The Symbols of Baptism

Symbole, jeśli przyjmie się, że gr. symbolon oznacza "odłamek", określają - najogólniej mówiąc - rzeczy, które istnieją niezależnie od określonej całości, a których pojawienie się przypomina tę całość i tym samym reprezentuje ją jako znak. Jako takie symbole obecne są we wszystkich religiach i kulturach. Można więc zaryzykować stwierdzenie, że są stare jak ludzkość.

Są one żywe także w Biblii: Starym i Nowym Testamencie, i, od początku - przywołując choćby symbol ryby - obecne są w chrześcijaństwie. Wykształcenie umiejętności poznawania i rozumienia symboliki chrześcijańskiej jest celem tych wykładów.

Wielokrotnie jest tak, że w czasie lektury Pisma świętego, czy innego dzieła literackiego, albo podczas wizyty w kościele lub muzeum, albo jeszcze w wielu innych okolicznościach, w których dotykamy sfery wiary, szeroko rozumianej kultury, nauki, a zdarza się i zwykłej rozrywki, naszą uwagę zwracają odnoszące się do tych dziedzin symbole. Dokładnie tak samo dzieje się w sferze kultury chrześcijańskiej, lepiej może powiedzieć: w świecie chrześcijańskim. Znaki te, będące wielokrotnie dziedzictwem judaizmu, bo są głęboko zakorzenione w Starym Testamencie, służąc temu, by w sposób najbardziej syntetyczny i zarazem sugestywny wyrazić prawdy wiary chrześcijańskiej, głęboko naznaczyły kulturę Zachodu, korzeniami trwającą w kulturze śródziemnomorskiej. Poznanie więc, nieraz zamierzchłych i przedchrześcijańskich korzeni symboliki chrześcijańskiej, przede wszystkim zaś jej samej i jej źródeł biblijnych, świadectw patrystycznych, i liturgicznych, a także jej artystycznych wyrazów żywo obecnych w ikonografii chrześcijańskiej, wydaje się nieodzownym warunkiem poczucia duchowej więzi z chrześcijaństwem w ogóle, z Kościołem powszechnym w szczególe, a także warunkiem bardziej świadomego przeżywania bogactwa Biblii i liturgii.

By cel ten osiągnąć w ramach wyznaczonych godzin, proponuje się następujące, wybrane tematy poszczególnych wykładów:

1. Wstęp do symboliki (pojęcia wstępne: co to jest symbol, skąd się bierze, powszechność występowania symboli, magia i jej rodzaje, symbolika w Biblii i w kulturach świata).

2. Symbolika żywiołów wody, ognia, powietrza i ziemi.

3. Symbolika ciemności i światła - słońca.

4. Symbolika księżyca i gwiazd.

5. Symbolika zjawisk atmosferycznych (chmur, burzy i deszczu).

6. Symbolika zwierząt.

7. Symbolika roślin.

8. Symbolika bramy.

9. Symbolika Krzyża.

10. Symbolika serca.

Lektury obowiązkowe:

Donat de Chapeaurouge, Symbole chrześcijańskie, Kraków 2014;

Dorothea Forstner OSB, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 2001;

Manfred Lurker, Słownik obrazów i symboli biblijnych, Poznań 1989;

James Hall, Leksykon symboli sztuki Wschodu i Zachodu, Kraków 1997;

Literatura pomocnicza:

Gerard de Champeaux i Dom Sebastien Sterckx, Einfürung in die Welt der Symbole, Würzburg 1990;

J.C. Cooper, Zwierzęta symboliczne i mityczne, Poznań 1998;

Stanisław Kobielus, Bestiarium chrześcijańskie, Warszawa 2002;

Manfred Lurker, Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, Kraków 1994;

Józef Pick, ks., W świecie Biblii, flora, Pelplin 1998;

Juan Eduardo Cirlot, Słownik symboli, Kraków 2000;

Hans Biedermann, Leksykon symboli, Warszawa 2001;

Jutta Seibert, Leksykon sztuki chrześcijańskiej, Kielce 2007;

Gerd Heinz-Mohr, Lexikon der Symbole; Bilder und Zeichen der christlichen Kunst, Düsseldorf - Köln 1971;

E. Kirschbaum SJ [red.], Lexikon der christlichen Ikonographie, t. 1-8, Freiburg 1990;

Jean Hani, Symbolika świątyni chrześcijańskiej, Kraków 1994;

Warunkiem zaliczenia jest wykazanie się znajomością materiału przedstawionego podczas wykładów oraz lektur, udokumentowane pisemną pracą na temat wybranych przez studenta symboli, z podaniem bibliografii i z przypisami.