Particular and Formal Catechetics

Poziom przedmiotu:

Cele przedmiotu:

Katechetyka szczegółowa zajmuje się katechezą dostosowaną do poszczególnych stopni rozwoju psychicznego człowieka oraz katechezą różnych grup specjalnych (np. dzieci specjalnej troski, głuchoniemi itp.). Celem wykładu jest zapoznanie studentów z problematyką katechezy przedszkolnej, dziecięcej, młodzieżowej, dorosłych, rodzinnej i specjalnej.

Katechetyka formalna (dydaktyka katechetyczna) zajmuje się sposobami realizacji procesu nauczania - uczenia się. Celem wykładu jest zapoznanie studentów z zagadnieniami ogólnymi dydaktyki i metodyki katechetycznej oraz ze szczegółowymi metodami katechetycznymi.

Wymagania wstępne:

Treści merytoryczne:

KATECHETYKA SZCZEGÓŁOWA

1. Katecheza dzieci w wieku przedszkolnym - zagadnienia wstępne (okresy rozwojowe człowieka); rozwój fizyczny; r. psychiczny; rozwój religijny i moralny; treści, zadania i cele katechezy przedszkolnej, wybrane metody katechezy przedszkolnej;

2. Katecheza dzieci w młodszym wieku szkolnym - zagadnienia wstępne (płaszczyzny rozwojowe dziecka); rozwój fizyczny, umysłowy, motywacyjno-emocjonalny, estetyczny, społeczny, moralny i religijny dziecka; treści, zadania i cele katechezy w młodszym wieku szkolnym; metody katechetyczne w młodszym wieku szkolnym; przygotowanie dziecka do sakramentu pokuty oraz przeżywania Eucharystii;

3. Katecheza dzieci w średnim wieku szkolnym - zagadnienia wstępne (terminologia związana z adolescencją); rozwój fizyczny, umysłowy, emocjonalny, społeczny, moralny i religijny w średnim wieku szkolnym; treści, zadania i cele katechezy; metody, środki i formy katechezy w średnim wieku szkolnym; przygotowanie do sakramentu bierzmowania;

4. Katecheza młodzieżowa - specyfika kat. młodz., przemiany związane z dojrzewaniem młodzieży, młodzież a przemiany kulturowo-edukacyjne, kształtowanie chrześcijaństwa wpisanego w osobowość dorastającego, założenia edukacji ponadgimnazjalnej, kat. ewangelizacyjna propozycją katechezy młodzieżowej, programy katechetyczne dla młodzieży;

5. Katecheza dorosłych - pojęcie; potrzeba; cele i zadania; kierunki i formy; współczesne modele katechezy dorosłych; katecheza dorosłych w dokumentach Kościoła i w nauczaniu Jana Pawła II;

6. Katecheza rodzinna - rodzina "domowym Kościołem"; pierwszym miejscem ewangelizacji; inicjacja dzieci do życia wiarą; kształtowanie życia modlitewnego i sakramentalnego w rodzinie; dom rodzinny szkołą wiary i miłości; formacja moralna w rodzinie;

7. Katecheza specjalna - pedagogika - katecheza specjalna; katecheza specjalna szczegółowa (oligokatecheza, surdokatecheza, tyflokatecheza, katecheza grup nieprzystosowanych społecznie); sakrament pokuty i I Komunia święta osób upośledzonych umysłowo;

KATECHETYKA FORMALNA

1. Osobowość i posługa katechety - cechy osobowości katechety, postawa katechety w procesie katechezy, kształtowanie dojrzałej postawy emocjonalnej katechety, kształtowanie duchowości katechety;

2. Permanentna edukacja i formacja katechetów - uwarunkowania formacji katechetów, podstawowe wymiary formacji katechetów, możliwości i sposoby prowadzenia formacji permanentnej;

3. Zasady dydaktyczne w procesie katechetycznym - typologia zasad nauczania, zasady dydaktyczne w katechezie, zasady teologiczne w katechezie;

4. Organizacyjne formy kształcenia religijnego - różnorodność form, lekcja religii, komunikacja interpersonalna, formy działań interakcyjnych nauczyciela i uczniów, motywowanie uczniów, zastosowanie ogniw procesu dydaktycznego w katechezie;

5. Planowanie dydaktyczne w szkolnym nauczaniu religii - znajomość podstawy programowej i programu kształcenia religijnego, etapy planowania w szkolnym nauczaniu religii, formy przygotowania rzeczowego i metodycznego jednostki katechetycznej (plan, konspekt, scenariusz), formułowanie celów ogólnych i operacyjnych, przygotowanie bliższe do katechezy;

6. Sprawdzanie i ocenianie w katechezie - psychologiczne aspekty pomiaru i oceny, sprawdzanie, ocenianie (cele, funkcje, zasady, kryteria, etapy oceniania), metody kontroli i oceny, testy dydaktyczne;

7. Środki dydaktyczne w katechezie - definicja i klasyfikacja, charakterystyka (wzrokowe, słuchowe, wzrokowo-słuchowe, automatyzujące uczenie się), funkcje, zasady stosowania;

8. Pluralizm metod w katechezie - pojecie i klasyfikacja, różnorodność m. stosowanych w katechezie, wybrane metody stosowane w katechezie - m. służące poznaniu się i integracji, m. podające, m. poszukujące, m. przeżyciowe, m. biblijne i liturgiczne, m. zajęć praktycznych;

Metody oceny:

Obowiązuje materiał przedstawiony na wykładzie, uzupełniony z obowiązkowych lektur i podanej literatury.

KATECHETYKA SZCZEGÓŁOWA

Lektura obowiązkowa:

S. Bielecka, Psychologiczno-dydaktyczne aspekty pracy wychowawczej z dziećmi w wieku przedszkolnym, w: Jezus Chrystus z nami. Podręcznik do katechizacji dzieci najmłodszych, t. 1, red. W. Kubik, Warszawa 1983, s. 47-88.

Cz. Walesa, Religijność dzieci szkolnych, Życie i myśl (1980)10, s. 66-78.

R. Murawski, Rozwój religijny, w: Teoretyczne założenia katechezy młodzieżowej, red. R. Murawski, Warszawa 1989, s. 70-94.

W. Koska, Katecheza młodzieży, Katecheta 31(1987), s. 118-125.

E. Młyńska, Co z katechezą dorosłych w Polsce?, Katecheta 46(2002)3, s. 13-21.

E. Osewska, Ograniczenia i możliwości katechezy w rodzinie, Seminare (1995), s. 81-97.

G. i T. Kominkowie, Opieka katechetyczna nad dziećmi niepełnosprawnymi umysłowo, Katecheta 30(1986) 4, s. 163-167.

H. Koselak, Katecheza specjalna jako jako dominująca forma duszpasterstwa osób upośledzonych umysłowo, Collactanea Theologica 57(1988)1, s. 106-112.

M. M. Muntane, Potrzeby katechezy osób niepełnosprawnych, Horyzonty Wiary 9(1998)2, s. 19-24.

Literatura przedmiotu

Katechetyka szczegółowa, red. J. Stala, Tarnów 2003.

Katecheza specjalna dzisiaj. Problemy i wyzwania, red. J. Stala, Kielce 2003.

R. Niparko, Katecheza dorosłych. Zarys teorii, Poznań 1987.

Katecheza dorosłych we wspólnocie Kościoła, red. K. Misiaszek, Warszawa 2002.

Teoretyczne założenia katechezy młodzieżowej, red. R. Murawski, Warszawa 1989.

Z. Marek, Wychować do wiary. Zagadnienia wychowania religijnego dziecka w wieku przedszkolnym, Kraków 1996.

KATECHETYKA FORMALNA

Lektura obowiązkowa:

S. Kulpaczyński, Zadania domowe formą aktywizowania katechizowanych, w: Aktywizowanie katechizowanych, red. S. Kulpaczyński, Lublin 1997, s. 83-99.

Z. Barciński, Metody pracy na lekcji, Katecheta 47(2003)1, s. 19-22; Katecheta 47(2003)3, s. 21-24; Katecheta 47(2003)5, s. 12-14; Katecheta 47(2003)9, s. 15-18; Katecheta 47(2003)11, s. 20-25.

Metody aktywizujące w katechezie. Część I, red. Z. Barciński, J. Wójcik, Lublin 1999.

Literatura przedmiotu

W. Kubik, Zarys dydaktyki katechetycznej, Kraków 1990.

J. Szpet, Dydaktyka katechezy, Poznań 1999.

M. Śnieżyński, Teoretyczne podstawy kształcenia wielostronnego. Poradnik dydaktyczny dla katechetów i nauczycieli, Gorzów Wielkopolski 1990.

M. Śnieżyński, Metody wielostronnego nauczania i uczenia się. Poradnik dydaktyczny dla katechetów i nauczycieli, Gorzów Wielkopolski 1991.

Dydaktyka katechezy, cz. I, red. J. Stala, Tarnów 2004.

Dydaktyka katechezy, cz. II, red. J. Stala, Tarnów 2004.

Metody aktywizujące w katechezie. Część II, red. Z. Barciński, J. Wójcik, Lublin 1999.

Metody aktywizujące w katechezie. Część III, red. Z. Barciński, Z. P. Maciejewski, N. Nizio, J. Wójcik, Lublin 2000.