The Pentateuch and the Deuteronomistic History

Celem wykładów jest zapoznanie z pierwszym zbiorem ksiąg Starego Testamentu: Pięcioksięgiem (Tora) oraz pierwszym zbiorem z działu tzw. ksiąg historycznych: deuteronomistycznym dziełem historycznym.

Zajęcia obejmują wprowadzenie do Pięcioksięgu oraz historiografii biblijnego Izraela, objaśnienie poszczególnych zbiorów wraz z ich kontekstem historycznym, literackim i teologicznym, omówienie poszczególnych ksiąg i najważniejszych tematów teologicznych tam zawartych.

Wykłady obejmują zagadnienia takie jak:

1. Pięcioksiąg w kanonie (hebrajskim i greckim) Starego Testamentu.

2. Dzieje powstania Pięcioksięgu. Współczesny stan badań nad genezą zbioru. Problemy literackie. Autorstwo i datacja. Struktura literacko-teologiczna zbioru.

3. Idee przewodnie Pięcioksięgu.

4. Księga Rodzaju (I)

5. Księga Rodzaju (II)

6. Księga Rodzaju (III)

7. Księga Wyjścia

8. Księga Kapłańska

9. Księgi Liczb i Powtórzonego Prawa

10. Księgi historyczne w kanonie hebrajskim i greckim ST. Specyfika historiografii biblijnej.

11. Deuteronomistyczne dzieło historyczne – wprowadzenie. Tło historyczno-polityczne tego okresu.

12. Teologiczny zamysł historiografii deuteronomisty - hermeneutyczny klucz do lektury dziejów Izraela.

12. Księga Jozuego.

13. Księga Sędziów.

14. Pierwsza i Druga Księga Samuela.

15. Pierwsza i Druga Księga Królewska.

Pięcioksiąg:

- Hebrajsko-polski Stary Testament – Pięcioksiąg. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi, transliteracją oraz indeksem rdzeni, oprac. i wstęp A. KUŚMIREK, Prymasowska Seria Biblijna (PSB) 22, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2003.

- T. BRZEGOWY, Pięcioksiąg Mojżesza. Wprowadzenie i egzegeza Księgi Rodzaju 1-11, Academica 27, Biblos, Tarnów 1998.

- J. LEMAŃSKI, Pięcioksiąg dzisiaj, Studia Biblica 4, Kielce 2002.

- J. ST. SYNOWIEC, Pięcioksiąg. Wprowadzenie do Ksiąg: Rodzaju, Wyjścia, Kapłańskiej, Liczb i Powtórzonego Prawa, Kraków 2000.

- J. ST. SYNOWIEC, Na początku. Wybrane zagadnienia Pięcioksięgu, Warszawa 1987.

- [oprac.] S.WYPYCH, Pięcioksiąg, w serii: Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych, t. 1, Akademia Teologii Katolickiej, Warszawa 1987.

- E. ZAWISZEWSKI, Pięcioksiąg, Księgi historyczne: wstęp szczegółowy, komentarz do Ks. Rodz1,1-11,9, Bernardinum, Pelplin 1996.

- Wprowadzenia do poszczególnych Ksiąg (Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt) w: Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego. Komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek, red. nauk. W.R. FAARMER, współred. S. MCEVENUE, A.J. LEVORATTI, D.L. DUNGAN, red. nauk. wyd. polskiego W. CHROSTOWSKI, współred. T. MIESZKOWSKI, P. PACHCIAREK, Verbinum - Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa 2000, 2001.

- Wprowadzenie do Pięcioksięgu (R.E. Murphy) oraz Wprowadzenia do poszczególnych Ksiąg (Rdz, Wj, Kpł, Lb, Pwt) w: [red.] R.E.BROWN, J.A.FITZMYER, R.E.MURPHY, [red. wyd. polskiego] W. CHROSTOWSKI, Katolicki Komentarz Biblijny, PSB 17, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001.

- J.L. SKA, Introduzione alla Lettura del Pentateuco. Chiavi per l’interpretazione dei primi cinque libri della Bibbia, EDB, Bologna 2000.

Księgi historyczne:

- S. GĄDECKI, Wstęp do ksiąg historycznych Starego Testamentu, Gniezno 1992.

- T. BRZEGOWY, Księgi historyczne Starego Testamentu, Tarnów 1996.

- J. SYNOWIEC, Izrael opowiada swoje dzieje. Wprowadzenie do Ksiąg: Powtórzonego Prawa, Jozuego, Sędziów, Samuela i Królewskich, Kraków 1998.

- Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych, t. 2: Księgi historyczne Starego Testamentu. Dziejopisarstwo izraelskie, oprac. S. WYPYCH, Warszawa 2001.

- Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych, t. 3: Księgi historyczne Starego Testamentu. Dziejopisarstwo okresu judaistycznego, oprac. P. BRIKS, S. GĄDECKI, J. ROSŁON, S. WYPYCH, Warszawa 2007.

- Opracowania ksiąg historycznych w: Katolicki Komentarz Biblijny, R.E. BROWN (red.), J.A. FITZMYER, R.E. MURPHY (współred.), W. CHROSTOWSKI (red. wyd. polskiego), PSB 17, Oficyna Wydawnicza „Vocatio”, Warszawa 2001; oraz w: Międzynarodowy komentarz do Pisma Świętego. Komentarz katolicki i ekumeniczny na XXI wiek, W.R. FAARMER (red. nauk.), S. MCEVENUE, A.J. LEVORATTI, D.L.DUNGAN, (współred.), W. CHROSTOWSKI (red. nauk. wyd. polskiego), T. MIESZKOWSKI, P. PACHCIAREK (współred.), Verbinum - Wydawnictwo Księży Werbistów, Warszawa 2000, 2001.

Absolwent zajęć:

- wykazuje się pogłębioną wiedzą na temat Pięcioksięgu oraz historiografii deuteronomistycznej: zna i rozumie związki pomiędzy literackim procesem tworzenia się tych zbiorów a tematyką teologiczną w nich zawartą;

- zna kontekst historyczno-kulturowy tych ksiąg i rozumie wpływ tego kontekstu na sposoby wypowiedzi w poszczególnych utworach oraz całych zbiorach, zwłaszcza na zawartą w nich teologię.

- zna problematyką włączania danych ksiąg do kanonów Biblii i rozumienia ich znaczenia w zależności od kanonu biblijnego w judaizmie i chrześcijaństwie;

- rozumie znaczenie głównych instytucji religijnych i społecznych w judaizmie biblijnym

- potrafi posługiwać się poprawnie fachową terminologią dotyczącą omawianych zajęć

- posiada umiejętność syntetycznego wyjaśniania najważniejszych idei zawartych w Pięcioksięgu i deteronomistycznym dziele historiograficznym i przekazywać je innym odbiorcom

- potrafi w podstawowym zakresie przeanalizować treśc tekstów z Pięcioksięgu i deteronomistycznego dzieła historiograficznego oraz interpretować teologię tam zawartą adekwatnie do kontekstu współczesnego odbiorcy.

Egzamin końcowy weryfikuje znajomość treści tekstu źródłowego (adekwatnych ksiąg Biblii), zdobytą wiedzę dotyczącą omawianych na zajęciach zagadnień oraz umiejętność wykorzystania zdobytej wiedzy w dyskusji, w wypowiedziach, przede wszystkim posługiwanie się właściwie terminologią oraz umiejętność syntezy i wyjaśniania poszczególnych zagadnień.