Ethics

Poziom przedmiotu: podstawowy

Cele przedmiotu: Etyka zaliczana jest do podstawowych działów filozofii, zajmuje się ona wskazaniem i uzasadnieniem norm moralnych. W historia myśli ludzkiej powstało wiele szkół etycznych, dokonała się także ewolucja używanych pojęć. Celem zajęć jest prezentacja historycznych szkół filozofii moralności z uwzględnieniem ich wpływu na współczesny stan tej dziedziny, a także przedstawienie etycznych tez personalizmu chrześcijańskiego, dotyczących zwłaszcza pojęć dobra i zła, kryteriów oceny aktu moralnego, zagadnień sumienia i prawa, cnoty i odpowiedzialności.

Wymagania wstępne: brak

Treści merytoryczne:

1. Zagadnienia wstępne: koncepcja etyki normatywnej, przedmiot materialny i formalny, metoda, związki z innymi naukami filozoficznymi i szczegółowymi.

2. Elementy metaetyki: prezentacja problemów metaetyki i zasadniczych stanowisk metaetycznych. ze wskazaniem związków metaetyki z koncepcją etyki normatywnej.

3. Historia etyki (1): na bazie kursu historii filozofii starożytnej i średniowiecznej podany rozwój myśli etycznej, ze szczególnym uwzględnieniem formowania pojęć etycznych, związków między etyką a pozostałymi elementami systemu filozoficznego i związków między omawianymi koncepcjami.

4. Historia etyki (2): na bazie kursu historii filozofii nowożytnej podany rozwój myśli etycznej, ze szczególnym uwzględnieniem formowania pojęć etycznych, związków między etyką a pozostałymi elementami systemu filozoficznego i związków między omawianymi koncepcjami.

5. Zasadnicze typy teorii etycznej: prezentacja eudajmonizmu, deontonomizmu i personalizmu; przegląd stanowisk ze szczególnym uwzględnieniem utylitaryzmu; omówienie teoretycznych trudności związanych z poszczególnymi kierunkami; wskazanie personalizmu jako sposobu wyodrębnienia dziedziny moralności i zasady tworzenia norm.

6. Czyn ludzki (1): pojęcie aktu ludzkiego, analiza jego istotnych cech; czynniki ograniczające jego rozumność

7. Czyn ludzki (2): czynniki ograniczające rozumność aktu ludzkiego.

8. Moralna specyfikacja czynu (1): cel działania, cel działającego i okoliczności jako czynniki wpływające na moralną charakterystykę aktu rozumnego; przegląd stanowisk ze szczególnym uwzględnieniem sytuacjonizmu.

9. Moralna specyfikacja czynu (2): cel działania jako element istotny dla moralnej oceny czynu prostego; cel działającego działania jako element istotny dla moralnej oceny czynu złożonego; prezentacja zasad „cel nie uświęca środków” oraz „zasady o podwójnym skutku”

10. Wartości: przegląd stanowisk aksjologii, prezentacja wartości jako idealnych wzorców postępowania człowieka.

11. Sumienie (1): sumienie jako akt rozumu praktycznego; odniesienie sumienia do innych władz człowieka i do środowiska; sumienie jako norma moralności; obiektywny i subiektywny aspekt sumienia

12. Sumienie (2): zniekształcenia w funkcjonowaniu sumienia, konieczność ciągłego kształtowania sumienia.

13. Prawo: pojęcie normy i jej rodzaje; szczególny charakter normy moralnej; prawo naturalne: przegląd stanowisk i charakterystyka ujęcia Tomaszowego; konieczność i sposoby uzasadniania norm.

14. Cnota: pojęcie cnoty i jej rodzaje; konieczność wypracowywania cnót; człowiek cnotliwy jako wzór i norma dla innych

15. Odpowiedzialność: pojęcie odpowiedzialności i jej rodzaje; zarys etyki odpowiedzialności

Metody oceny: egzamin pisemny

Lektury obowiązkowe:

J. Krokos, Czy normy moralne głoszone przez Kościół obowiązują także niekatolików?, "W drodze" (1995) 6, 98-103

Szostek A. Prawo naturalne jako podstawa działania człowieka (normatywność natury ludzkiej), w: Substancja. Natura. Prawo naturalne, red. A. Maryniarczyk, K. Stępień, P. Gondek, Lublin 2006, s. 40-53.

T. Styczeń, Merecki J., ABC etyki, Lublin 1996;

A. Szostek, Pogadanki z etyki, Częstochowa 1993;

K. Wojtyła, Elementarz etyczny, Lublin 1983

Literatura:

F. Ricken, Etyka ogólna, Kęty 2001.

Z. Sareło, Sumienie – zobowiązujący dar, „Episteme” 7 (2001), 113-130.

A. Szostek, Uwagi o formowaniu „ludzi sumienia”, „Znak” 48 (1996) 7, 60-72.

T. Styczeń, Etyka niezależna? Lublin 1980.

T. Ślipko, Zarys etyki ogólnej, Kraków 1983.

J. Woroniecki, Katolicka etyka wychowawcza, Lublin 1995.