Pedagogics

Pedagogika to teoretyczna nauka o wychowaniu Jej przedmiot stanowi wszelka działalność edukacyjna w wymiarze diachronicznym, synchronicznym i holistycznym, mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa, przede wszystkim dzieci i młodzieży, w wiedzę, sprawności ogólne i zawodowe (umiejętności), zainteresowania, system wartości oraz przysposobienie do oddziaływania na własny rozwój osobowy. Zadaniem pedagogiki jest wprowadzenie do zagadnień współczesnego wychowania w duchu soborowej Deklaracji o wychowaniu chrześcijańskim 'Gravissimum educationis', która nie tylko postuluje zapewnienie wszystkim ludziom prawa do naturalnego rozwoju, ale domaga się zagwarantowania ochrzczonym prawa do wychowania chrześcijańskiego. Wykłady z pedagogiki, uzupełnione lekturą, dają możliwość uporządkowania nabytej wiedzy ogólnej i jej konfrontacji z własnym doświadczeniem szkolnym. Cel wyznacza ponad- i międzyprzedmiotowe wprowadzenie do katechetyki i nauki religii oraz wzajemna z nią korelacja.

Treści merytoryczne: 30h.

1. Zagadnienia wstępne (4h): pedagogika w służbie wychowaniu i ewangelizacyjnej (misyjnej) działalności Kościoła; nauka i sztuka wychowania; podstawowe terminy: pedagogika, wychowanie, historia wychowania, ideał wychowawczy, nauczanie, uczenie się, kształcenie, wykształcenie, samokształcenie; ogólna teoria znaku i poziomy komunikacji (znak - komunikat - desygnat: semiotyka, semantyka i syntaktyka: rozumienie - dialog (monolog) - spotkanie); podstawowe założenia pedagogiki chrześcijańskiej (teologia wychowania i jego biblijne podstawy; korelacja pojęciowa: nauka, religia, światopogląd, ideologia).

2. Zarys historii pedagogiki (4h): Aksjologia w edukacji i wychowaniu - klasyczne podstawy kultury i cywilizacji łacińskiej (filozofia grecka, prawo rzymskie i religia chrześcijańska); podział historii kultury na podstawowe okresy (sinusoidalny i 'zygzakowaty' układ nauki i kultury oraz prawa periodyzacji, kontynuacji i negacji); edukacja w starożytnym Egipcie; wychowanie helleńskie; wychowanie grecko-rzymskie (332-395 n.e.); wychowanie w wiekach średnich; wychowanie humanistyczne; wychowanie nowoczesne (XVII-XVIII w.).

3. Nurty w pedagogice XX wieku (4h): przejście od tradycyjnej szkoły kościelnej do edukacyjnej instytucji świeckiej (od oświecenia do współczesności); pedagogika liberalna XIX w. (wpływ Rewolucji Francuskiej na oświatę); panorama współczesnej pedagogiki (przegląd stanowisk).

4. Wychowanie i samowychowanie w poszczególnych etapach rozwoju człowieka (2h): pojęcie, kryteria i zasady samowychowania; ideał wychowania chrześcijańskiego.

5. Uwarunkowania skutecznego nauczania-uczenia się (2h): rola motywacji i znajomość technik; związki nagrody i karcenia a efektywność kształcenia; relacja międzyosobowa w procesie wychowawczym; osobowość i postawy wychowawcy; rola środowisk wychowawczych: rodziny, szkoły, Kościoła, instytucji społecznych, grup rówieśniczych, technologii informatyczno-informacyjnej (reklama, kult ciała, media).

6. Metodologia procesu wychowawczego (2h): cele, wartości i normy w wychowaniu; aspekty i wymiary procesu wychowania.

7. Typologia wychowania oraz wychowanie w poszczególnych okresach rozwojowych (4h): przesuwanie granic wychowania: antropagogika, hebagogika, andragogika, gerontagogika; uwarunkowania pedagogiczno-psychologiczne w kształceniu (prowadzeniu) ogólnym; zasady pedagogiki religijnej (wychowanie w wierze, wychowanie do wiary, wychowanie wiary - pedagogia wiary i inne kategorie wychowania religijnego).

8. Wybrane zagadnienia z pedagogiki rodzinnej (2h): rodzicielstwo, wychowanie rodzinne, pełnienie ról społecznych.

9. Sprawności pedagogiczne kapłana w jego posłudze (2h): katecheza, praca z grupą, konfesjonał, sprawowanie liturgii, kolęda, biuro parafialne, duszpasterstwo środowiskowe.

10.Wybrane zagadnienia z pedagogiki specjalnej (4h): nauczanie specjalne, upośledzenie intelektualne, oligopedagogika i oligofrenopedagogika, oligokatecheza, surdokatecheza, tyflokatecheza.

Metody oceny:

Obowiązuje materiał przedstawiony na wykładach (2 kolokwia w semestrze), wybrane dokumenty Kościoła (1 kolokwium) oraz napisanie pracy zaliczeniowej na podstawie literatury.

Lektury obowiązkowe:

Pius XI, Encyklika o chrześcijańskim wychowaniu młodzieży 'Divini illius magistri' (1929).

Sobór Watykański II, Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim 'Gravissimum educationis' (1965).

Statuty III Synodu Gdańskiego. Misja ewangelizacyjna Kościoła Gdańskiego na początku nowego

tysiąclecia. Posługa nauczania i wychowania, Gdańsk 2001.

Literatura pomocnicza:

Barciński Z. (red.), 'Vademecum katechety. Metody aktywizujące', Kraków-Lublin 2006.

Barciński Z., 'Konstruowanie scenariuszy katechetycznych z wykorzystaniem metod aktywizujących', Poznań 2004.

Barciński Z., 'Metody pracy na lekcji, Katecheta 47 (2003) 1, s. 19-22; Katecheta 47 (2003) 3, s. 21-24; Katecheta 47 2003) 5, s. 12-14; Katecheta 47 (2003) 9, s. 15-18; Katecheta 47 (2003) 11, s. 20-25.

Cichosz W., 'Wychowanie chrześcijańskie wobec postmodernistycznej prowokacji', Gdańsk 2001.

Cichosz W., 'Tożsamość szkoły i katechety w obliczu współczesnych wyzwań kulturowych',

red. M. Paracki, 'Gdańskie Materiały Katechetyczne', 2003, nr 11, s. 87-93.

Cichosz W., 'Współczesne pochłaniacze: o konsumpcjonizmie', red. M. Bała, 'Studia Gdańskie', 2004, t. XVII, s. 181-189.

Kot S., 'Historia wychowania', t. I i II, Warszawa 1995.

Mitek E., 'Pedagogika dla teologów', Wrocław 2002.

Śliwerski B., 'Współczesne teorie i nurty wychowania', Kraków 1998.

Student definiuje pojęcie pedagogiki ogólnej i opisuje jej składniki.

Objaśnia model komunikacji interpersonalnej z uwzględnieniem faz rozwojowych dziecka zaprezentowany w trakcie wykładu.

Wskazuje źródła formacji chrześcijańskiej i wyjaśnia znaczenie szkolnictwa kościelnego w historii wychowania. Sporządza wykaz głównych modeli pedagogicznych i identyfikuje kierunki rozwoju współczesnej edukacji polskiej. Dostrzega potrzebę interdyscyplinarnego samorozwoju i współdziałania w grupie.