Journalistic language culture

Celem zajęć jest ukazanie studentom roli języka w życiu społeczeństwa; opis zmian zachodzących we współczesnej polszczyźnie; ukazanie związku między tymi zmianami a życiem społecznym; wykształcenie racjonalnego stosunku do zmian językowych, społecznego i terytorialnego zróżnicowania języka; omówienie roli języka w tworzeniu relacji między ludźmi (etykieta językowa, etyka słowa); zapoznanie studentów ze współczesną polską normą językową, wykształcenie w nich umiejętności stosowania jej w tworzonych przez nich tekstach, a także wykształcenie umiejętności normatywnej oceny innowacji językowych.

1. Język jako system, norma językowa, błędy językowe i ich rodzaje, uzus.

2. Kultura żywego słowa: poprawność fonetyczna - normy wymowy, zróżnicowanie fonetyczne współczesnej polszczyzny; akcent, artykulacja, intonacja. (4 godziny)

3. Poprawność fleksyjna w zakresie deklinacji (nazwy pospolite) i koniugacji.

4. Zagadnienia poprawnościowe związane z fleksją i derywacją nazw własnych. (8 godzin)

5. Zagadnienia poprawnościowe związane z fleksją i składnią liczebników.

6. Poprawność składniowa - norma dotycząca składni zgody; składni rządu, skrótów składniowych, imiesłowowych równoważników zdań, wyrazów pomocniczych i szyku wyrazów w zdaniu. (4 godziny)

7. Poprawność leksykalna: współczesne zapożyczenia językowe i ich ocena normatywna.

8. Łączliwość leksykalna i ocena normatywna zaburzeń w syntagmatycznym doborze wyrazów; poprawność frazeologiczna i paremiologiczna. (4 godziny)

9. Skróty i skrótowce we współczesnej polszczyźnie.

1. S. Bąba, G. Dziamska, J. Liberek, Podręczny słownik frazeologiczny języka polskiego, Warszawa 1995.

2. J. Bralczyk, W. Gruszczyński, K. Mosiołek-Kłosińska, Wiem, co mówię, czyli o dobrej komunikacji, Gdańsk 2002.

3. D. Buttler, H. Kurkowska, H. Satkiewicz, Kultura języka polskiego, t. I, Warszawa 1982 (i nast.).

4. D. Buttler, Innowacje składniowe współczesnej polszczyzny, Warszawa 1976.

5. D. Buttler, Norma realna a kodyfikowana (na przykładzie rozstrzygnięć SPP PWN), Poradnik Językowy 1986, z. 9/10.

6. A. Cegieła, A. Markowski, Z polszczyzną za pan brat, Warszawa 1982.

7. A. Czarnecka, J. Podracki, Skróty i skrótowce Słownik, Warszawa 1995.

8. J. Grzenia, Słownik nazw własnych, Warszawa 2003.

9. W. Gruszczyński, J. Bralczyk (red.) Słownik gramatyki języka polskiego, Warszawa 2002.

10. K. Kłosińska (red.), Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, Warszawa 2004.

11. A. Markowski, Język polski, Poradnik prof. Markowskiego, Langenscheidt.

12. A. Markowski, J. Puzynina, Kultura języka [w:] J. Bartmiński (red.) Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II Współczesny język polski, Wrocław 1993 (i nast.).

13. A. Markowski (red.), Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, Warszawa 2004 (wybrane hasła problemowe).

14. A. Markowski (red.), Praktyczny słownik poprawnej polszczyzny nie tylko dla młodzieży, Warszawa 1995.

15. J. Miodek, O normie językowej [w:] J. Bartmiński (red.) Encyklopedia kultury polskiej XX wieku, t. II Współczesny język polski, Wrocław 1993.

16. J. Podracki, A. Gałązka, Słownik interpunkcyjny, Warszawa 2002.

17. B. Walczak, Przegląd kryteriów poprawności językowej, Poradnik Językowy 1995, z. 9-10.

Nakład pracy studenta:

1. Aktywne uczestnictwo w ćwiczeniach - 30 godz.

2. Samodzielne przygotowanie do zajęć - 15 godz.

3. Przygotowanie do kolokwium - 10 godz.

4. Konsultacje z prowadzącym ćwiczenia - 5 godz.

60 godzin = 2 ECTS

Przedmiotowe efekty kształcenia:

1. Student zna pojęcia: kultura języka, system językowy, norma językowa, uzus językowy, innowacja językowa, błąd językowy, kompetencja językowa oraz rodzaje błędów językowych - mechanizmy i przyczyny ich powstawania oraz sposoby eliminowania. (W)

2. Student umie zastosować zasady współczesnej normy językowej, tworząc teksty pisane i wypowiedzi, a także analizuje i klasyfikuje rodzaje błędów językowych oraz korzysta ze słowników i poradników językowych w celu dokonania właściwej korekty tekstu. (U)

3. Student jest świadomy roli, jaką odgrywa w komunikacji poprawność językowa i komentuje zjawiska językowe, z którymi ma do czynienia na co dzień - zarówno w kontaktach prywatnych i wystąpieniach publicznych, jak i w mediach. (K)

Metoda weryfikacji efektów kształcenia: kolokwium końcowe - sprawdzian weryfikujący kompetencje i poprawność językową studentów.

Warunkiem rozliczenia przedmiotu jest zaliczenie wszelkich prac kontrolnych, w tym sprawdzianu poziomu kompetencji językowych i komunikacyjnych.

EK nr 1:

- na ocenę 2 - student nie zna pojęć: kultura języka, system językowy, norma językowa, uzus językowy, innowacja językowa, błąd językowy, kompetencja językowa oraz rodzajów błędów językowych - mechanizmów i przyczyny ich powstawania oraz sposobów eliminowania;

- na ocenę 3 - student zna definicje pojęć: kultura języka, system językowy, norma językowa, uzus językowy, innowacja językowa, błąd językowy, kompetencja językowa, ale są one niekompletne, a jego umiejętności w zakresie opisu błędów językowych - pobieżne;

- na ocenę 4 - student zna definicje pojęć: kultura języka, system językowy, norma językowa, uzus językowy, innowacja językowa, błąd językowy, kompetencja językowa i opisuje rodzaje błędów językowych, ale nie robi tego płynnie; nie zawsze potrafi wyeliminować zauważone błędy językowe.

- na ocenę 5 - student doskonale zna podstawowe pojęcia z zakresu kultury języka oraz rodzaje błędów językowych. Z dużą swobodą opisuje mechanizmy ich powstawania i sposoby eliminowania.

EK nr 2:

- na ocenę 2 - student nie potrafi zastosować zasad współczesnej normy językowej przy tworzeniu komunikatów językowych; nie dostrzega błędów językowych w tekstach mówionych i pisanych; nie potrafi korzystać z wydawnictw poprawnościowych w celu dokonania korekty tekstu;

- na ocenę 3 - student nie zawsze stosuje zasady współczesnej normy językowej przy tworzeniu komunikatów językowych i potrafi dostrzec tylko niektóre błędy językowe w tekstach mówionych i pisanych; dokonując korekty tekstu, ma problemy ze znalezieniem pożądanych informacji w wydawnictwach poprawnościowych;

- na ocenę 4 - student stosuje zasady współczesnej normy językowej we własnych wypowiedziach, ale nie zawsze wskazuje błędy językowe w tekstach i wypowiedziach obcego autorstwa; potrafi sprawnie dokonać korekty tekstu, wykorzystując słowniki i poradniki językowe.

- na ocenę 5 - student posługuje się poprawną polszczyzną w każdym akcie komunikacji, w którym uczestniczy, a także analizuje i klasyfikuje wszystkie błędy językowe, z którymi się styka; potrafi je skutecznie eliminować, a jeśli ma wątpliwości do co poprawnych form, szybko i sprawnie korzysta z zasobów wydanictw poprawnościowych.

EK nr 3:

- na ocenę 2 - student nie jest świadomy roli, jaką odgrywa w komunikacji poprawność językowa i nie widzi potrzeby komentowania zachodzących wokół niego zjawisk językowych;

- na ocenę 3 - student wie, że poprawność językowa wpływa na akt komunikacji, ale nie widzi jej bezpośredniego związku ze skutecznością komunikacyjną i komentuje zjawiska językowe, z którymi ma do czynienia w bardzo pobieżny sposób;

- na ocenę 4 - student jest świadomy wpływu poprawności językowej na sprawność komunikacyjną, ale komentuje zjawiska językowe, które dostrzega w sposób niewyczerpujący;

- na ocenę 5 - student potrafi trafnie przewidzieć wpływ łamania zasad poprawności językowej na konkretne sytuacje komunikacyjne i wyczerpująco komentuje ogół zjawisk językowych, z którymi ma do czynienia.

Metody dydaktyczne:

EK nr 1: wykład informacyjny i konwersatoryjny, studium przypadku, lektura.

EK nr 2: ćwiczenia praktyczne, studium przypadku; praca zespołowa i refleksja własna.

EK nr 3: ćwiczenia praktyczne, praca zespołowa i indywidualna w trakcie zajęć, dyskusja problemowa z wykorzystaniem metod aktywizujących; studium przypadku.