Antropologia fizyczna WB-BI-24-20
Wykład (WYK) Semestr letni 2020/21

Literatura obowiązkowa:

1. Jurmain R., Kilgore L., Travathan W., Ciochon R L., 2013-14. Introduction to Physical Anthropology, 14th Edition. Cengage Learning, Boston;

2. Larsen C S, 2012. Essentials of Physical Anthropology, 2-nd edition. W.W. Norton & Company, Inc., New York;

3. Lasker G.W., 1976. Physical Anthropology (second edition). Holt, Rinehart and Winston, New York;

4. Malinowski A., Strzałko J (red.), 1985. Antropologia, PWN, Warszawa-Poznań;

5. Malinowski A., Wolański N., 1988. Metody Badań w Biologii Człowieka. Wybór Metod Antropologicznych. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa;

6. Malinowski A., Bożiłow W., 1997, Podstawy antropometrii. Metody, techniki, normy, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Łódź.

7. Moran E.F., 1982. Human Adaptability. An Introduction to Ecological Anthropology. Westview Press, Boulder;

8. Slice D.E., 2005. Modern Morphometrics in Physical Anthropology (Developments in Primatology: Progress and Prospects). Kluwer Academic / Plenum Publishers, New York.

Literatura uzupełniająca:

1. Ayala F.J., 2009. Dar Karola Darwina dla Nauki i Religii. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;

2. Futuyma D.J., 2008. Ewolucja. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa;

3. Gibson G.A., 2010. Wszystko Przez Geny. Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice;

4. Little P., 2005. Zapisane w Genach. Świat Książki, Warszawa.

Efekty przedmiotowe w zakresie wiedzy:

Efekt przedmiotowy 1. Student rozumie i wymienia podstawowe zjawiska i procesy biologiczne w zakresie antropologii fizycznej

Efekt przedmiotowy 2. Student objaśnia terminologię z zakresu antropologii fizycznej

Efekt przedmiotowy 3. Student poznaje metody i przyrządy badawcze stosowane w antropologii fizycznej

Efekty przedmiotowe w zakresie umiejętności:

Efekt przedmiotowy 4. Student podczas zajęć wykorzystuje techniki i przyrządy badawcze stosowane w antropologii fizycznej

Efekt przedmiotowy 5. Student korzysta z literatury z zakresu antropologii fizycznej, zarówno w języku polskim jak i angielskim

Efekt przedmiotowy 6. Student korzysta ze źródeł cyfrowych, zdobywając samodzielnie wiedzę w sposób ukierunkowany

Efekt przedmiotowy 7. Student bierze udział w dyskusji stosując terminologię naukową

Efekty kształcenia w zakresie kompetencji społecznych:

Efekt przedmiotowy 8. Student umie pracować w grupie, dostosowując się do pełnienia różnych ról

Efekt przedmiotowy 9. Student poznaje problematykę związaną z wykonywaniem zawodu

Efekt przedmiotowy 10. Student widzi potrzebę podnoszenia swoich kompetencji, zarówno osobistych jak i zawodowych

Przedmiotowe efekty kształcenia przypisane do wykładów (1-3).

Ocena z wykładów:

Egzamin końcowy – testowy; Około 120 pytań, na każde pytanie są 3 odpowiedzi i tylko jedna jest poprawna. Obowiązuje materiał przekazany podczas wykładów. Do egzaminu może podejść student, który uzyskał pozytywną ocenę z zaliczenia ćwiczeń.

Ocena końcowa:

60% - 2

61-80% - 3

81-90% - 4

91-100% - 5

Wiedza:

Na ocenę 2 (ndst.): student nie rozumie i nie wymienia podstawowych zjawisk i procesów biologicznych w zakresie antropologii fizycznej, nie objaśnia terminologii stosowanej na zajęciach, nie poznaje metod i przyrządów badawczych stosowanych w antropologii fizycznej

Na ocenę 3 (dst.): student na poziomie podstawowym rozumie i wymienia podstawowe zjawiska i procesy biologiczne w zakresie antropologii fizycznej, na podstawowym poziomie objaśnia terminologię stosowaną na zajęciach, na podstawowym poziomie poznaje metody i przyrządy badawcze stosowane w antropologii fizycznej

Na ocenę 4 (db.): student na dobrym poziomie rozumie i wymienia podstawowe zjawiska i procesy biologiczne w zakresie antropologii fizycznej, na dobrym poziomie objaśnia terminologię stosowaną na zajęciach, na dobrym poziomie poznaje metody i przyrządy badawcze stosowane w antropologii fizycznej

Na ocenę 5 (bdb.): student na bardzo dobrym poziomie rozumie i wymienia podstawowe zjawiska i procesy biologiczne w zakresie antropologii fizycznej, na bardzo dobrym poziomie objaśnia terminologię stosowaną na zajęciach, na bardzo dobrym poziomie poznaje metody i przyrządy badawcze stosowane w antropologii fizycznej

Umiejętności:

Na ocenę 2 (ndst.) student nie wykorzystuje technik i przyrządów badawczych stosowanych w antropologii fizycznej, nie korzysta z literatury z zakresu antropologii fizycznej, nie korzysta ze źródeł cyfrowych, nie zdobywa samodzielnie wiedzy, nie bierze udziału w dyskusji i/lub nie stosuje terminologii naukowej

Na ocenę 3 (dst.) student na poziomie dostatecznym wykorzystuje techniki i przyrządy badawcze stosowane w antropologii fizycznej, na poziomie dostatecznym korzysta z literatury z zakresu antropologii fizycznej, na poziomie dostatecznym korzysta ze źródeł cyfrowych i zdobywa samodzielnie podstawową wiedzę, na poziomie podstawowym bierze udziału w dyskusji, stosuje podstawową terminologię naukową

Na ocenę 4 (db.) student na dobrym poziomie wykorzystuje techniki i przyrządy badawcze stosowane w antropologii fizycznej, na dobrym poziomie korzysta z literatury z zakresu antropologii fizycznej, na dobrym poziomie korzysta ze źródeł cyfrowych i zdobywa samodzielnie bardziej zaawansowaną wiedzę, na dobrym poziomie bierze udziału w dyskusji, stosuje poprawną terminologię naukową

Na ocenę 5 (bdb.) student na bardzo dobrym poziomie wykorzystuje techniki i przyrządy badawcze stosowane w antropologii fizycznej, na bardzo dobrym poziomie korzysta z literatury z zakresu antropologii fizycznej, na bardzo dobrym poziomie korzysta ze źródeł cyfrowych i zdobywa samodzielnie zaawansowaną wiedzę, na dobrym poziomie bierze udziału w dyskusji, stosuje zaawansowaną terminologię naukową

Kompetencje społeczne:

Na ocenę 2 (ndst.) student nie potrafi pracować w grupie i/lub nie dostosowuje się do różnych ról w grupie, student nie zapoznaje się z problematyką związaną z wykonywaniem zawodu, student nie widzi potrzeby podnoszenia kompetencji

Na ocenę 3 (dst.) student na podstawowym poziomie potrafi pracować w grupie i dostosowuje się do różnych ról w grupie, student na podstawowym poziomie zapoznaje się z problematyką związaną z wykonywaniem zawodu, student na podstawowym poziomie widzi potrzeby podnoszenia kompetencji

Na ocenę 4 (db.) student na dobrym poziomie potrafi pracować w grupie i dobrze dostosowuje się do różnych ról w grupie, student na podstawowym dobrym zapoznaje się z problematyką związaną z wykonywaniem zawodu, student na podstawowym dobrym widzi potrzeby podnoszenia kompetencji, zarówno osobistych jak i zawodowych

Na ocenę 5 (bdb.) student doskonale potrafi pracować w grupie i bardzo dobrze dostosowuje się do różnych ról w grupie, student na bardzo dobrze zapoznaje się z problematyką związaną z wykonywaniem zawodu, student na doskonale widzi potrzeby podnoszenia kompetencji, zarówno osobistych jak i zawodowych

1. Czym jest antropologia

Definicja antropologii; Historyczne ujęcia antropologii; Rozumienie terminu antropologia na świecie; Antropologia polska; Podział antropologii ogólnej; Badania antropologiczne po pierwszej wojnie światowej, w okresie międzywojennym i powojennym.

2.Metody stosowane w antropologii (1)

Antropometria i instrumenty pomiarowe; Kraniometria i kranioskopia; osteometria i osteoskopia, kefalometria i kefaloskopia, somatometria i somatoskopia; Metody opisowe i pomiarowe materiałów kostnych; Datowanie znalezisk.

3.Metody stosowane w antropologii (2)

Metody badania osobników żywych; Nowe metody badawcze stosowane ostatnio w antropologii: lingwistyka, badania genetyczne.

4. Filogeneza

Badania przeszłości naszego gatunku; Metody badawcze: paleontologia, archeologia, embriologia. Historia człowieka na tle naczelnych; Charakterystyka morfologiczne naczelnych: sposób poruszania się, uzębienie; Współczesne rodziny naczelnych, ich rozmieszczenie, wzajemne relacje, rozród, specjacje, etologia, zachowania prokulturowe.

5. Antropogeneza (1)

Pochodzenie i ewolucja rodzaju Homo; Przyczyny ewolucji: zmiany klimatu i tego konsekwencje; Rozprzestrzenienie się gatunku Homo sapiens.

6. Antropogeneza (2)

Ewolucja postawy ciała (dwunożność); Pokrycie potrzeb energetycznych; Ewolucja mózgowia; Wczesne zachowania narzędziowe; Wtórna obróbka narzędzi; Ewolucja biologiczna a kulturowa. Etnogeneza; Źródła zmienności ludzkich cech.

7. Zmienność populacji ludzkich

Zmienność budowy ciała człowieka na tle naczelnych; Dymorfizm płciowy; Genetyczne uwarunkowania właściwości biologicznych i psychicznych człowieka; Symetria i asymetria budowy ciała; Składniki tkankowe (konstytucjonalne) i typu budowy ciała; Postawa ciała i jej wady; Zróżnicowania fizjologiczne i biochemiczne człowieka; Rytmy biologiczne.

8. Ontogeneza (1)

Prawidłowości rozwoju osobniczego; Mechanizmy rozwoju: wzrastanie, różnicowanie i dojrzewanie, zjawisko catch-up, neurohormonalne sprzężenia zwrotne.

9. Ontogeneza (2)

Adjustacje rozwojowe w ontogenezie: dostosowania istniejące współcześnie, dostosowania oczekiwane w przyszłości; Możliwości oceny stanu biologicznego osobnika i populacji (biodemografia); Zmiany proporcji ciała z wiekiem. Stan zdrowia, stan odżywienia; Pomiar - norma – ocena.

10. Gatunek a populacja

Stan i dynamika populacji ludzkich; Struktura populacji ludzkich; Ruch naturalny a ruch wędrówkowy; Stan biologiczny populacji; Genetyka populacyjna człowieka; Dobór naturalny; Mutacje; Genetyka cech ilościowych; Sprawność reprodukcyjna.

11. Zróżnicowanie człowieka współczesnego (1)

Dotychczasowe próby klasyfikacji form ludzkich; Rasa, grupa morfologiczna, grupa etniczna; Koncepcje zróżnicowania wewnątrzgatunkowego człowieka; Mechanizmy rasogenezy.

12. Zróżnicowanie człowieka współczesnego (2)

Klasyfikacje gatunku ludzkiego w ujęciu historycznym i współczesnym (klasyfikacje geograficzne); Rasa a grupa etniczna; Klasyfikacje populacyjne; Metody badań populacyjnych.

13. Struktura etniczna ludności świata

Zróżnicowanie antropologiczne: Europa, Ameryka Północna, Ameryka Południowa, Azja, Afryka, Australia i Oceania.

14. Ekologia człowieka

Miejsce antropologii w ekologii człowieka; Kultura jako pozabiologiczny sposób przystosowania; Kultura materialna i niematerialna (duchowa). Przystosowania społeczno-kulturowe; Społeczeństwo i rozwój gospodarczy; Tradycja a nowoczesność w zakresie przystosowania do środowiska; Antropocenozy i urbicenozy; Przyczyny powstania siedlisk ludzkich. Rozwój osad ludzkich. Czym jest miasto, na czym polega system miejski, rozwój i zróżnicowanie miast; Współczesny podział na wsie i miasta zależnie od typu gospodarki; Urbanizacja a industrializacja.

15. Antropologia a ergonomia

Ergonomia jako ekologia człowieka pracującego; Ergonomia warunków pracy; Ergonomie branżowe; Ergonomia osób starszych i osób o ograniczonej sprawności ogólnej; Antropometria ergonomiczna (inżynieryjna).

Metody dydaktyczne: Wykłady tematyczne z prezentacjami multimedialnymi

Sposób weryfikacji: egzamin testowy, obowiązuje materiał na wykładach.

Warunkiem dopuszczenia do egzaminu końcowego jest zaliczenie ćwiczeń.

Ocena z wykładów:

Egzamin końcowy – testowy; Około 120 pytań, na każde pytanie są 3 odpowiedzi i tylko jedna jest poprawna. Obowiązuje materiał przekazany podczas wykładów. Do egzaminu może podejść student, który uzyskał pozytywną ocenę z zaliczenia ćwiczeń.

Ocena końcowa:

60% - 2

61-80% - 3

81-90% - 4

91-100% - 5