Educational activities of the Church

theology

elementary

TMA_W01, TMA_W03, TMA_W10, TMA_W13, TMA_W23,

TMA_U01, TMA_U05, TMA_U12, TMA_U28

TMA_K01, TMA_K18

The Church is to be an educating community, and this means that its pastoral mission is not only to build community with God, but also to create community of people with one another. The human person, on the one hand, constantly needs and, on the other hand, gives himself to the other. In the mutual communication of persons, the values communicated are more easily absorbed, sink in more deeply and bear more fruit. This is particularly true of faith, which is more easily assimilated in dialogue between God and man and in dialogue between people; faith, shaped in personal and communal dialogue, takes on a personal and communal character. The pedagogy of faith is at the centre of the Church's educational activity, in which not only the results of theological research are used, but also the achievements of the pedagogical sciences are necessary. However, sciences such as biology, psychology and sociology play a supporting role. The science of upbringing and the art of teaching are constantly under discussion with the aim of adapting them ever better and making them ever more effective; the results of these efforts, however, vary and are often disputed, especially on the religious-moral level. In the theological-pastoral approach to the Church's educational activity, it is also necessary to draw on philosophy, the psychology of religion, the sociology of religion, pastoral medicine, as well as communication theory, social cybernetics, media theory and practice, since each of these branches of knowledge helps to understand man and to adapt to his needs the methods and means of the Church's pastoral activity. However, these are only auxiliary sciences, so the entire burden of research to develop ecclesial theory and practice for the Church's educational function falls on pastoral theology. It will therefore be necessary to clarify what pastoral theology deals with and the importance of ecclesiology and pastoral praxeology in the study of the educational function.

Various factors influence the form and course of the Church's educational activity, including religious-ecclesial, socio-cultural, economic-political factors. For the human dimension of religiosity is not exempt from the laws governing social life and cannot be sterilely dissected from the totality of social life.

The Code of Canon Law defines precisely what true education is to consist in. For this reason, children and young people should be brought up in such a way that they can harmoniously develop their physical, moral and intellectual qualities, acquire an ever more perfect sense of responsibility, make a proper use of the gift of freedom and prepare themselves for active participation in social life (Code of Canon Law, Canon 795).

According to the Code of Canon Law, for a special reason, the right and duty of true education belongs to the Church, which has been entrusted by God with the mission of helping people to attain the fullness of the Christian life (Code of Canon Law, can. 794 § 1). The Church, therefore, not only fulfils the salvific mission, which is obligatory, but is also called to assist in true education. This educative function of the Church was specified by John Paul II: "When I think: The young and the Church...? I want to say that the young are searching for God, searching for the meaning of life, searching for definitive answers: what must I do to attain eternal life? (Lk 10:25). In this search, the young cannot fail to encounter the Church. And neither can the Church fail to meet with the young. All that is needed is for the Church to have a profound understanding of what youth is, of the importance of youth for every human being. It is also necessary that the young recognise the Church, that they see Christ in the Church, who walks through the ages with every generation, with every person, walking as a Friend. Important is that day in life when a young person becomes convinced that this is the only Friend who does not disappoint, on whom one can always count" (John Paul II, Crossing the Threshold of Hope, Lublin 1994, pp. 130-131). This is why it is necessary first to have a thorough understanding of the situation of the youth world. Church groups play an important role in the Church's educational activity, in which the young generation can experience the mystery of Christ and participate creatively in the formation of the ecclesial community.

The various dimensions of education in a theological-pastoral perspective reveal the fundamental purpose of the pedagogy pursued by the Church. However, a basic assumption must be made: pastoral care and education are significantly different. The pastoral care of the Church is a salvific activity, whereas education concerns the human dimension (natural and spiritual) of human life. The fulfilment of the educational function cannot save, since it is a human (personal) activity of a natural nature. Even if one assumes that there is a space for God's direct intervention in the process of upbringing, upbringing does not thereby become a salvific function. God's participation in the life of a human being is a mystery and concerns the concrete human being and affects his or her individual life. God does not intervene in the educational process itself, which is a human activity, although in the life of the concrete human being God's intervention can have a decisive influence on his personal life.

In pastoral activity, a clear distinction is made between salvific mediation and salvific process. In the educative function, the separation of human activity from the direct influence of God on the life of the concrete human being must also be accepted. If we define education as an interpersonal relationship, God's influence on this relationship can be called spiritual inspiration. The Church, in carrying out her educational activity, neither violates man's spiritual sphere nor influences his individual Christian vocation. On the contrary, through its educative function, the Church enables its members to "take a broader view of the world around them, and from this fact arises the much more difficult task that Christ sets: it is the call to love and serve others. It is the ideal presented by Him that seems to lead to the full humanity that religious pedagogy seeks to initiate. Thanks to this ideal, the human questions "from where" and "to where", the question of the meaning of human action and, above all, the meaning of life receive a full answer. The educational activity of the Church is therefore concerned with Christians discovering the richness of their humanity in its bodily and spiritual dimensions, and appreciating the value of the support of the ecclesial community on their path of holiness. Church education is also about bringing the pupil into contact with a set of values, which are the heritage of the community in which he or she lives, and unleashing his or her potentialities in this way. It is also about safeguarding the pupil from choosing pseudo-values. It follows from the above that the main aim of ecclesial educational activity is to educate Christians to freedom: to the freedom to choose the good.

Dokumenty Soboru Watykańskiego II

Sobór Watykański II, Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium (4 XII 1963).

Sobór Watykański II, Dekret o środkach społecznego przekazywania myśli Inter mirifica (4 XII 1963).

Sobór Watykański II, Konstytucja Lumen gentium (21 XI 1964).

Sobór Watykański II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus Dominus (28 X 1965).

Sobór Watykański II, Deklaracja o wychowaniu chrześcijańskim Gravissimum educationis (28 X 1965).

Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum (18 XI 1965).

Sobór Watykański II, Dekret o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem (18 XI 1965).

Sobór Watykański II, Dekret o działalności misyjnej Kościoła Ad gentes (7 XII 1965).

Sobór Watykański II, Dekret o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis (7 XII 1965).

Sobór Watykański II, Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (7 XII 1966).

Inne dokumenty Kościoła powszechnego

Kodeks Prawa Kanonicznego. Codex Iuris Canonici auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus, Poznań 1984.

VIII Zwyczajne Zgromadzenie Generalne Synodu Biskupów, „Formacja kapłanów we współczesnym świecie” - Instrumentum laboris (1990).

Katechizm Kościoła Katolickiego, Poznań 1994.

Drugie Zgromadzenie Specjalne Synodu Biskupów poświęcone Europie, Relatio ante disceptationem, „L’Osservatore Romano” 3 X 1999.

Dokumenty Stolicy Apostolskiej

Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego, Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis 6 I 1970.

Papieska Komisja ds. Środków Społecznego Przekazu Instrukcja duszpasterska Communio et progressio 23 V 1971.

Kongregacja ds. Wychowania Katolickiego, List do biskupów o nauczaniu filozofii w seminariach 20 I 1972.

Synod Biskupów, Orędzie do Ludu Bożego Współczesna katecheza, zwłaszcza dzieci i młodzieży 28 X 1977, Citta del Vaticano 1977.

Drugie Nadzwyczajne Zgromadzenie Generalne Synodu Biskupów 25 XI-08 XII 1985, Relacja końcowa Kościół kierowany przez Słowo Boże sprawuje Tajemnice Chrystusa dla zbawienia świata, OsRomPol 1985 (dodatek do numeru 10-12).

Kongregacja Nauki Wiary Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania Donum vitae 22 II 1987.

Kongregacja Nauki Wiary, Instrukcja o powołaniu teologa w Kościele Donum veritatis 24 V 1990.

Kongregacja Nauki Wiary, List do Biskupów Kościoła katolickiego o niektórych aspektach Kościoła pojętego jako komunia 28 V 1992, OsRomPol 10(1992), s. 39

Instrukcja Papieskiej Rady ds. Rodziny, Przygotowanie do sakramentu Małżeństwa 13 V 1996.

Instrukcja o niektórych kwestiach dotyczących współpracy wiernych świeckich w ministerialnej posłudze kapłanów 15 VIII 1997, OsRomPol 19(1998)12, s. 30-40.

Kongregacja ds. Duchowieństwa Dyrektorium ogólne o katechizacji, Watykan 1997.

Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Zdrowia, Kościół, narkotyki i narkomania. Podręcznik duszpasterski (1 XI 2001), Poznań 2006.

Kongregacja ds. Duchowieństwa, Instrukcja Kapłan – pasterz i przewodnik wspólnoty parafialnej (4 VIII 2002), Wrocław 2002.

Dokumenty Kościoła w Polsce

Pierwsza Instrukcja Episkopatu Polski dla duchowieństwa o przygotowaniu wiernych do sakramentu małżeństwa i o duszpasterstwie rodzin 12 II 1969, „Sprawy Rodziny” 1(1985), s. 9-20.

Komisja Episkopatu Polski do spraw Apostolstwa Świeckich. Dyrektorium Apostolstwa Świeckich (2 VI 1969), w: E. Weron. Laikat i apostolstwo, Paris 1973, s. 187-214.

Druga Instrukcja Episkopatu Polski dotycząca przygotowania do małżeństwa i życia rodzinnego oraz wprowadzenia nowego obrzędu sakramentu małżeństwa 12 III 1974, „Sprawy Rodziny” 1(1985), s. 21-31.

Instrukcja Episkopatu Polski o przygotowaniu do zawarcia małżeństwa w kościele katolickim 5 IX 1986.

Instrukcja Episkopatu Polski w sprawie duszpasterstwa małżeństw o różnej przynależności kościelnej 11 III 1987.

II Polski Synod Plenarny (1991-1999), Poznań 2001.

Konferencja Episkopatu Polski, Dyrektorium Duszpasterstwa Rodzin (1 V 2003), Warszawa 2003.

Nauczanie papieskie

A. Dokumenty Jana Pawła II

a) encykliki, adhortacje, konstytucje

Jan Paweł II, Konstytucja Sapientia christiana 15 IV 1979.

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Ecclesia in Africa 14 IX 1985.

Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris Mater 25 III 1987.

Jan Paweł II, Encyklika Sollicitudo rei socialis 30 XII 1987.

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Christifideles laici 30 XII 1988.

Jan Paweł II, Encyklika Redemptoris missio, 7 XII 1990.

Jan Paweł II, Encyklika Centesimus annus 1 V 1991.

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Ecclesia in Africa 14 IX 1995.

Jan Paweł II, Encyklika Veritatis splendor 6 VIII 1993.

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Vita consecrata, 25 III 1996.

Jan Paweł II, Encyklika Fides et ratio 14 IX 1998.

Jan Paweł II, Encyklika Ecclesia de Eucharystia, 17 IV 2003.

Jan Paweł II, Adhortacja apostolska Catechesi tradendae

b) listy

Jan Paweł II, List do kapłanów na Wielki Czwartek Kapłaństwo służebne 8 IV 1979.

Jan Paweł II, List do kapłanów na Wielki Czwartek Tajemnica i kult Eucharystii 24 II 1980.

Jan Paweł II, List apostolski Dominicae Cenae 24 II 1980.

Jan Paweł II, List Juvenum patris 31 I 1988 (w setną rocznicę śmierci św. Jana Bosco).

Jan Paweł II, List do młodych Parati semper (z okazji Międzynarodowego Roku Młodzieży) 31 III 1985.

Jan Paweł II, List do kapłanów na Wielki Czwartek 25 III 1988.

Jan Paweł II, List apostolski Mulieris dignitatem 15 VIII 1988.

Jan Paweł II, List apostolski Maestro en la fe 14 XII 1990 (z okazji 400-lecia śmierci św. Jana od Krzyża).

Jan Paweł II, List do rodzin Gratissimam sane 2 II 1994 (z okazji Roku Rodziny 1994).

Jan Paweł II, list apostolski Tertio millennio adveniente 10 XI 1994.

Jan Paweł II, List do „Équipes Notre-Dame” 27 XI 1997.

Jan Paweł II, List apostolski Novo millennio ineunte 6 I 2001.

Jan Paweł II, List poświęcony problemom starzenia się ludności Ludzie starsi w życiu społeczeństwa 3 IV 2002.

Jan Paweł II, List apostolski Misericordia Dei 7 IV 2002.

Jan Paweł II, List apostolski Mane nobiscum Domine 7 XI 2004.

c) orędzia

Jan Paweł II, Orędzie z Okazji XVIII Światowego Dnia Modlitw o Powołania 15 III 1981.

Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Misji Powinność głoszenia Dobrej Nowiny 7 VI 1981.

Jan Paweł II, Orędzie na Wielki Post Oczyśćmy się z resztek egoizmu (1982).

Jan Paweł II, Orędzie z okazji Światowego Dnia Środków Społecznego Przekazu Środki społecznego przekazu w służbie chrześcijańskiej promocji młodzieży 15 IV 1985.

Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Misyjny Misyjna posługa laikatu 7 VI 1987, w: Orędzia Ojca Świętego Jana Pawła II, t. 1, Kraków 1998, s. 306-311.

Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju. Poszanowanie sumienia każdego człowieka warunkiem pokoju 8 XII 1990.

Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Pokoju Rodzina źródłem pokoju dla ludzkości 8 XII 1993.

Jan Paweł II, Orędzie z okazji Światowego Dnia Modlitw o Powołania Rodzina rozwija i ochrania Boży dar powołania 26 XII 1993.

Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Modlitw o Powołania 18 X 1994.

Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Modlitw o Powołania 7 V 1995.

Jan Paweł II, Orędzie z okazji Światowego Dnia Pokoju Zapewnijmy dzieciom przyszłość w pokoju! 8 XII 1995.

Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu Głosić Jezusa - Drogę, Prawdę i Życie 24 I 1997.

Jan Paweł II, Orędzie na Światowy Dzień Misyjny Dzieło ewangelizacji łaską i obowiązkiem całego Kościoła 18 V 1997.

d) homilie

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. na Placu Zwycięstwa, Warszawa 2 VI 1979.

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. Gniezno 3 VI 1979.

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. w Nowym Targu 8 VI 1979.

Jan Paweł II, Homilia na otwarcie VI Synodu Biskupów 26 IX 1980 Rodzina przedmiotem i podmiotem misji (26 IX 1980), OsRomPol 1(1980)8, s. 1. 24.

Jan Paweł, Homilia Czym jest nasze synostwo w Chrystusie 26 II 1981, OsRomPol 2(1981)4, s. 22-23.

Jan Paweł II, Homilia na zakończenie VI Synodu Biskupów 25 X 1981.

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św., Wrocław 21 VI 1983.

Jan Paweł II, Homilia Misja rodziny 14 V 1985, OsRomPol 6(1985), s. 16.

Jan Paweł II, Homilia Otwarci na głos Ducha Świętego rozpoczynamy Synod 24 XI 1985, OsRomPol 6(1985)10-12, s. 1. 5.

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św. odprawianej dla świata pracy, Gdańsk 12 VI 1987, w: Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny. 1979-1983-1987-1991-1995-1997. Przemówienia, homilie, Kraków 1997, s. 490-498.

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św., Kielce 3 VI 1991.

Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy św., Łowicz 14 VI 1999.

Jan Paweł II, Homilia w czasie Mszy św., Kalisz 4 VI 1997.

e) katechezy

Jan Paweł II, Katecheza Świadomość sensu ciała i pierwotna niewinność 30 I 1980.

Jan Paweł II, Katecheza Pytania co do małżeństwa w integralnej wizji człowieka 2 IV 1980.

Jan Paweł II, Katecheza Sens pojęć „czystość” i „nieczystość” 10 XII 1980.

Jan Paweł II, Katecheza Teologia a pedagogia 8 IV 1981.

Jan Paweł II, Katecheza Katecheza u początków Kościoła 12 XII 1984.

Jan Paweł II, Katecheza Katecheza systematyczna rodzi się z wiary i służy wierze 19 XII 1984.

Jan Paweł II, Katecheza Plan objawienia wypełniony w Jezusie Chrystusie 3 IV 1985.

Jan Paweł II, Katecheza w Chrystusie Odkupicielu Opatrzność Boża przezwycięża zło 11 VI 1986.

Jan Paweł II, Katecheza Rzeczywistość grzechu a boży plan odkupienia 27 VIII 1986.

Jan Paweł II, Katecheza Skutki grzechu pierworodnego 1 X 1986.

Jan Paweł II, Katecheza Grzech jako „alienacja” człowieka 12 XI 1986.

Jan Paweł II, Katecheza Wyzwolenie człowieka do nowego życia. Chrystus wyzwala człowieka z niewoli grzechu 27 VII 1988.

Jan Paweł II, Katecheza Duch Święty źródłem darów i charyzmatów w Kościele 27 II 1991, w: Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół, Kraków – Ząbki 1999, s. 265.

Jan Paweł II, Katecheza Duch Święty źródłem nowej miłości 22 V 1991

Jan Paweł II, Katecheza Bierzmowanie w Kościele – wspólnocie kapłańskiej i sakramentalnej 1 IV 1992, w: Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół, Kraków – Ząbki 1999 s. 100-104.

Jan Paweł II, Katecheza Eucharystia w Kościele – wspólnocie kapłańskiej i sakramentalnej 8 IV 1992, w: Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół, Kraków – Ząbki 1999, s. 105-108.

Jan Paweł II, Katecheza Małżeństwo w Kościele - wspólnocie kapłańskiej i sakramentalnej 6 V 1992.

Jan Paweł II, Katecheza Biskupstwo - sakrament święceń 30 IX 1992.

Jan Paweł II, Katecheza Prezbiter pasterzem wspólnoty 19 V 1993.

Jan Paweł II, Katecheza Prezbiter a dobra doczesne 21 VII 1993.

Jan Paweł II, Katecheza Więzi prezbiterów z innymi wiernymi (22 IX 1993), w: Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół, Kraków-Ząbki 1999, s. 282-286.

Jan Paweł II Katecheza Udział świeckich w urzędzie królewskim Chrystusa 9 II 1994, w: Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół, Kraków – Ząbki 1999, s. 325-328.

Jan Paweł II, Katecheza Charyzmaty świeckich 9 III 1994, w: Katechezy Ojca Świętego Jana Pawła II. Kościół, Kraków – Ząbki 1999, s. 332-335.

Jan Paweł II, Katecheza Bierzmowanie w Kościele - wspólnocie kapłańskiej i sakramentalnej 1 IV 1992.

Jan Paweł II, Katecheza Prezbiter pasterzem wspólnoty 19 V 1993.

Jan Paweł II, Katecheza Apostolstwo małżonków i rodziców 3 VIII 1994.

Jan Paweł II, Katecheza Dzieci w sercu Kościoła 17 VIII 1994.

Jan Paweł II, Katecheza Kościół młodych 31 VIII 1994.

Jan Paweł II, Katecheza Misja i misje 3 V 1995.

Jan Paweł II, Katecheza Chrystus drogą zbawienia dla wszystkich 31 V 1995.

Jan Paweł II, Katecheza Misja Kościołów lokalnych w obrębie Kościoła powszechnego, w: Katechezy Ojca świętego Jana Pawła II. Kościół, Kraków-Ząbki 1999, s. 491-494.

Jan Paweł II, Katecheza Ku wspólnemu budowaniu Kościoła 22 IV 1994 OsRomPol 15(1994)8, s. 21-23.

Jan Paweł II, Modlitwa Anioł Pański 4 III 1990.

Jan Paweł II, Modlitwa Anioł Pański 1 VII 1990.

f) przemówienia, przesłania

Jan Paweł I, Przemówienie do biskupów amerykańskich podczas wizyty „ad limina Apostolorum” 21 IX 1978, AAS 70(1978), s. 767.

Jan Paweł II, Przemówienie do uczniów i studentów Rola Kościoła w wychowaniu chrześcijańskim (30 I 1979), w: Jan Paweł II, Nauczanie Papieskie, t. 2, cz. 1, Poznań 1990, s. 106-109.

Jan Paweł II, Przemówienie do młodzieży akademickiej zgromadzonej przed kościołem świętej Anny 3 VI 1979, w: Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny 1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997. Przemówienia, homilie, Kraków 1997, s. 27.

Jan Paweł II, Przemówienie „Communio” i wielość powołań 17 II 1980, OsRomPol 1(1980)1-2, s. 7.

Jan Paweł II, Przemówienie do Rady Generalnego Sekretariatu Synodu Biskupów 23 II 1980, Insegnamenti di Giovanni Paolo II, III, 1(1980), s. 472-476.

Jan Paweł II, Przemówienie w UNESCO, 2 VI 1980.

Jan Paweł II, Przemówienie na otwarcie VI Synodu Biskupów 26 IX 1980, AAS 72(1980), s. 1008.

Jan Paweł II, Przemówienie do Polonii w Wielkiej Brytanii 30 V 1982.

Jan Paweł II, Przemówienie do Rady Konferencji Episkopatów Ameryki Łacińskiej (CELAM), OsRomPol 4(1983)4, s. 28-30.

Jan Paweł II, Przemówienie Audiencja generalna 19 X 1983, OsRomPol 10(1983), s. 23-24.

Jan Paweł II, Przemówienie do młodzieży muzułmańskiej, Casablanca 19 VIII 1985, AAS 87(1986), s. 101-102.

Jan Paweł II, Przemówienie wygłoszone z okazji sześćsetlecia Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 8 VI 1987.

Jan Paweł II, Słowo Ojca Świętego do przedstawicieli nauczycieli i katechetów, w: Bogu dziękujcie, ducha nie gaście. Czwarta pielgrzymka Ojca Świętego Jana Pawła II do Ojczyzny 1-9 czerwca 1991r., Warszawa 1991, s. 232-233.

Jan Paweł II, Przemówienie do katechetów, nauczycieli i uczniów, Włocławek 6 VI 1991.

Jan Paweł II, Przemówienie do biskupów polskich przybyłych z wizytą ad limina Apostolorum 12 I 1993.

Jan Paweł II, Przemówienie Znaczenie naturalnych metod planowania rodziny 18 XI 1994, OsRomPol 16(1995)3, s. 44.

Jan Paweł II, Przemówienie do biskupów polskich, Kraków 8 VI 1997.

Jan Paweł II, Przemówienie do biskupów polskich przybyłych z wizytą „ad limina Apostolorum” W trosce o wielki i ofiarny czyn nowej ewangelizacji 2 II 1998.

Jan Paweł II, Przemówienie do biskupów polskich przybyłych z wizytą „ad limina Apostolorum” Odnowa człowieka i społeczeństwa dokonuje się za sprawą odnowy sumień 14 II 1998.

Jan Paweł II, Przesłanie do uczestników seminarium na temat nowych ruchów i wspólnot kościelnych Trzeba się dzielić bogactwem charyzmatów 18 VI 1999 OsRomPol 20(1999)9–10, s. 27.

Jan Paweł II, Przemówienie Medycyna a prawa człowieka 7 VII 2000, OsRomPol 21(2000)9, s. 36.

Jan Paweł II, Przesłanie do uczestników Światowego Kongresu Katolików Świeckich Jesteście świadkami Chrystusa w nowym tysiącleciu 21 XI 2000.

Jan Paweł II, Przemówienie wygłoszone podczas ceremonii powitania w Pałacu Prezydenckim w Atenach 4 V 2001.

Jan Paweł II, Przemówienie do uczestników pielgrzymki młodzieży salezjańskiej Nasze życie niech będzie wielbieniem Chrystusa, który jest naszym zbawieniem, w: Jan Paweł II, Nauczanie Papieskie, t. 1. cz. l, Poznań 1990, s. 453.

B. Nauczanie innych papieży

Leon XIII, Encyklika Satis cognitum – 1898, Acta Leonis XIII, XVI(1896), s. 157-208.

Pius XI, Encyklika Casti Connubii 31 XII 1930, AAS 22(1930), s. 548.

Pius XII, Encyklika Sertum laetitiae 1 XI 1939, AAS 31(1939), s. 635-644.

Pius XII, encyklika Mystici Corporis Piusa XII 1943, AAS XXXV(1943), s. 193-248.

Pius XII, Orędzie radiowe wygłoszone w wigilię Bożego Narodzenia 1942 r., AAS 35(1943), s. 9-24.

Pius XII, Encyklika Mediator Dei 20 XI 1947, AAS 39(1947), s. 552.

Pius XII, Encyklika Humani generis (12 VIII 1950), AAS 42(1950), s. 566-574.

Pius XII, Adhortacja apostolska Menti Nostrae, AAS 42(1950), s. 686.

Pius XII, Przemówienie do uczestników Światowego Kongresu Związku Katolickiej Młodzieży Żeńskiej 18 IV 1952, AAS 44(1952), s. 414-419.

Pius XII, Przemówienie do laureatów Włoskiej Akcji Katolickiej 24 V 1953.

Pius XII, Przemówienie do Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Robotników Włoskich (A. C. L. I.) 1 V 1955, AAS 47(1955), s. 403-404.

Pius XII, Konstytucja apostolska Sedes Sapientiae 31 V 1956, AAS 48(1956), s. 357.

Pius XII, Allocutio Iis qui interfuerunt Conventui universali de fecunditate et sterilitate, Neapoli indicato, AAS 48(1956), s. 470.

Jan XXIII, Encyklika Mater et Magistra 15 V 1961.

Jan XXIII, Encyklika Paenitentiam agere 1 VII 1962

Jan XXIII, Przemówienie na otwarcie Soboru 11 X 1962, AAS 54(1962), s. 792).

Jan XXIII, Encyklika Pacem in terris 11 IV 1963.

Paweł VI, List apostolski Summi Dei Verbum, 4 XI 1963, AAS 55 (1963) s. 984-991.

Paweł VI, Homilia w Bazylice Zwiastowania, Nazaret 5 I 1964.

Paweł VI, Encyklika Ecclesiam suam 6 VIII 1964.

Paweł VI, Przemówienie na rozpoczęcie III sesji Soboru Watykańskiego II, 14 IX 1964, AAS 56(1964), s. 810.

Paweł VI, Przemówienie 5 V 1965, L’Osservatore Romano (6 V 1965), s. 1.

Paweł VI, Encyklika Populorum progressio 26 III 1967.

Paweł VI, Encyklika Caelibatus sacerdotalis 24 VI 1967.

Paweł VI, Encyklika Humanae vitae 25 VII 1968.

Paweł VI, Przemówienie do uczestników XXI Włoskiego Tygodnia Biblijnego (25 IX 1970), AAS 62(1970), s. 618.

Paweł VI, Przemówienie do członków „Consilium de Laicis” (2 X 1974), AAS 66(1974), s. 568.

Paweł VI, Przemówienie na zakończeniu Synodu 29 X 1977, AAS 69(1977), s. 643.

Benedykt XVI, Encyklika Deus Caritas est 25 XII 2005.

LITERATURA PRZEDMIOTOWA

Adamczyk S., Przygotowanie do małżeństwa w warunkach Kościoła w Polsce, Sandomierz 2001.

Adamowicz L., Problem przygotowania do sakramentu małżeństwa, w: Sens i wartość sakramentu małżeństwa, red. A. Czaja, M. Wyżlic, Lublin 2008.

Adamski F., Poza kryzysem tożsamości – w kierunku pedagogiki personalistycznej, w: Ewolucja tożsamości pedagogiki, red. H. Kwiatkowska, Warszawa 1994.

Adamski F., Rodzina między sacrum a profanum, Poznań 1987.

Adamski F., Małżeństwo i rodzina. Analizy socjologiczne, Lublin 1980.

Adamski F., Pedagogika personalistyczna wobec współczesnych nurtów myślenia o wychowaniu, w: Myśl pedagogiczna przełomu wieków, red. T. Aleksander, Kraków 2001.

Ambaum J., Funkcja kapłana w Ofierze eucharystycznej: in persona Christi i in persona Ecclesiae, w: Kapłaństwo, red. P. Góralczyk i inni, Poznań-Warszawa 1988, s. 257-276 (Kolekcja „Communio”, t. 3).

Amiel H.F., Dziennik intymny, Warszawa 1997.

Ancel A., Nowy typ kapłana, w: Nowy obraz Kościoła po Soborze Watykańskim II, Warszawa 1968.

Ardusso F, Magisterium Kościoła, Kraków 2001.

Bagrowicz J., Edukacja religijna współczesnej młodzieży. Źródła i cele, Toruń 2000.

Ballestrero A., Vieni e seguimi, Casale Monferrato 1991.

Balter L., Powszechne powołanie do świętości, ComP 23(2003)1, s. 3-15.

Balter L., Od wiary do teologii, w: Podstawy wiary. Teologia, Poznań 1991, s. 5-21 (Kolekcja „Communio”, t. 6).

Bareła S., Duch Święty a kierownictwo duchowe, AK 80(1973) s. 123-130.

Bartnik C.S., Personalizm, Lublin 2008.

Bauernfeind O., Areté, w: Theological Dictionary of the New Testament, t. 1, red. G. Kittel, G. Bromley, Grand Rapids 1978.

Bazylak J., Postawy religijne młodzieży i ich związki z wybranymi elementami osobowości, Warszawa 1984.

Bednarski F.W., Wychowanie młodzieży dorastającej, Warszawa 2000.

Bielecki J., Wychowanie szansą rozwoju w kierunku dojrzałej osobowości, „Episteme” 31(2003), s. 33-42 (Pedagogika – wczoraj, dziś i jutro).

Bieleń R., Duszpasterstwo rodzin we współczesnej Polsce, Lublin 2001.

Bissoli C., Jan Paweł II o systemie wychowawczym księdza Bosco, Warszawa 2001.

Bitter G., Wiara chrześcijańska na progu trzeciego tysiąclecia. Zarys odnowionej praktyki wiary chrześcijańskiej, w: W służbie człowiekowi. Studium duszpastersko-katechetyczne, red. Z. Marek, Kraków 1991, s. 33-45.

Blewiński A., Młodzi, jacy jesteście. Światopogląd studentów Łodzi na podstawie wypowiedzi ankietowych, Łódź 2001.

Boff L., Ecclesiogenesi. Le comunita di base reinventano la Chiesa, Roma 1978.

Bosco G., List z Rzymu (1884), w: Giovanni Bosco, Scritti pedagogici e spirituali, Roma 1987.

Brat Roger z Taizé, Zadziwienie radością, w: List z Taizé 2000.

Braun-Gałkowska M., Psychologia domowa, Olsztyn 1987.

Braun-Gałkowska M., Ulik-Jaworska I., Zabawa w zabijanie, Lublin 2002.

Bro B., Tylko Bóg jest ludzki, Warszawa 1976.

Brzezinka W., Wychowanie i pedagogika w dobie przemian kulturowych, Kraków 2005

Brzezińska A., Psychologia wychowania, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3, red. J. Strelau, Gdańsk 2002.

Cantalamessa R., Wsłuchani w Ducha Świętego, Kraków 1994.

Cantelmi T., Laselva P., Paluzzi S., Dialog psychologii z teologią, Poznań 2006.

Cavanaugh Tor B., Sto opowiadań o radości życia, Warszawa 2006

Celmer Z., Małżeństwo, Warszawa 1989.

Cencini A., Życie konsekrowane, Warszawa 1996.

Charytański J., Z Dobrą Nowiną w szkole, Warszawa 1991.

Chlewiński Z., Religijność dojrzała, w: Wybrane zagadnienia z psychologii pastoralnej, red. Z. Clewiński, Lublin 1989, s. 9-39.

Chlewiński Z., Wprowadzenie do psychologii religii, w: Psychologia religii, Lublin 1982, s. 11-61.

Chrobak S., Koncepcja wychowania personalistycznego w nauczaniu Karola Wojtyły – Jana Pawła II, Warszawa 1999.

Chrobak S., Wspólnota wychowawczo-duszpasterska w systemie pedagogicznym Księdza Bosco, w: Ksiądz Bosco i jego system wychowawczy, red. J. Niewęgłowski, Warszawa 2000, s. 169-175.

Chrzanowski J., Człowiek pierwszą drogą Kościoła. Studium teologicznopastoralne w świetle nauczania Jana Pawła II, Warszawa, 2008.

Cichoń W., Wartości, człowiek, wychowanie, 1996.

Cichosz W., Wychowanie chrześcijańskie wobec postmodernistycznej prowokacji, Gdańsk 2001.

Ciupak E., Religia w świetle teorii socjologicznej, AK 141(2003), s. 6-19.

Congar Y., Jalons pour une théologie du laïcat, Paris 1964.

Congar Y., Kościół jako sakrament zbawienia, Warszawa 1980.

Człowiek przełomu tysiącleci. Problemy psychologiczne, red. J. Makselon, B.J. Soiński, Kraków 2000.

Denis H., Ewangelia i dogmaty, Warszawa 1979.

Drożdż B., Wychowawcza funkcja Kościoła w społeczeństwie pluralistycznym. Studium pastoralne, Legnica 2007.

Dudziak J., Kanoniczne przygotowanie narzeczonych do małżeństwa, „Tarnowskie Studia Teologiczne” (1992), s. 145-168.

Dupont J., Les béatitudes, t. 3, Les Evangélistes, Paris 1973.

Działa E., Godzina modlitwy, w: Chrześcijańska odpowiedź na pytanie człowieka, Warszawa 1974.

Dziekoński S., Rozwój wychowawczej myśli Kościoła na przestrzeni ostatnich wieków, Warszawa 2004.

Dziekoński S., Wychowanie w nauczaniu Kościoła. Od XIX w. do Soboru Watykańskiego II, Warszawa 2000.

Dziekoński S., Formacja chrześcijańska dziecka w rodzinie w nauczaniu Kościoła. Od Leona XIII do Jana Pawła II, Warszawa 2006.

Dziewiecki M., Komunikacja wychowawcza, Kraków 2005.

Dziś i jutro ruchów kościelnych, W. Nowacki, J. Czaplicki, Pelplin 2005.

Ewangelizować czy katechizmować?, red. S. Dziekoński, Warszawa 2002.

Fiałkowski M., Rodzina Kościołem domowym, w: Teologia pastoralna, t. 1, red. R. Kamiński, Lublin 2000, s. 171-176.

Filozofia wychowania Sergiusza Hessena, red. H. Rotkiewicz, Warszawa 1997.

Filser H., Das Dekret über das Laienapostolat. Apostolicam actuositatem, w: Vierzig Jahre II. Vatikanum. Zur Wirkungsgeschichte der Konzilstexte, hrsg. F.X. Bischof, S. Leimgruber, Würzburg 2004, s. 252-261.

Flores J.P., Duchowieństwo i laicy pracujący razem w ewangelizacji, w: Rybacy ludzi – kapłani i świeccy w Nowej Ewangelizacji, red. T. Forest, Gdańsk-Toruń 1997, s. 107-118.

Galot J., Postać kapłana w świetle Soboru Watykańskiego II, w: Kapłaństwo, Poznań-Warszawa 1988, s. 277-289 (Kolekcja „Communio”, t. 3).

Gałkowski S., Rozwój i odpowiedzialność. Antropologiczne podstawy koncepcji wychowania moralnego, Lublin 2003.

Gasidło W., Duszpasterska troska Kardynała Karola Wojtyły o rodzinę, Kraków 1996.

Giussani L., Powołanie i posłannictwo świeckich w Kościele dzisiaj, ComP 19(1999)6, s. 66-77.

Giussani L., Zmysł religijny, Poznań 2000.

Gmurowski A., Doskonałość chrześcijańska w myśl zasad św. Tomasza z Akwinu, Gniezno 1934.

Goddijn W., Rola kapłana w Kościele i w społeczeństwie, w: Ludzie – wiara – Kościół. Analizy socjologiczne, red. B. Cywiński, Warszawa 1966, s. 205-222.

Godlewski K., Uczynni parafianie żyją dłużej, „Polska. Dziennik Łódzki” 5-6 lipca 2008, s. 9 (Fakty 24).

Gogacz M., Pedagogika i filozofia, w: M. Gogacz, Osoba zadaniem pedagogiki. Wykłady bydgoskie, Warszawa 1997.

Goodman N., Wstęp do socjologii, Poznań 1997.

Góralczyk P., Człowiek drogą Kościoła w nauczaniu Jana Pawła II, WSP 5(2007), s. 8-21.

Góralczyk P., Wyzwolenie człowieka z grzechu, ComP 10 (1990)1, s. 3-15.

Góralczyk P., Wspólnoty religijne nosicielem wartości moralnych, w: Nowa Ewangelizacja, Poznań 1993, s. 332 (Kolekcja „Communio”, t. 8).

Graczyk M., Miłość miłosierna zasadą życia chrześcijańskiego, „Studia Theologica Varsaviensia” 31(1993)1, s. 189-196.

Greshake G., Być kapłanem, Wrocław 1983.

Gręźlikowski J., Czy w Kościele są rozwody?, Włocławek 2001.

Gryz K., Kształtowanie człowieczeństwa przez miłość. Idea wychowania w nauczaniu Jana Pawła II, w: Człowiek drogą Kościoła. Moralne aspekty nauczania Jana Pawła II, Kraków 2004, s. 205-248.

Guardini R., Bóg daleki, Bóg bliski, Poznań 1991.

Hansemann G., Wychowanie religijne, Warszawa 1988.

Häring B., Powrót do życia, Warszawa 1983.

Häring B., Nauka Chrystusa, t. 5, Poznań 1965.

Hermans J., Wychowanie liturgiczne a mistagogia w rodzinie, ComP 12(1992)3, s. 52-53.

Hervieu-Léger D., Od „praktykującego parafianina” do „pielgrzyma”. Katolicyzm wobec wyzwań religijności „pielgrzyma” - elementy refleksji socjologicznej, „Przegląd Powszechny” 12(2001), s. 363-364.

Heschel A., Uświęcać czas, w: Życie duchowe. Modlitwa w codzienności 39(2004).

Hildebrand D. von, Serce, Poznań 1985.

Hryniewicz W., Eklezjologiczne i ekumeniczne znaczenie ruchów międzywyznaniowych, „Biuletyn Ekumeniczny” 5(1976)1, s. 16-27.

Integralne kształcenie kaznodziei, red. W. Broński, Lublin 2006.

Jan Paweł II, Dar i Tajemnica. W pięćdziesiątą rocznicę moich święceń kapłańskich, Kraków 1996.

Jan Paweł II do młodzieży (1978-2005). Listy, orędzia, przemówienia, homilie, red. M. Dąbrowska, Poznań 2005.

Jan Paweł II, Przekroczyć próg nadziei, Lublin 1994.

Jan Paweł II, Kochana młodzieży, Warszawa 1997.

Jankowski A., „Duch Jezusa Chrystusa”, w: Napełnieni Duchem Świętym, red. B. Przybylski (i inni), Poznań 1982, s. 25-51.

Jankowski A., Działanie Ducha Świętego na Kościół i wiernych według św. Pawła, w: Kościół w świetle Biblii, Lublin 1984.

Jimenez-Urresti T., Posłannictwo Boże w historii, a misja kanoniczna, „Concilium” 1-10(1968).

Jóźwiak F., Nawrócenie - powrót do Boga w pierwotnym Kościele, AK 104(1985)455-456, s. 122-132.

Kaczmarek L., Człowiek współczesny i asceza, w: Powołanie człowieka, t. 1, Poznań-Warszawa 1972.

Kaczyńska W., Przedzałożeniowość myślenia i postępowania pedagogicznego, 1992.

Kahn H., Wiener A.J., The Lear 2000. A Framework for Speculation on the Next Thirty-Three Years, New York 1967.

Kalinowski M., Duszpasterstwo młodzieży, w: Duszpasterstwo specjalne, red. R. Kamiński, B. Drożdż, Lublin 1998, s. 21-38.

Kalinowski M., Podmiot duszpasterstwa. Realizacja apostolatu hierarchicznego, w: Teologia pastoralna, t 1, red. R. Kamiński, Lublin 2000, s. 345-366.

Kamiński R., Małe grupy religijne a odnowa Kościoła, HD 64(1995)4, s. 37-48.

Kamiński R., Parafia wspólnotą wspólnot, w: Kościół w służbie człowieka, red. W. Turek. J. Mariański, Olsztyn 1990.

Kamiński R., Teoria i praktyka we współczesnej teologii pastoralnej, AK 100(1983)444, s. 261-268.

Kamiński R., Wprowadzenie do teologii pastoralnej, Lublin 1992.

Kamiński R., Wprowadzenie do teologii pastoralnej, w: Teologia pastoralna, t. 1, red. R. Kamiński, Lublin 2000, s. 15-58.

Kamlah E., Die Form der katalogischen Paränese im Neuen Testament (Wissenschaftliche Untersuchungen zum Neuen Testament, 7), Tübingen 1964.

Kasper W., Nowe akcenty w rozumieniu służby kapłańskiej, Concilium 1-5(1969), s. 161-170.

Katecheza ewangelizacyjna w rodzinie, parafii, szkole, red. S. Dziekoński, Warszawa 2002.

Kazimierz Kloskowski. Zasady – edukacja – testament, „Episteme” 11(2001).

Kaźmierczak P., Personalistyczna koncepcja wychowania w nauczaniu Jana Pawła II, Kraków 2003.

Kijas Z., Magisterium – teolog. Historia dialogu, Kraków 1996.

Klemens Aleksandryjski, Czy człowiek bogaty może być zbawiony?, Warszawa 1953.

Knobloch S., Was ist Praktische Theologie, Freiburg-Schweiz 1995.

Korczak J., Pisma wybrane, t. 1, Warszawa 1978.

Korherr E.J., Nauczanie religii w szkole służbą człowiekowi, w: W służbie człowiekowi, w: W służbie człowiekowi, red. Z. Marek, Kraków 1991, s. 58-78.

Korycki J., Współdziałanie kapłana z rodziną w zakresie wychowania chrześcijańskiego, ComP 1(1981)5, s. 97-108.

Kotarbiński T., Pojęcia i zagadnienia metodologii, „Studia Filozoficzne” 1(1972).

Kozielecki J., Koncepcje psychologiczne człowieka, Warszawa 2000.

Krajczyński J., Wychowanie dzieci i młodzieży w świetle posoborowych dokumentów Stolicy Apostolskiej i Konferencji Episkopatu Polski. Studium kanoniczno-pastoralne, Płock 2002.

Krąpiec M.A., Ja człowiek. Zarys antropologii filozoficznej, Lublin 1974.

Krukowski J., Recepcja Soboru Watykańskiego II a struktury kościelne w Polsce, w: W dwudziestolecie Soboru Watykańskiego II. Recepcja – doświadczenia – perspektywy, red. J. Homerski, F. Szulc, Lublin 1987.

Kuczkowski S., Przyjacielskie spotkania wychowawcze, Kraków 1991.

Kuczkowski S., Psychologia religii, Kraków 1991.

Kulpaczyński S., Katechetyczna dydaktyka modlitwy, Lublin 1989.

Kunowski S., Podstawy współczesnej pedagogiki, Warszawa 1996.

Laloux J., Manuel d’initiation à la sociologie religieuse, Paris 1967.

Laskowski J., Małżeństwo i rodzina w świetle nauki Soboru Watykańskiego II, Warszawa 1982.

Lądzkie Sympozja Liturgiczne. Rys historyczny i materiały z Sympozjów Liturgicznych Organizowanych w Wyższym Seminarium Duchownym Towarzystwa Salezjańskiego w Lądzie n. Wartą w latach 1995-1999, red. A. Durak, Kraków 2000.

Lechniak M., O roli filozofii w pedagogice, Warszawa 1995.

Lepa A., Pedagogika mass mediów, Łódź 2003.

Lewek A., Nowa ewangelizacja w duchu Soboru Watykańskiego II, Katowice 1995.

Lewowicki T., Dylematy metodologiczne pedagogiki, w: Ewolucja tożsamości pedagogiki, red. H. Kwiatkowska, Warszawa 1994.

Lipowska-Teutsch A., Rodzina a przemoc, Warszawa 1995.

Lonergan B.J.F., Metoda w teologii, Warszawa 1976.

Lubac H. de, Medytacje o Kościele, Kraków 1997.

Luft S., Medycyna pastoralna, Warszawa 2002.

Łabendowicz s., Formacja katechetów w Dokumentach Kościoła i literaturze katechetyczno-dydaktycznej po Soborze Watykańskim II, Sandomierz 1997.

Łabendowicz s., Katecheza dorosłych Kościoła posoborowego w świetle dokumentów i literatury katechetycznej, Radom 2007.

Łuczak H., Posługa duszpasterska wśród młodzieży, Wrocław 1994.

Łobocki, Wychowanie moralne w zarysie, Kraków 2002.

Marchioni G., Ewangelizacja w parafii. Metoda „komórek”, Kraków 1997.

Majewski J., Kościół, czyli wspólnota charyzmatyków, „Więź” 48(1988)8, s. 68-77.

Majewski M., Przekaz wiary nowemu pokoleniu, w: W służbie człowiekowi. Studium duszpastersko-katechetyczne, red. Z. Marek, Kraków 1991, s. 46-57.

Majewski M., Katecheza permanentna, Kraków 1989.

Mały słownik języka polskiego, red. S. Skorupka, Warszawa 1969.

Małżeństwo chrześcijańskie, Warszawa 1983.

Małżeństwo i rodzina świetle nauki Kościoła i współczesnej teologii, Lublin 1985.

Marczewska E., Małżeństwo w świetle wspólnotowego rozumienia Kościoła, ZN KUL 19(1976)4.

Marczewscy E. M., „Kościół domowy”. Ocena pojęcia, w: Małżeństwo i rodzina w świetle nauki Kościoła i współczesnej teologii, red. A.L. Szafrański, Lublin 1985, s. 239-254.

Marek Z., Wychowanie religijne i rozwój człowieczeństwa, w: W służbie człowiekowi. Studium duszpastersko-katechetyczne, red. Z. Marek, Kraków 1991, s. 79-88.

Mariański J., Kontrowersje wokół roli świeckich w parafii, w: Kościół-świat-świeccy, Warszawa 1988, s. 61-86 (Biblioteka Augustinum).

Mariański, Kondycja religijna i moralna młodych Polaków, Kraków 1991.

Mariański J., Wprowadzenie, AK 141(2003), s. 4-5.

Mariański J., Młodzież między tradycja i ponowoczesnością, Lublin 1995.

Mariański J., Kościół w społeczeństwie przemysłowym, Warszawa 1983.

Mariański J., Indywidualizacja religijna w warunkach sekularyzacji, AK 141(2003), s. 63-79.

Mariański J., Religijność w procesie przemian, Warszawa 1991.

Mascall E.L., Chrześcijańska koncepcja człowieka, Warszawa 1962.

Mastalski J., Elementy teorii wychowania dla katechety, w: Pedagogika w katechezie, red. M. Śnieżyński, Kraków 1998, s. 73-94.

Marion J.-L., Godność człowieka świeckiego, ComP 1(1981)6, s. 78-103.

Martini C.M., Kościół – jak lepiej go rozumieć – myśli, Warszawa 1997.

Martini C.M., Zrozumieć Kościół. Rozważania dotyczące Soboru Watykańskiego II, Kraków 2001.

Media i dziennikarstwo w nauczaniu Jana Pawła II, red. A. Lewek, Warszawa 2008 (Instytut Papieża Jana Pawła II w Warszawie).

Michalak M., Problem nawrócenia w Kościele pierwotnym w świetle Dziejów Apostolskich, SW 4(2001), s. 218.

Michalik J., Świat podstawowym polem działalności świeckich, AK 121(1993), s. 48-58.

Mierzwiński B., Współpraca Kościoła i rodziny w przygotowaniu dzieci i młodzieży do życia w małżeństwie i rodzinie, „Studia nad Rodziną” 1(1998), s. 79-91.

Mikołejko A., Postawy akceptujące i negatywne wobec autorytetu moralnego a niektóre aspekty sytuacji społecznej, „Człowiek i Światopogląd” 6(1981).

Milerski B., Pedagogika religii, w: Pedagogika. Podręcznik akademicki, t. 1, red. Z. Kwieciński, B. Śliwerski, Warszawa 2006, s. 261-277.

Miłość, małżeństwo, rodzina, red. F. Adamski, Kraków 1981.

Misiaszek A., Zagrożenia moralne młodzieży wyzwaniem dla duszpasterstwa, Pelplin 1996

Misiaszek K., Formacja katechetów, AK 118(1992)498, s. 265-274.

Montini G.B., Lettera pastorale sul senso morale, Roma 1961.

Mounier E., Co to jest personalizm?, Kraków 1960.

Mroczkowski I., Sakramentalny wymiar pojednania wobec współczesnych zadań Kościoła w Polsce, w: Wezwanie do pojednania w perspektywie Jubileuszu 2000, red. J. Nagórny, K. Jeżyna, Lublin 2000, s. 38-49.

Nadolski B., Współczesne problemy odnowy liturgicznej, AK 108(1987)467, s. 56-54.

Nagórny J., Teologiczna interpretacja moralności Nowego Przymierza, Lublin 1989.

Nagy S., Chrystus w Kościele, Wrocław 1982.

Niparko R., Jaka pedagogika na wydziałach teologicznych?, TP 3(2002), s. 286-296.

Nossol A., Teologia na usługach wiary, Opole 1978.

Nowak A.J., Homo religiosus. Studium porównawczo-krytyczne, Lublin 2003.

Nowak A.J., Homo religiosus et homo novus, w: Homo novus, red. A.J. Nowak, T. Paszkowska, Lublin 2002 s. 17-26.

Nowak M., Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej, Lublin 1999.

Nowak S., Metodologia badań społecznych, Warszawa 1985.

Nowak S., Teologiczna struktura życia wewnętrznego – cnoty teologalne i moralne oraz dary Ducha Świętego, w: Kultura życia wewnętrznego, red. J. Krucina, Wrocław 1983, s. 107-121.

Nowak W., Sekty w Polsce a młodzież, Olsztyn 1995.

Okoń W., Słownik pedagogiczny, Warszawa 1992.

Okuniewska D., Rola Janusza Korczaka w walce o „literaturę nie dla dziecka, które kiedyś będzie człowiekiem, ale dla człowieka, który jest jeszcze dzieckiem”, w: O pedagogikę jako naukę o człowieku, red. J. Bińczycka, K. Gorzelok, Katowice 1979, s.180-186.

Ossowska M., Normy moralne, Warszawa 1985.

Ossowski S., Z zagadnień psychologii społecznej, w: Dzieła, t. 3, Warszawa 1967, s. 88-97.

Ozdowski J., Współpraca w apostolstwie, AK 60(1968), s. 317-327.

Pagé J.G., Człowiek Boży (Homo Dei), w: Kapłaństwo, Poznań Warszawa 1988, s. 224-240 (Kolekcja „Communio”, t. 3).

Pasierbek W., Człowiek obrazem miłości Trójjedynego Boga, w: W służbie człowiekowi. Studium duszpastersko-katechetyczne, red. Z. Marek, Kraków 1991, s. 107-126.

Pawlina K., Kandydaci do kapłaństwa trzeciego tysiąclecia, Warszawa 2002.

Pedagogika a środki informatyczne i media, red. M. Tanaś, Warszawa-Kraków 2005.

Pedagogika w katechezie, red. M. Śnieżyński, Kraków 1998.

Penrice J., Młodość i chrześcijaństwo, czyli zrozumieć swoją wiarę, Kraków 1998.

Phan P.C., Możliwość duchowości świeckich, ComP 7(1987)3, s. 64-80.

Piaget J., Rozwój ocen moralnych dziecka, Warszawa 1967.

Piotrowski W., Prowadzić ‘nowe duszpasterstwo’. Potrzeba i zadania nowej ewangelizacji na przełomie II i III tysiąclecia chrześcijaństwa, w: W trzecie tysiąclecie. Komentarz pastoralny do dokumentów II Polskiego Synodu Plenarnego, red. W. Lechowicz, Tarnów 2002, s. 13-25.

Piwowarski W., Teoretyczne i metodologiczne założenia badań nad religijnością, w: Z badań nad religijnością polską. Studia i materiały, red. W. Piwowarski, W. Zdaniewicz, Poznań-Warszawa 1986, s. 57-72.

Piwowarski W., Wartości religijno-moralne młodzieży polskiej, w: Wartości religijne i moralne młodych Polaków, red. J. Mariański, W. Zdaniewicz, Warszawa 1991 (Studia Socjologiczno-Religijne, 13).

Piwowarski W., Kapłani i biskupi – kierownictwo i kościelna komunikacja, w: Kościół i religijność Polaków 1945-1999, red. W. Zdaniewicz, T. Zembrzuski, Warszawa 2000.

Piwowarski W., Socjologia religii, Lublin 1996.

Pluta W., Powszechne powołanie do świętości w Kościele, AK 68(1965)339, s. 315-325.

Płużek Z., Psychologia pastoralna, Kraków 2002.

Podgórecki A., Charakterystyka nauk praktycznych, Warszawa 1962.

Poradnictwo psychologiczno-religijne. Teoria i praktyka, red. J. Makselon, Kraków 2001.

Potocki A., Wychowanie religijne w polskich przemianach. Studium socjologiczno-pastoralne, Warszawa 2007.

Półtawska W., Przygotowanie do małżeństwa, Kraków 2002.

Prado Flores J.H., Jak ewangelizować ochrzczonych, Łódź

Przeciszewski M., Nowe ruchy apostolskie, Biuletyn KAI (wydanie specjalne - 1998 rok).

Przesłanie dokumentów katechetycznych Kościoła w Polsce, red. S. Dziekoński, Warszawa 2003.

Przybylski J, Teologia życia wewnętrznego wyrażona w języku współczesnym, AK 85(1975), s. 159-167.

Przybyła-Piwko E., System wartości studentów, a poziom ich przystosowania do roli studenta, „Prace Nauk Ekonomiczno-Społecznych Politechniki Warszawskiej” 27(1981).

Przybyłowski J., Dialog pastoralny, AK 153(2009)602, s. 46-59.

Przybyłowski J., Wybrane aspekty formacji chrześcijańskiej. Artykuł dyskusyjny, w: Recepcja Soboru. Niektóre wyzwania wobec życia i działania Kościoła 40 lat po Soborze Watykańskim II, red. K. Półtorak, Szczecin 2007, s. 191-207 (Studia i rozprawy, t. 14).

Przybyłowski J., Znaczenie nowej ewangelizacji dla duszpasterstwa młodzieży. Studium pastoralne, Lublin 2001.

Przybyłowski J, Pedagogika pastoralna a wychowawcza funkcja Kościoła. Artykuł dyskusyjny, AK 144(2005)577, s. 437-453.

Przybyłowski J., Św. Józef – milczący świadek nowej ewangelizacji, KST 7(2008), s. 19-31.

Przybyłowski J., Społeczne wychowanie młodego pokolenia chrześcijan, w: Ekumenizm, teologia, kultura. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu profesorowi Wojciechowi Hancowi z okazji 65. rocznicy urodzin, red. K. Konecki, Z. Pawlak, k. Rulka, Włocławek 2006, s. 447-460.

Przybyłowski J., Budowanie parafii jako wspólnoty. Formacja wiernych świeckich do tworzenia wspólnoty parafialnej, Studia Loviciensia. Łowickie Studia Teologiczne 9(2007), s. 225-234.

Przybyłowski J., Laikat w Kościele polskim - obowiązki czy przywileje?, AK 114(1990)487, s. 428-439.

Przybyłowski J., Wychowanie w rodzinie a dzieło ewangelizacji, WSP 9(2009), s. 30-40.

Przybyłowski J., Wychowanie chrześcijańskie w rodzinie. Poszukiwanie pastoralnych symptomatów, WSP 3(2006), s. 90-113.

Przybyłowski J., Koncepcja antropologiczna teologii pastoralnej, AK 144(2005)576, s. 234-251

Przybyłowski J., Mądrość, wolność i łaska w formacji wiernych świeckich, SW 8(2005), s. 139-155.

Przybyłowski J., Organizacja duszpasterstwa młodzieżowego w perspektywie nowej ewangelizacji, SW 2(1999), s. 213-228.

Przybyłowski J., Kilka refleksji na temat planowania duszpasterskiego. Artykuł dyskusyjny, TP 9(2008), s. 87-91.

Queiruga A.T., Bóg jako Anty-zło, w: Zło w świecie, Poznań 1992, s. 159-170 (Kolekcja „Communio”, t. 7).

Rady ewangeliczne w formacji kapłańskiej, red. J. Buxakowski, Pelplin 1992.

Rahner K., Schriften zur Theologie, Einsiedeln 1956.

Rahner K., Mój problem. Karl Rahner odpowiada na pytania młodzieży, Warszawa 1985.

Rak R., Duszpasterstwo w Kościele po II Soborze Watykańskim, AK 107(1986)464, s. 97-112.

Ratzinger J., Eklezjologia konstytucji „Lumen gentium”, w: J. Ratzinger, Pielgrzymująca wspólnota wiary. Kościół jako komunia, Kraków 2003, s. 111-137.

Ratzinger J., Kościół – Ekumenizm – Polityka, Poznań-Warszawa 1990, s. 12-21 (Kolekcja „Communio”, t. 5).

Romaniuk K., Jankowski A., Kapłaństwo w Piśmie Świętym Nowego Testamentu, Kraków 1994.

Rosik S., Wezwania i wybory moralne, Lublin 1992.

Rozmowa z ks. Cz. Cekierą. Jesteśmy współodpowiedzialni, „Przegląd Katolicki” (1986)3, s. 3.

Ruch J., Wspólnota prezbiterium diecezjalnego w nauce Soboru Watykańskiego II, STV 14(1976)1, s. 117-131.

Rudniański J., Wychowanie i diabeł entropii, Warszawa 1996.

Rumiński A., System wartości rodziców i dzieci, w: Moralność i etyka w ponowoczesności, Warszawa 1996, s. 121-132.

Rusiecki M., Dojrzali bądźcie, Kielce 1992.

Salezjanie i świeccy: zjednoczenie i współuczestnictwo w duchu i posłannictwie Księdza Bosco. Dokumenty Kapituły Generalnej 24, Kraków 1997.

Rybicki R., Wprowadzenie do pedagogiki chrześcijańskiej, Częstochowa 1997.

Ryłko T., Powołanie do wspólnoty, Warszawa-Poznań 1985.

Rynio A., Integralne wychowanie w myśli Jana Pawła II, Lublin 2004.

Ryś M., Rola rodziny w przygotowaniu dzieci i młodzieży do życia w małżeństwie i rodzinie, „Studia nad Rodziną” 1(1998), s. 33-45.

Salamon P., Co Chrystus daje dzisiaj młodym? Nauczanie Jana Pawła II do młodzieży, Kraków 1998.

Sauer R., Wychowanie religijne w rodzinie, „Znak” 32(1980)8-9, s. 937-950.

Schlier H., Der Brief an die Galater (Meyers Kommentar), Göttingen 1971.

Schreuder O., Zawodowy charakter kapłaństwa, w: Ludzie – wiara – Kościół. Analizy socjologiczne, red. B. Cywiński, Warszawa 1966, s. 223-241.

Sepioło A., Nowa ewangelizacja. Śladami Jana Pawła II, Kraków 2001.

Sforza Pallavicino P., Istoria dei Concilio di Trento, t. 4, ed. di A. M. Zaccaria, Roma 1833.

Siciński A., Prognozy a nauka, Warszawa 1969.

Skorowski H., Być chrześcijaninem i obywatelem dziś, Warszawa 1994.

Skorowski H., Rodzina miejscem przekazu wartości moralnych, „Saeculum Christianum” 1(1996), s.186-193.

Skowronek A., Zaproszenie do wiary, w: Dzieci Soboru zadają pytania. Rozmowy o Soborze Watykańskim II, red, Z. Nosowski, Warszawa 1996, s. 331-336.

Słomka W., Teologiczna koncepcja życia mistycznego w chrześcijaństwie, w: Mistyka w życiu człowieka, Lublin 1980.

Słomka W., Religijne doświadczenie alfą i omegą naszej drogi ku Bogu, w: Bóg i człowiek w doświadczeniu religijnym, Lublin 1986, s. 132.

Słownik psychologiczny, Warszawa 1985.

Stala J., Udział Kościoła w zadaniach realizowanych przez rodzinę, AK 94(2002)557, s. 86-95.

Stinissen W., W drodze do transfiguracji, w: Życie duchowe. Modlitwa w codzienności 39(2004).

Strzelecka K., Doświadczenie Ducha Świętego w życiu chrześcijanina i w Kościele, AK 85(1975)400, s. 221-229.

Studia z psychologii rozwoju, red. J. Makselon, Kraków 2002.

Suchodolski B., Kultura humanistyczna, „Rzeczpospolita” 69(1982), s. 3.

Suenens L. J., Nowe zesłanie Ducha Świętego, Poznań 1988.

Sujak E., Małżeństwo pielęgnowane, Katowice 1991.

Szafrański A. L., Kairologia. Zarys nauki o Kościele w świecie współczesnym, Lublin 1990.

Szafrański A.L., Zapłata F., Ewangelizacja, EK t. 4, kol. 1436.

Szczepański J., Elementarne pojęcia socjologii, Warszawa 1967.

Szentmártoni M., Psychologia pastoralna, Kraków 1995.

Szewczyk E., Niektóre metodologiczne determinanty nauczycielskich badań empirycznych w szkole, w: Pedagogika w katechezie, red. M. Śnieżyński, Kraków 1998, s. 239-276.

Szewczyk R., Tożsamość katechety w świetle dokumentów Kościoła w latach 1965-1991, Warszawa 1996. Szkoła katolicka w nauczaniu Kościoła. Wybór dokumentów, Szczecin-Warszawa 2002 (Rada Szkół Katolickich w Polsce).

Sztompka P., Metoda funkcjonalna w socjologii i antropologii społecznej (Studium analityczne), Warszawa 1971.

Sytuacja w świecie młodzieży, ŻM 28(1978)2, s. 50.

Szymik J., Kościół świętych czy grzeszników, w: Problemy współczesnego Kościoła, red. M. Rusecki, Lublin 1997, s. 127-132.

Śledzianowski J., Wychowanie wobec przemocy, Kielce 2004.

Śledzianowski J., Wpływ Jana Pawła II na życie Polaków, Kielce 2005.

Ślipko T., Zarys etyki ogólnej, Kraków 1974.

Świerzawski S., Św. Tomasz na nowo odczytany, Poznań 1992.

Tabulski M., Edukacja i formacja, Jasna Góra-Kraków 2004.

Tarnowski J, Jak wychowywać. W ogniu pytań, Ząbki 2003.

Tarnowski J., Problem chrześcijańskiej pedagogiki egzystencjalnej, Warszawa 1982.

Tatarkiewicz W., Historia filozofii, t. 1, Warszawa 1970.

Tchorzewski A.M., Doświadczenie wartości samego siebie jako źródło dochodzenia do własnej tożsamości, Warszawa 1997.

Teoretyczne założenia katechezy młodzieżowej, red. R. Murawski, Warszawa 1989.

Tomasik M., Dydaktyka, pedagogika. Wiadomości wybrane, Sandomirze 1987.

Tomasik P., Religia w dialogu z edukacją, Warszawa 2004.

Tomka M., Główne tendencje przemian religijnych w Europie, a szczególnie w Europie Środkowowschodniej, w: Metodologiczne problemy badań nad religijnością, red. J. Mariański, S.H. Zaręba, Ząbki 2002.

Töfler A., Trzecia fala, Warszawa 1985.

Trojan K., Potrzeby psychiczne i wartości oraz ich implikacje religijne, Kraków 1999.

Uczeń i nauczyciel w wyścigu do wiedzy – wybrane aspekty nauczania i uczenia się, red. K. Franczak, S. Chrobak, Warszawa 2006.

Urban J., Świętość, RTK 6(1959)4, s. 69-78.

Urbański S., Słaby „silny” człowiek, „Miejsca Święte” 15(1998), s. 2-4.

Vaughan R., Poradnictwo pastoralne a zaburzenia osobowości, Kraków 1999.

Verhack I., Wychowywać, czyli wzbudzać poznanie własnego istnienia, ComP 12(1992)69, s. 12-24.

Vloet J. van der, Obraz człowieka jako fundament pedagogii, ComP 12(1992)69, s. 3-11.

Warzeszka, Etyka odpowiedzialności za życie. Studium analityczno-krytyczne bioetycznej myśli Hansa Jonasa, Warszawa 2008.

Weron E., Dojrzałość chrześcijanina. Dary i owoce Ducha Świętego, Ząbki 2003.

Wilczek R., Idea nowej ewangelizacji w nauczaniu Jana Pawła II, Opole 2004.

Wilk J.. Duszpasterstwo rodzin: zasady praktycznego działania. Analiza adhortacji Jana Pawła II Familiaris consortio, RTK 33(1986)6, s. 97-108.

Woronowski F., Wprowadzenie do teologii pastoralnej, Lublin 1972.

Wojaczek K., Kształtowanie katolickiej koncepcji małżeństwa w diecezjalnym studium rodziny. Studium pastoralne, Opole 1997.

Wojtyła K., Zagadnienie podmiotu moralności, t. 2, Lublin 1991.

Wojtyła K., Uwagi na temat duszpasterstwa rodzin (20 VIII 1970), w: Duszpasterska troska Kardynała Karola Wojtyły o rodzinę, red. W. Gasidło, Kraków 1996, s. 151-159.

Wojtyła K., Teologiczne podstawy duszpasterskiej misji kapłana, w: Osobowość kapłańska, red. J. Majka, Wrocław 1976.

Wojtyła K., U podstaw odnowy. Studium o realizacji Vaticanum II, Kraków 1972.

Wright J.H., Kościół i kapłaństwo, w: Kapłaństwo, Poznań-Warszawa 1988, s. 303-314 (Kolekcja „Communio”, t. 3).

Wroceński J., Rola i zadania prezbiterium w życiu Kościoła partykularnego. Studium prawno-historyczne, Warszawa 1998.

Wy jesteście moją nadzieją. Wybór wypowiedzi Ojca Świętego Jana Pawła II do młodzieży, red. A Wieczorek, Warszawa 1991.

Wychowywać charakter, red. A. Piątkowska, K. Stępień, Lublin 2005.

Wychowanie człowieka otwartego. Rola „Zmysłu religijnego” Luigi Giussaniego w kształtowaniu osoby, red. A. Rynio, Kielce 2001.

Wychowanie do miłości, red. K. Majdański, Warszawa 1987.

Wychowanie w rodzinie, red. F. Adamski, Kraków 1991.

Wybrane zagadnienia poradnictwa małżeńskiego i rodzinnego, red. M. Kozakiewicz, Warszawa 1985.

Wybrane zagadnienia z psychologii pastoralnej, red. Z. Chlewiński, Lublin 1989.

Z młodzieżą do Chrystusa, red. H. Tomasik, Siedlce 2007.

Zagrożenia rodziny w aspekcie pastoralno-społecznym, red. I. Celary, G. Polok, Katowice 2008.

Zaręba S.H., Dynamika świadomości religijno-moralnej młodzieży w warunkach przemian ustrojowych w Polsce (1988-1998), Warszawa 2003.

Znaniecki F., Socjologia wychowania, Warszawa 1973.

Zuberbier A., Materiały do teologii praktycznej, Warszawa 1974.

Zulehner P.M., Sytuacja religii i Kościoła w krajach Europy Środkowowschodniej po przełomie, TP 2(2001), s. 13-24.

Żurowski M., Współuczestnictwo kościelne „Ius ad Communionem”, Kraków 1984.

Żurowski M., Wspólnota kościelna „communio” podstawą prawa kościelnego, „Prawo Kanoniczne” 21(1978)1-2, s. 67-85.

The aim of the lecture is to provide knowledge of the theory and practice of the educational function of the Church. The basis of this knowledge is the in-depth facts, theories and methods of pastoral theology and the auxiliary sciences, as well as the interdependence between them. Theological knowledge of the educational function requires the student to know the determinants and axiological context of scientific and professional activities related to theology. The theory and practice of the educational function is interdisciplinary in nature, so the student should demonstrate an in-depth knowledge of the subject and methodological specificities of practical theology and auxiliary sciences. The student should know and use the specialised terminology of practical theology and be able to relate theological content to other fields of study. Knowledge of the educational function of the Church should go hand in hand with knowledge of and respect for universal ethical principles and be able to justify their validity in the changing conditions of socio-cultural and religious-moral change. Knowledge of the educational function is the basis for the formation of the ability to solve complex educational problems with the help of in-depth theological-pastoral knowledge.The student is thus able to independently plan his/her own integral development and inspire others to do so. The student can also share his/her knowledge and skills using a variety of arguments in interpersonal dialogue. The interdisciplinarity of the subject matter related to the educational function of the Church requires an appropriate choice of source and method for one's own scholarly activity in this field. This involves the student's ability to propose innovative ways of solving tasks arising from the educational mission of the Church. Through practice-oriented theological knowledge, the student is equipped with the ability to apply various solutions to the problems dealt with by the pedagogical sciences. The field of upbringing is one of the very sensitive areas of social life, therefore the student should be prepared to follow the teachings of the Church in personal, professional and social life on the basis of Christian values. The topic of upbringing requires the student to critically approach the collected theological sources within the framework of the author's scientific studies on the topic. The student should also demonstrate the competence to think and act in an innovative way, but in accordance with the Christian value system.

The student's achievements in terms of acquired knowledge, skills and competences will be assessed according to the grading scale adopted in the regulations. Since the topics of the theory and practice of the educational function are, by definition, interdisciplinary and applied in nature, the final assessment will take into account participation and activity in class, as well as skills and competences in proposing original, creative ways of using theory in the educational practice of the Church.