy, podejmowane decyzje i prowadzone działania oraz ich skutki

EK_11 – student docenia rolę współpracy międzyinstytucjonalnej w celu profesjonalizacji działań związanych ze służbą rodzinie, w szczególności pomocy w wypełnianiu funkcji rodzicielskich i opiekuńczych przez rodziców

Kryteria oceniania:

Wiedza (EK 1-6):

Ocena 2 (ndst) – student nie posiada podstawowej wiedzy na temat głównych mechanizmów wpływu rodzicielskiego, sposobów definiowania i rozumienia umiejętności i kompetencji wychoawczych, typologii stylów i postaw rodzicielskich; nie potrafi scharakteryzować uwarunkowań podstawowych elementów środowiska wychowawczego rodziny, podstawowych technik diagnozowania oddziaływań rodzicielskich oraz czynników warunkujących funkcjonowania dziecka w rodzinie.

Ocena 3 (dst) – student posiada podstawową wiedzę na temat głównych mechanizmów wpływu rodzicielskiego, sposobów definiowania i rozumienia umiejętności i kompetencji rodzicielskich, typologii stylów i postaw rodzicielskich; nie potrafi scharakteryzować uwarunkowań podstawowych elementów środowiska wychowawczego rodziny, podstawowych technik diagnozowania oddziaływań rodzicielskich oraz czynników warunkujących funkcjonowania dziecka w rodzinie.

Ocena 4 (db) – student posiada ugruntowaną i dobrą wiedzę na temat głównych mechanizmów wpływu rodzicielskiego, sposobów definiowania i rozumienia umiejętności i kompetencji rodzicielskich, typologii stylów i postaw rodzicielskich; nie potrafi scharakteryzować uwarunkowań podstawowych elementów środowiska wychowawczego rodziny, podstawowych technik diagnozowania oddziaływań rodzicielskich oraz czynników warunkujących funkcjonowania dziecka w rodzinie.

Ocena 5 (bdb) – student posiada pełną i szczegółową wiedzę na temat głównych mechanizmów wpływu rodzicielskiego, sposobów definiowania i rozumienia umiejętności i kompetencji rodzicielskich, typologii stylów i postaw rodzicielskich; nie potrafi scharakteryzować uwarunkowań podstawowych elementów środowiska wychowawczego rodziny, podstawowych technik diagnozowania oddziaływań rodzicielskich oraz czynników warunkujących funkcjonowania dziecka w rodzinie..

Umiejętności (EK 7-9):

Ocena 2 (ndst) – student nie posiada umiejętności analizowania mechanizmów wpływu rodzicielskiego w rodzinie oraz wykorzystywania posiadanej wiedzy do wyjaśniania postaw i zachowań dzieci i młodzieży w rodzinie oraz planowania oddziaływań wychowawczych; nie posiada podstawowych umiejętności niesienia pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom

Ocena 3 (dst) – student częściowo posiada umiejętności analizowania mechanizmów wpływu rodzicielskiego w rodzinie oraz wykorzystywania posiadanej wiedzy do wyjaśniania postaw i zachowań dzieci i młodzieży w rodzinie oraz planowania oddziaływań wychowawczych; nie posiada podstawowych umiejętności niesienia pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom

Ocena 4 (db) – student wykazuje umiejętności analizowania mechanizmów wpływu rodzicielskiego w rodzinie oraz wykorzystywania posiadanej wiedzy do wyjaśniania postaw i zachowań dzieci i młodzieży w rodzinie oraz planowania oddziaływań wychowawczych; nie posiada podstawowych umiejętności niesienia pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom

Ocena 5 (bdb) – student posiada wysokie umiejętności analizowania mechanizmów wpływu rodzicielskiego w rodzinie oraz wykorzystywania posiadanej wiedzy do wyjaśniania postaw i zachowań dzieci i młodzieży w rodzinie oraz planowania oddziaływań wychowawczych; nie posiada podstawowych umiejętności niesienia pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom

Kompetencje społeczne (EK 10-11)

Ocena 2 (ndst) – student nie ma świadomości poziomu swojej wiedzy i umiejętności, nie rozumie potrzeby ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego (intelektualnego i religijno-duchowego) w kontekście mechanizmów funkcjonowania rodziny i rodziców; student nie docenia rpli współpracy międzyinstytucjonalnej w celu profesjonalizacji działań związanych ze służbą rodzinie, w szczególności pomocy w wypełnianiu funkcji rodzicielskich i opiekuńczych przez rodziców

Ocena 3 (dst) – student w ograniczonym stopniu wykazuje świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, nie rozumie potrzeby ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego (intelektualnego i religijno-duchowego) w kontekście mechanizmów funkcjonowania rodziny i rodziców; w podstawowy sposób docenia rolę współpracy międzyinstytucjonalnej w celu profesjonalizacji działań związanych ze służbą rodzinie, w szczególności pomocy w wypełnianiu funkcji rodzicielskich i opiekuńczych przez rodziców

Ocena 4 (db) – student wykazuje świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego (intelektualnego i religijno-duchowego) w kontekście mechanizmów funkcjonowania rodziny i rodziców; docenia rolę współpracy międzyinstytucjonalnej w celu profesjonalizacji działań związanych ze służbą rodzinie, w szczególności pomocy w wypełnianiu funkcji rodzicielskich i opiekuńczych przez rodziców

Ocena 5 (bdb) – student wykazuje wysoką świadomość poziomu swojej wiedzy i umiejętności, w pełni rozumie potrzebę ciągłego dokształcania się zawodowego i rozwoju osobistego (intelektualnego i religijno-duchowego) w kontekście mechanizmów funkcjonowania rodziny i rodziców; całkowicie docenia rolę współpracy międzyinstytucjonalnej w celu profesjonalizacji działań związanych ze służbą rodzinie, w szczególności pomocy w wypełnianiu funkcji rodzicielskich i opiekuńczych przez rodziców.