(in Polish) Duszpasterstwo osób chorych i w podeszłym wielu

Franciszek w bulli "Misericordiae vultus" zwrócił uwagę, że "główną belką, na której wspiera się życie Kościoła jest miłosierdzie" i że "jego wiarygodność weryfikuje się na drodze miłości miłosiernej i współczującej" (MV 10). W tej posłudze ważne miejsce zajmuje troska o chorych, którą, co podkreślał Jan Paweł II w adhortacji "Ecclesia in Europa" powinno się uważać za jeden z priorytetów (EE 88). Trzeba również zwrócić uwagę na los osób w podeszłym wieku, których sytuacja przynagla Kościół do rewizji działań duszpasterskich, przynaglając go do poszukiwania nowych metod i form pracy bardziej odpowiadających na ich potrzeby i duchowe oczekiwania (Papieska Rada ds. Świeckich, Godność i posłannictwo ludzi starszych w Kościele i świecie, Wstęp).

Celem wykładu jest wszechstronne, uwzględniające podstawy biblijno-teologiczne i psychologiczne oraz wezwania demograficzne, przygotowanie studentów do podjęcia posługi duszpasterskiej wśród osób chorych i w podeszłym wieku i ich bliskich.

1. Wprowadzenie w problematykę i wyjaśnienie podstawowych pojęć.

2. Podstawy biblijne duszpasterskiej posługi Kościoła wobec osób chorych.

3. Sens starości w świetle Pisma Świętego.

4. Kościół katolicki wobec osób chorych i w podeszłym wieku w historii.

5. Wskazania Magisterium dotyczące duszpasterstwa osób chorych.

6. Wskazania Magisterium dotyczące duszpasterstwa osób w podeszłym wieku.

7. Świat ludzi chorych i w podeszłym wieku w Polsce w świetle badań socjologicznych.

8. Psychologiczne uwarunkowania pracy z ludźmi chorymi.

9. Psychologiczne uwarunkowania pracy z ludźmi w podeszłym wieku.

10. Metody i formy duszpasterstwa osób chorych.

11. Metody i formy duszpasterstwa osób w podeszłym wieku.

12. Medyczne i pozamedyczne aspekty opieki hospicyjno-paliatywnej.

13. 14. Duszpasterstwo hospicyjne.

15. Duszpasterstwo chorych i osób w podeszłym wieku jako przestrzeń współpracy duchownych i świeckich

Literatura podstawowa:

Jan Paweł II, List apostolski "Salvifici Doloris" o chrześcijańskim sensie ludzkiego cierpienia, Watykan 1984.

Jan Paweł II, List do moich braci i sióstr - ludzi w podeszłym wieku, Watykan 1999.

Papieskie Orędzia na Światowy Dzień Chorego 1993-2020.

Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Nowa Karta Pracowników Służby Zdrowia, Katowice 2017.

Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia, Światowy Dzień Chorego. Dlaczego i jak obchodzić?, Watykan 1992.

Papieska Rada ds. Świeckich, Godność i posłannictwo ludzi starszych w Kościele i świecie, Watykan 1998.

Sakramenty chorych. Obrzędy i duszpasterstwo, Katowice 2001.

Instrukcja Konferencji Episkopatu Polski dotycząca posługiwania chorym i umierającym, Zakopane 2017.

GUS, Sytuacja demograficzna osób starszych i konsekwencje starzenia się ludności Polski w świetle prognozy na lata 2014-2050, Warszawa 2015.

Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Raport na temat sytuacji osób starszych w Polsce, Warszawa 2012.

Krakowiak P., Strata, osierocenie i żałoba. Poradnik dla pomagających i dla osób w żałobie, Gdańsk 2008.

Krakowiak P., Krzyżanowski D., Modlińska A. (red.), Przewlekle chory w domu, Gdańsk 2011.

Pełnia życia w starości: cały numer "Ateneum Kapłańskiego" 2011 nr 614.

Starość I: cały numer „Ateneum Kapłańskiego” 2019 nr 661.

Starość II: cały numer „Ateneum Kapłańskiego” 2019 nr 662.

Przygoda W., Ludzie starzy i chorzy we wspólnocie Kościoła, w: Polska krajem misyjnym? 1050 lat chrześcijaństwa w Polsce. Warszawskie Studia Pastoralne - numer specjalny, T. Wielebski, P. Ochotny, M. J. Tutak (red.), Warszawa 2016, s. 371-390.

Taylor E., Co powiedzieć? Jak rozmawiać z chorymi o duchowości?, Kraków 2008.

Wielebski T., Duszpasterstwo chorych w Polsce. Między teorią a praktyką, "Teologia Praktyczna" 16:2015, s. 43-77.

Literatura uzupełniająca:

Kępiński A., Poznanie chorego, Warszawa 2002.

Krakowiak Cz., Namaszczenie chorych. Sakrament uzdrowienia, Sandomierz 2005.

Muszala A., Binnebesel J., Krakowiak P., Krobicki M. (red.), Dolentium hominum. Duchowni i świeccy wobec ludzkiego cierpienia, Kraków 2011.

Pawlaczyk B., Biblia a medycyna, Poznań 2007.

Wielebski T., Duszpasterska posługa Kościoła w szpitalach i hospicjach, "Roczniki Teologiczne Warszawsko-Praskie" 3:2003, s. 265-298.

Wielebski T., Duszpasterstwo chorych w świetle nauczania Kościoła współczesnego, w: Duszpasterstwo chorych, T. Wielebski (red.), Warszawa 2005, s. 31-56.

Wielebski T., Sakrament namaszczenia chorych w duszpasterskiej posłudze Kościoła. "Słowo krzyża. Rocznik poświęcony teologii krzyża oraz duchowości i historii Pasjonistów" 1:2007, s. 129-143.

Po zakończeniu zajęć student

w zakresie wiedzy:

EK 1 - posiada gruntowną wiedzę teologiczną w zakresie biblijno-teologicznych podsatw duszpasterstwa chorych i osób starszych, której źródłem jest Pismo Święte, Tradycja i Magisterium Kościoła (WT-R-TP_W02);

EK 2 - zna powiązania teologii pastoralnej z naukami pozateologicznymi, szczególnie z teorią komunikacji oraz wskazaniami psychologii dotyczącymi uwarunkowań pracy z osobami chorymi i starszymi (WT-R-TP_W04);

w zakresie umiejętności:

EK 3 - potrafi prognozować zachodzące przemiany i budować, adekwatne do nich, teologiczne modele i programy działalności duszpasterskiej wobec osób chorych i starszych (WT-R-TP_U02);

w zakresie kompetencji:

EK 4 - potrafi współpracować w grupie osób duchownych i świeckich służącej osobom chorym i starszym (WT-R-TP_K05);

EK 5 - zdolny jest do odpowiedzialnego podejmowania innowacyjnych zadań religijno-społecznych, szczególnie związanych z wyzwaniami pastoralnymi wiążącymi się ze starzeniem się społeczeństwa (WT-R_TP_K06).

Opis ECTS:

Aktywny udział w wykładach: 30 godzin

Praca własna studenta: 30 godzin

Razem 60 godzin = 2 ECTS

EK 1 określany jako "posiada gruntowną wiedzę teologiczną w zakresie biblijno-teologicznych podstaw duszpasterstwa chorych i osób starszych, której źródłem jest Pismo Święte, Tradycja i Magisterium Kościoła".

Student na ocenę:

ndst (2) - nie zna podstawowych pojęć z zakresu duszpasterstwa chorych i osób w podeszłym wieku oraz głównego przesłania Pisma Św. i dokumentów Magisterium dotyczących tej tematyki;

dst (3) - w ograniczonym stopniu potrafi zdefiniować pojęcia z zakresu duszpasterstwa chorych i osób w podeszłym wieku oraz główne idee nauczania Pisma Św. i dokumentów Magisterium odnośnie wspomnianych zagadneń;

db (4) - dobrze wyjaśnia podstawy terminologiczne oraz biblijno-teologiczne duszpasterstwa osób chorych oraz w podeszłym wieku;

bdb (5) - wykazuje się rozległą wiedzą z zakresu biblijno-teologicznych podstaw duszpasterstwa osób chorych i w podeszłym wieku oraz twórczo potrafi akomodować swoją wiedzę do wyzwań współczesności.

EK 2 określany jako "zna powiązania teologii pastoralnej z naukami pozateologicznymi, szczególnie z teorią komunikacji oraz wskazaniami psychologii dotyczącymi uwarunkowań pracy z osobami chorymi i starszymi".

Student na ocenę:

ndst (2) - nie zna podstawowych pojęć i zasad teorii komunikacji oraz psychologii dotyczących uwarunkowań pracy z osobami chorymi i starszymi;

dst (3) - w ograniczonym stopniu potrafi zdefiniować pojęcia i zasady teorii komunikacji i psychologii odnośnie pracy z osobami chorymi i starszymi;

db (4) - dobrze wyjaśnia wielorakie podstawy warunkujące nawiązaniu kontaktu z osobami chorymi i starszymi;

bdb (5) - wykazuje się rozległą wiedzą z zakresu psychologicznych podstaw pracy z osobami chorymi i starszymi, potrafiąc zarówno scharakteryzować ich świat wewnętrznych przeżyć, jak też opisując zasady związane z nawiązywaniem z nimi kontaktu i ich wsparciem.

EK 3 określany jako "potrafi prognozować zachodzące przemiany i budować, adekwatne do nich, teologiczne modele i programy działalności duszpasterskiej wobec osób chorych i starszych".

Student na ocenę:

ndst (2) - nie potrafi przygotować jakichkolwiek propozycji działań duszpasterskich wobec ludzi chorych i starszych;

dst (3) - tworzy, ujętą w prostym modelu pastoralnym, propozycję działań duszpasterskich wobec ludzi chorych i starszych;

db (4) - przygotowuje w miarę pełną, ujętą w całościowym modelu pastoralnym, propozycję działań duszpasterskich wobec ludzi chorych i starszych, uwzględniającą nauczanie Magisterium Kościoła i wskazania nauk teologicznych oraz wyniki badań empirycznych;

bdb (5) - przygotowuje kompleksową, ujętą w całościowym modelu pastoralnym, propozycję działań duszpasterskich wobec ludzi chorych i starszych, uwzględniającą nauczanie Magisterium Kościoła i wskazania nauk teologicznych oraz wyniki badań empirycznych, jak też propozycję jej wdrażania ujętą w ramach programu duszpasterskiego.

EK 4 określany jako "potrafi współpracować w grupie osób duchownych i świeckich służącej osobom chorym i starszym".

Student na ocenę:

ndst (2) - nie potrafi twórczo współdziałać z osobami służącymi chorym i starszym;

dst (3) - w ograniczonym stopniu współpracuje z osobami posługującymi chorym i starszym, zachowując się pasywnie;

db (4) - w miarę dobrze współpracuje w zespołach opieki duszpasterskiej posługującym osobom chorym i starszym;

bdb (5) - twórczo i aktywnie współpracuje w zespołach opieki duszpasterskiej posługującym osobom chorym i starszym, zachowując w nich rolę przywódczą i inicjując podejmowanie nowych metod i form działania.

EK 5 określany jako "zdolny jest do odpowiedzialnego podejmowania innowacyjnych zadań religijno-społecznych, szczególnie związanych z wyzwaniami pastoralnymi wiążącymi się ze starzeniem się społeczeństwa".

Student na ocenę:

ndst (2) - nie potrafi zaplanować i podjąć żadnych zadań religijno-społecznych związanych z prognozami dotyczących starzenia się społeczeństwa;

dst (3) - w ograniczonym stopniu, uwzględniając prognozy dotyczące starzenia się społeczeństwa, inicjuje pewne działania odpowiadające na wyzwania pastoralne;

db (4) - przygotowuje w miarę pełną odpowiedź duszpasterską na prognozy dotyczące starzenia się społeczeństwa, próbując podejmować współpracę z różnymi środowiskami;

bdb (5) - tworzy kompleksową, ujętą w całościowym modelu pastoralnym, propozycję działań duszpasterskich wobec osób starszych, współpracując w jej przygotowaniu, realizacji oraz ewaluacji z różnymi środowiskami.

Metoda weryfikacji efektów kształcenia: egzamin.

Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest aktywna i obowiązkowa obecność w prowadzonych zajęciach oraz egzamin obejmujący znajomość lektur i treści wykładu.