Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie - Centralny System Uwierzytelniania
Strona główna

Metody i techniki badań społecznych - badania ilościowe WSE-SO-MiTBS-BI
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2020/21

Informacje o zajęciach (wspólne dla wszystkich grup)

Liczba godzin: 30
Limit miejsc: 28
Zaliczenie: Egzaminacyjny
MS Teams: WSE-SO-MiTBS-BI
Literatura:

Literatura obowiązkowa do zajęć dydaktycznych zostanie udostępniona studentom w formie elektronicznej na zamkniętej platformie e-learningowej, do której dostęp mają wyłącznie uczestnicy zajęć. Zabrania się dalszego rozpowszechniania literatury umieszczonej na platformie e-learningowej.

LITERATURA OBOWIĄZKOWA:

1. E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Warszawa; 2003. 2.

2. Ch. Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań; 2001. 3.

3. A.N. Oppenheim, Kwestionariusze, Wywiady, Pomiary Postaw, Zysk i S-ka, Poznań; 1992.

4. J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Śląsk, Katowice 2005.

5. M. Szreder, , Metody i techniki sondażowych badań opinii, PWE, Warszawa, 2004. 4. S.H.

6. W. Okrasa, Eksperyment sondażowy. Wiadomości Statystyczne, GUS. Warszawa. (Listopad) 2014.

LITERATURA ZALECANA / UZUPEŁNIAJĄCA:

. Daniłowicz Paweł, Propozycje pytań metryczkowych, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1980.

. Gruszczyński Leszek, Kwestionariusze w socjologii: budowa narzędzia do badań surveyowych, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2003.

. Grzeszkiewicz-Radulska Katarzyna, Respondenci niedostępni w badaniach sondażowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009.

Mirowski Stanisław, Ustawa o ochronie danych osobowych (w:) Z. Sawiński, P. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 391-400.

. Okrasa, wŁODZIMIERZ, Społeczne wyznaczniki procesu statystycznego. [Akademicke Czasopismo Socjologiczne, 2017)

. Olszewski Andrzej, Badania telemetryczne (w:) Z. Sawiński, P. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), Nowe metody, nowe podejścia badawcze w naukach społecznych, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 99-114.

. Pyżalski Jacek, Wywiad elektroniczny w badaniach tematów drażliwych. Uwagi po badaniach pilotażowych dotyczących agresji elektronicznej (w:

. Sawiński Zbigniew, Badania CATI i wywiady przez telefon (w:) Z. Sawiński, P. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 337-346.

. Sawiński Zbigniew, Metody doboru respondentów (w:) Z. Sawiński, P. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 79-118.

. Sawiński Zbigniew, Wywiady osobiste z komputerem przenośnym (CAPI) (w:) . Sułek Antoni, Logika analizy sondażowej, Wydawnictwo WSNS, Warszawa 1977.

. Wejland Andrzej, Pilotaż. Szkic pojęcia (w:) Z. Gostkowski, J. Lutyński (red.), Analizy i próby technik badawczych w socjologii, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1975, s. 77-93.

. Wieczorkowska Grażyna, Badania sondażowe i eksperymentalne: wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005.

Efekty uczenia się:

Wiedza:

Student wymienia podstawowe procedury przygotowania i realizacji badań socjologicznych metodami ilościowymi (w tym badań sondażowych i eksperymentalnych)

Student poprawnie identyfikuje i charakteryzuje wybrane ilościowe metody badań

Student wylicza i wyjaśnia zalety i ograniczenia ilościowych metod i technik badań społecznych

Umiejętności

Student gromadzi i interpretuje zastane informacje i dane empiryczne

Student na podstawie zebranych danych, formułuje diagnozy dotyczące wybranych zjawisk i procesów społecznych

Student samodzielnie projektuje przeprowadzenie badań naukowego

Kompetencje społeczne

Student pracuje w zespole, przyjmując w nim rozmaite role

Student uczestniczy w przygotowaniu i realizacji Projektów samo-ewaluacji (potrafi szacować skutki działań swojego Zespołu)

Zakres tematów:

I. Badania socjologiczne:

podstawowe – stosowane – ewaluacyjne

 metodologia badań = typologie badań

badania ilościowe & badania jakościowe

badania sondażowe

badania eksperymentalne

badania ‘mieszane’  eksperyment sondażowy

badania danych (ilościowych) zastanych (bazy danych)

Struktura procesu badawczego

wyznaczanie badania

strategie badawcze i typy badan ilościowych

sondaż – rodzaje problemów dla badan sondażowych

eksperyment - rodzaje problemów dla badan eksperymenta

II. Formułowanie problemu badawczego: pytania i hipotezy badawcze

Elementy logicznej teorii pytań

pytania rozstrzygnięcia – pytania dopełnienia

Pytania badawcze & rodzaje badań

deskryptywne – eksploracyjne – ewaluacyjne – predykcyjne – eksplanacyjne – kontrolne

Operacjonalizacja problemu - rodzaje hipotez badawczych (‘ilościowych’)

wersje hipotez – h. umotywowana – h. statystyczna (zerowa, alternatywna; nie/ukierunkowana)

Decyzje dot. hipotez / decyzje badacza

rodzaje błędów (błąd I-go, bł. II-go rodzaju)

III. Język badań empirycznych:

pojęcia – konstrukty – zmienne

zm. zależne – niezależne; interweniujące/pośredniczące; mierzalne (niemierzalne), ukryte (latentne); kontrolne - manipulowane

wprowadzenie pojęć – definiowanie pojęć

IV. Operacjonalizacja pojęć - konstruowanie zmiennych

pomiar - rodzaje pomiaru - typy skal i wskaźników

skala nominalna – porządkowa – przedziałowa - stosunkowa

ocena jakości pomiaru rzetelność (składowa prawdziwa i składowa błedu pomiaru) trafność (konstrukcyjna, wenętrzna, zewnętrzna);

przykłady skal i klasyfikacji (np. status socjoekonomiczny DuncaV. n’a)

V. Wskaźniki – rodzaje i zastosowania

funkcje wskaźników w bad. socjolologicznych:

wskaźniki definicyjne

empiryczne

inferencyjne

VI. Badania ilościowe na próbach reprezentatywnych – podejścia badawcze i logika próbkowania

Rodzaje podejść w badaniach m-dą reprezentacyjną (‘reprezentacyjnych’)

[przykłady]: opisowo-statystyczne, eksploracyjno-normatywne, predykcyjno-korelacyjne, eksplanacyjno-eksperymentalny, kontrolno-ex post facto

Logika próbkowania – metoda reprezentacyjna: populacja  próba

identyfikacja populacji celowej (target population), i dostępnej (frame population)

określenie / wybór jednostki badania i analizy – kryteria wyboru

operat losowania (badania)

ważniejsze operaty: przykłady operatów dostępnych w ramach statystyki publicznej: dane spisowe, REGON, PESEL, ZUS-rejestracje, itp.

Próby losowe / reprezentacyjne - techniki wyboru losowego:

losowanie proste indywidualne - losowanie systematyczne - losowanie zespołowe / klastrowe - losowanie warstwowe - - proporcjonalna / nieproporcjonalna alokacja do warstw - - schematy złożone / losowanie dwu-stopniowe.

VII. SONDAŻ: Badania sondażowe – charakterystyka metody

Typy badań sondażowych

(ze względu na cel) sondaże opisowe /statystyczne - analityczne - porównawcze; socjologiczne (vs. marketingowe i poolingi)

przykłady ważniejszych sondaży (w Polsce i UE):

s. systematyczne („Diagnoza społeczna’; Eurobarometr, sondażowe badania statystyki publicznej: Badania Budżetów Gospodarstw Domowych, EU-SILC, etc).;

cykliczne (Indeks nastrojów konsumenckich; Europejski Sondaż Społeczny/ESS, inne);

doraźne /sporadyczne / okazjonalne (przez instytuty badawcze, OBOP, CBOS, innne)

VIII. Problemy jakości danych – zabezpieczenie przed możliwymi błędami

Typy błędów w badaniach sondażowych – wstępna specyfikacja:

pojecie błędu całkowitego: losowy i systematyczny składnik błędu

błędy próbkowe (sampling error)

błędy pomiarowe - błędy związane z narzędziem - błędy związane z badaczem /ankieterem – błędy związane z respondentem

błedy zwiazane z operatem badania / bł. pokrycia (coverage error)

braki odpowiedzi (nonresponse terror)

Problemy poufności danych i względy etyczne

zasada poinformowanej zgody /informed consent

IX. Proces badania sondażowego – projektowanie i realizacja

Decyzje w ramach głównych stadiów procesu badawczego (w sondażu)

Stadium 1. Planowanie badania

określenie typu sondażu i wstępny plan badania

decyzje dotyczące próby – schemat wyboru i wielkość próby

przygotowanie kwestionariusza

ocena środków (budżetu) na badania

plan (przewidywanych) analiz danych i raportowania wyników

Stadium 2. Badanie pilotażowe – (pre)testowanie narzędzi i procedur

wybór metody testowania w pilotażu

opracowanie kwestionariusza do badania ’właściwego’

rola ankieterów (debriefing etc.)

X. Wybór metody zbierania danych – zalety i wady – metody mieszane:

sondaż z wywiadem face-to-face – s. pocztowy – s. telefoniczny /CATI– s. internetowy / online/ CAWI – s. mieszane (kombinacja metod)

rodzaje wywiadów i technik ich realizacji (użyciem komputerów, handhelders, itp.)

rodzaje ankiet – techniki ‘ankietowania’

XI. Wyznaczanie i implementacja próby:

liczebność próby – kryteria: ‘dokładność’ i ‘ufność’ oszacowań vs. względy pragmatyczne badania / ekonomiczne i organizacyjne;

organizacja pracy ‘w terenie’ / fieldwork i aktualizacja (‘aktywacja’) operatu badania

XII. Konstruowanie narzędzi – kwestionariusz wywiadu / Questionnaire Design

Pytania badawcze a pytania kwestionariusza – kryteria formułowania pytań

Pytanie-odpowiadanie jako proces poznawczy: problemy i założenia dotyczące respondenta

kompetencje i skłonność do udzielania odpowiedzi – obciążenie respondenta - problemy sądów wartościujących

błędy odpowiedzi (zamierzone i niezamierzone)

problemy pytań wrażliwych / drażliwych dot. zachowań, opinii i postaw

XIII. Formatowanie kwestionariusza - struktura pytań i odpowiedzi

- grupowanie pytań w sekcje / działy

błędy w konstrukcji kwestionariusza

Testowanie kwestionariusza (wywiadu, samo-zwrotnego) – pilotaż kwestionariusza – ewaluacja kwestionariusza

analiza pozycji - kodowanie zachowań respondenta – debriefing respondenta

kodowanie zachowań ankietera i post-interview debriefing

techniki ewaluacji kwestionariusza:

użycie ekspertów

grupy fokusowe

wywiady poznawcze

XIV. Konstruowanie skal

Dobór pytań skalujących i analiza wzorów odpowiedzi

Skale postaw (skalowanie jednowymiarowe):

skala Thurstone’a

skala Likerta

dyferencjał semantyczny

skalogram Guttmana

inne

Skalowanie wielowymiarowe i klasyfikacje - wprowadzenie

analiza klasterowa / analiza skupień (cluster analysis)

analiza czynnikowa

XV. Błędy w badaniach sondażowych

Rodzaje i źródła

błędy losowe

błędy nielosowe / bł. systematyczne / obciążenie

– problem braku danych (non-response) - imputacja

Ewaluacja badania – wstępna ocena jakości i wiarygodności danych

Średni Błąd Kwadratowy (Mean Square Error/MSE)

MSE = Wariancja + Obciążenie

XIV. Porównanie (zalety i ograniczenia) różnych typów badań ilościowych

konstruowanie wieloźródłowych baz danych

projektowanie ‘optymalnych’ strategii badań ilościowych

strategie badań ‘mieszanych’ (ilościowych i jakościowych)

ewaluacja badania – kryteria i techniki

Grupy zajęciowe

zobacz na planie zajęć

Grupa Termin(y) Prowadzący Miejsca Liczba osób w grupie / limit miejsc Akcje
1 każdy czwartek, 13:15 - 14:45, (sala nieznana)
Włodzimierz Okrasa 29/28 szczegóły
Wszystkie zajęcia odbywają się w budynku:
Opisy przedmiotów w USOS i USOSweb są chronione prawem autorskim.
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
ul. Dewajtis 5,
01-815 Warszawa
tel: +48 22 561 88 00 https://uksw.edu.pl
kontakt deklaracja dostępności USOSweb 7.0.2.0-1 (2024-03-12)