Wprowadzenie do liturgii w katechezie

podstawowy

wpisz symbol/symbole efektów kształcenia

TMA_W12; TMA_W18; TMA_U06; T<A_K05

Poziom przedmiotu:

Podstawowy

Cele przedmiotu:

Po zaliczeniu przedmiotu student powinien:

- zdefiniować pojęcie liturgii, wskazać i omówić nauczanie Kościoła (w podstawowych dokumentach) na temat liturgii, zgromadzenia liturgicznego, uczestnictwa w liturgii i jej celebracji,

- rozumieć znaczenie symbolu w liturgii i umieć wytłumaczyć (także na poziomie katechetycznym) symbolikę chrześcijańskich obrzędów, zwłaszcza Mszy św.,

- znać dokumenty będące źródłami prawa liturgicznego oraz księgi służące do celebracji liturgii,

- posiadać ogólną umiejętność zastosowania zdobytej wiedzy w ewentualnej katechezie liturgicznej.

Wymagania wstępne:

Wykład zakłada znajomość podstawowych pojęć z zakresu teologii dogmatycznej i fundamentalnej, biblistyki, historii Kościoła oraz znajomość przebiegu celebracji Mszy św.

Treści merytoryczne:

Przedmiot obejmuje dwa główne bloki tematyczne:

- Zagadnienia dotyczące rozumienia liturgii Kościoła, jej teologii, celebracji, przestrzeni liturgicznej, symboliki i prawa liturgicznego oraz uczestnictwa w liturgii.

- Wykład obrzędów Mszy Świętej – objaśnienie symboliki i teologii poszczególnych części Mszy, działań, znaków i modlitw.

Spis tematów:

1. Pojęcie liturgii w „Mediator Dei”, Konstytucji o liturgii i w Katechizmie Kościoła Katolickiego. Liturgia a pobożność ludowa.

2. Sposoby obecności Chrystusa w liturgii. Potrójna norma liturgiczna.

3. Liturgia jako źródło katechezy Kościoła. Katechumenalna inspiracja katechezy w świetle Dyrektorium o katechizacji Papieskiej Rady ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji (2020).

4. Pierwotna tradycja liturgiczna Kościoła. Rodziny liturgiczne w Kościele wschodnim i zachodnim.

5. Księgi liturgiczne.

6. Elementy naturalne w liturgii.

7. Naczynia i szaty liturgiczne.

8. Przestrzeń liturgiczna i jej ukształtowanie.

9. Rozwój liturgii Mszy Świętej. Nazwy i formy Eucharystii.

10. Zgromadzenie liturgiczne wspólnotą osób w działaniu – uczestnictwo w liturgii.

11. Obrzędy Mszy Świętej – obrzędy wstępne.

12. Liturgia słowa.

13. Liturgia eucharystyczna.

14. Liturgia rozesłania – Eucharystia za życie świata. Kult Eucharystii poza Mszą Świętą.

15. Postawy i gesty w liturgii.

Spis zalecanych lektur:

Literatura podstawowa:

Konstytucja o liturgii Soboru Watykańskiego II, w: Sobór Watykański II. Konstytucje, Dekrety, Deklaracje, Poznań 2002;

Katechizm Kościoła Katolickiego 2002;

Pius XII, Encyklika Mediator Dei, Kielce 1948.

Papieska Rada ds. Nowej Ewangelizacji, Dyrektorium o katechizacji, Kielce 2020.

S. Czerwik, Pojęcie liturgii według dokumentów reformy soborowej i nowego Katechizmu Kościoła Katolickiego, w: Misterium liturgii w Katechizmie Kościoła Katolickiego, red: J.J. Kopeć, H. Sobeczko, R. Pierskała, Sympozja 8, Opole 1995, s. 15-33.

B. Nadolski, Liturgika, t. I: Liturgika fundamentalna, Poznań 2014.

B. Nadolski, Liturgika, t. IV: Eucharystia, Poznań 2011.

B. Nadolski, Wprowadzenie do liturgii, Kraków 2004.

M. Kunzler, Liturgia Kościoła, Poznań 1999.

T. Sinka, Symbole liturgiczne, wyd. II (poprawione), Kraków 2001.

M. Zachara, Msza Święta: Liturgiczne ABC, Warszawa 2018.

Literatura uzupełniająca:

Mysterium Christi, t. I: Fundamentalne rzeczywistości liturgii, red. W. Świerzawski, Zawichost-Kraków-Sandomierz 2012.

M. Feuillet, Leksykon symboli liturgicznych, Poznań 2006.

B. Nadolski, Leksykon symboli liturgicznych, Kraków 2010.

B. Nadolski, Msza Święta, Kraków 2013.

J. Nowak, Apostolski wymiar liturgii. Studium teologiczno-liturgiczne w świetle Konstytucji „Sacrosanctum Concilium”, Poznań 1999.

M. Zachara, Krótka historia mszału rzymskiego, Warszawa 2014.

Kod do przedmiotu w MS TEAMS: 0kmslld

Udział w wykładach jest obowiązkowy i stanowi podstawę dopuszczenia studenta do egzaminu końcowego.

Przygotowanie prezentacji multimedialnej lub referatu na zadany wcześniej temat (50% procent oceny końcowej)

Egzamin ustny z całości materiału przedstawionego podczas wykładów (50% oceny końcowej).

Egzamin ustny w formie zdalnej w MS Teams.

Przygotowanie prezentacji multimedialnej na wskazany przez wykładowcę temat, jej przedstawienie podczas zajęć i udzielenie odpowiedzi na pytania postawione przez wykładowcę i studentów. Prezentacje są przesyłane jako zadanie w MS Teams i tam archiwizowane oraz oceniane. Podstawą dopuszczenia do egzaminu końcowego jest obecność na zajęciach i czynny w nich udział.

Metody oceniania: aktywny udział w wykładach, przygotowania prezentacji lub referatu, egzamin ustny z całości materiału (egzamin w formie zdalnej w MS Teams). Przy ocenienie prezentacji multimedialnej bądź referatu będzie brane pod uwagę wykorzystanie tekstów źródłowych oraz literatury przedmiotu (praca powinna być odpowiednio udokumentowana).

EK 1 określany jako wykazuje uporządkowaną i pogłębioną wiedzę z zakresu liturgii i liturgiki

Na ocenę:

Ndst (2): nie zna pojęcia liturgii i sposobów obecności Chrystusa w liturgii, nie zna obrzędów Mszy Świętej, nie zna symboliki liturgicznej;

Dst (3): zna pojęcie liturgii i wymienia sposoby obecności Chrystusa w liturgii, orientuje się w przebiegu Mszy Świętej, posiada elementarną wiedzę w zakresie symboliki liturgicznej;

Db (4): zna pojęcie liturgii i orientuje się w ewolucji definicji liturgii od jej określenia w Mediator Dei aż po KKK; przedstawia i omawia strukturę Mszy Świętej ukazując symbolikę poszczególnych obrzędów; wymienia księgi liturgiczne, dobrze orientuje się w symbolice naczyń, szat i przestrzeni liturgicznej;

Bdb (5): zna pojęcie liturgii i dostrzega różnice w definicji liturgii od jej określenia w Mediator Dei aż po KKK, zna korelacje pomiędzy liturgią a katechezą i przedstawia je w oparciu do dokumenty Kościoła; wie czym jest potrójna norma liturgiczna, bardzo dobrze orientuje się w zagadnieniach związanych z przestrzenią liturgiczną i dostrzega kontekst historyczno-kulturowy liturgii; posiada ugruntowaną wiedzę jeśli chodzi o dzieje Mszy Świętej, jej przebieg oraz symbolikę poszczególnych obrzędów.

EK 2 określany jako umiejętności z zakresu liturgii i liturgiki fundamentalnej

Ndst (2): nie umie zdefiniować liturgii, nie umie wymienić sposobów obecności Chrystusa w liturgii; nie umie omówić przebiegu Mszy Świętej i wyjaśnić symboliki poszczególnych jej obrzędów; nie umie wymienić ksiąg liturgicznych;

Dst (3): umie zdefiniować liturgię, umie wymienić sposoby obecności Chrystusa w liturgii, umie omówić strukturę Mszy Świętej i wyjaśnić symbolikę jej obrzędów; umie wymienić podstawowe księgi liturgiczne, naczynia i szaty liturgiczne;

Db (4): umie przedstawić różne definicję liturgii i ukazać różnice między nimi, umie wymienić sposoby obecności Chrystusa w liturgii, umie przedstawić dzieje, strukturę Mszy Świętej i wyjaśnić symbolikę jej poszczególnych obrzędów; umie posłużyć się normami liturgicznymi w celu wyjaśnienia problemów praktycznych, podaje argumenty i formułuje wnioski w dyskusji nad zagadnieniami szczegółowymi związanymi z celebracji Mszy Świętej oraz szeroko rozumianą symboliką liturgiczną;

Bdb (5): umie ukazać ewolucję definicji liturgii odwołując się do dokumentów Magisterium Kościoła, umie wyjaśnić korelacje pomiędzy liturgią a katechezą w oparciu o analizę dokumentów Magisterium Kościoła; umie swobodnie podawać argumenty i formułować trafne wnioski w dyskusji nad problemami szczegółowymi związanych z celebracją liturgiczną oraz szeroką rozumianą symboliką przestrzeni liturgicznej, symboliką naczyń oraz szat liturgicznych wskazując na uwarunkowania historyczno-kulturowe; umie posłużyć się normami liturgicznymi w celu wyjaśnienia problemów praktycznych;