Metody i techniki badań społecznych - badania ilościowe WSE-SO-MiTBS-BI
Wykład (WYK)
Semestr zimowy 2020/21
Informacje o zajęciach (wspólne dla wszystkich grup)
Liczba godzin: | 30 |
Limit miejsc: | 28 |
Zaliczenie: | Egzaminacyjny |
MS Teams: | WSE-SO-MiTBS-BI |
Literatura: |
Literatura obowiązkowa do zajęć dydaktycznych zostanie udostępniona studentom w formie elektronicznej na zamkniętej platformie e-learningowej, do której dostęp mają wyłącznie uczestnicy zajęć. Zabrania się dalszego rozpowszechniania literatury umieszczonej na platformie e-learningowej. LITERATURA OBOWIĄZKOWA: 1. E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Warszawa; 2003. 2. 2. Ch. Frankfort-Nachmias, D.Nachmias, Metody badawcze w naukach społecznych, Poznań; 2001. 3. 3. A.N. Oppenheim, Kwestionariusze, Wywiady, Pomiary Postaw, Zysk i S-ka, Poznań; 1992. 4. J. Sztumski, Wstęp do metod i technik badań społecznych, Śląsk, Katowice 2005. 5. M. Szreder, , Metody i techniki sondażowych badań opinii, PWE, Warszawa, 2004. 4. S.H. 6. W. Okrasa, Eksperyment sondażowy. Wiadomości Statystyczne, GUS. Warszawa. (Listopad) 2014. LITERATURA ZALECANA / UZUPEŁNIAJĄCA: . Daniłowicz Paweł, Propozycje pytań metryczkowych, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1980. . Gruszczyński Leszek, Kwestionariusze w socjologii: budowa narzędzia do badań surveyowych, Wydawnictwo UŚ, Katowice 2003. . Grzeszkiewicz-Radulska Katarzyna, Respondenci niedostępni w badaniach sondażowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2009. Mirowski Stanisław, Ustawa o ochronie danych osobowych (w:) Z. Sawiński, P. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 391-400. . Okrasa, wŁODZIMIERZ, Społeczne wyznaczniki procesu statystycznego. [Akademicke Czasopismo Socjologiczne, 2017) . Olszewski Andrzej, Badania telemetryczne (w:) Z. Sawiński, P. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), Nowe metody, nowe podejścia badawcze w naukach społecznych, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 99-114. . Pyżalski Jacek, Wywiad elektroniczny w badaniach tematów drażliwych. Uwagi po badaniach pilotażowych dotyczących agresji elektronicznej (w: . Sawiński Zbigniew, Badania CATI i wywiady przez telefon (w:) Z. Sawiński, P. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 337-346. . Sawiński Zbigniew, Metody doboru respondentów (w:) Z. Sawiński, P. Sztabiński, F. Sztabiński (red.), Fieldwork jest sztuką. Jak dobrać respondenta, skłonić do udziału w wywiadzie, rzetelnie i sprawnie zrealizować badanie, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 2005, s. 79-118. . Sawiński Zbigniew, Wywiady osobiste z komputerem przenośnym (CAPI) (w:) . Sułek Antoni, Logika analizy sondażowej, Wydawnictwo WSNS, Warszawa 1977. . Wejland Andrzej, Pilotaż. Szkic pojęcia (w:) Z. Gostkowski, J. Lutyński (red.), Analizy i próby technik badawczych w socjologii, Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1975, s. 77-93. . Wieczorkowska Grażyna, Badania sondażowe i eksperymentalne: wybrane zagadnienia, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005. |
Efekty uczenia się: |
Wiedza: Student wymienia podstawowe procedury przygotowania i realizacji badań socjologicznych metodami ilościowymi (w tym badań sondażowych i eksperymentalnych) Student poprawnie identyfikuje i charakteryzuje wybrane ilościowe metody badań Student wylicza i wyjaśnia zalety i ograniczenia ilościowych metod i technik badań społecznych Umiejętności Student gromadzi i interpretuje zastane informacje i dane empiryczne Student na podstawie zebranych danych, formułuje diagnozy dotyczące wybranych zjawisk i procesów społecznych Student samodzielnie projektuje przeprowadzenie badań naukowego Kompetencje społeczne Student pracuje w zespole, przyjmując w nim rozmaite role Student uczestniczy w przygotowaniu i realizacji Projektów samo-ewaluacji (potrafi szacować skutki działań swojego Zespołu) |
Zakres tematów: |
I. Badania socjologiczne: podstawowe – stosowane – ewaluacyjne metodologia badań = typologie badań badania ilościowe & badania jakościowe badania sondażowe badania eksperymentalne badania ‘mieszane’ eksperyment sondażowy badania danych (ilościowych) zastanych (bazy danych) Struktura procesu badawczego wyznaczanie badania strategie badawcze i typy badan ilościowych sondaż – rodzaje problemów dla badan sondażowych eksperyment - rodzaje problemów dla badan eksperymenta II. Formułowanie problemu badawczego: pytania i hipotezy badawcze Elementy logicznej teorii pytań pytania rozstrzygnięcia – pytania dopełnienia Pytania badawcze & rodzaje badań deskryptywne – eksploracyjne – ewaluacyjne – predykcyjne – eksplanacyjne – kontrolne Operacjonalizacja problemu - rodzaje hipotez badawczych (‘ilościowych’) wersje hipotez – h. umotywowana – h. statystyczna (zerowa, alternatywna; nie/ukierunkowana) Decyzje dot. hipotez / decyzje badacza rodzaje błędów (błąd I-go, bł. II-go rodzaju) III. Język badań empirycznych: pojęcia – konstrukty – zmienne zm. zależne – niezależne; interweniujące/pośredniczące; mierzalne (niemierzalne), ukryte (latentne); kontrolne - manipulowane wprowadzenie pojęć – definiowanie pojęć IV. Operacjonalizacja pojęć - konstruowanie zmiennych pomiar - rodzaje pomiaru - typy skal i wskaźników skala nominalna – porządkowa – przedziałowa - stosunkowa ocena jakości pomiaru rzetelność (składowa prawdziwa i składowa błedu pomiaru) trafność (konstrukcyjna, wenętrzna, zewnętrzna); przykłady skal i klasyfikacji (np. status socjoekonomiczny DuncaV. n’a) V. Wskaźniki – rodzaje i zastosowania funkcje wskaźników w bad. socjolologicznych: wskaźniki definicyjne empiryczne inferencyjne VI. Badania ilościowe na próbach reprezentatywnych – podejścia badawcze i logika próbkowania Rodzaje podejść w badaniach m-dą reprezentacyjną (‘reprezentacyjnych’) [przykłady]: opisowo-statystyczne, eksploracyjno-normatywne, predykcyjno-korelacyjne, eksplanacyjno-eksperymentalny, kontrolno-ex post facto Logika próbkowania – metoda reprezentacyjna: populacja próba identyfikacja populacji celowej (target population), i dostępnej (frame population) określenie / wybór jednostki badania i analizy – kryteria wyboru operat losowania (badania) ważniejsze operaty: przykłady operatów dostępnych w ramach statystyki publicznej: dane spisowe, REGON, PESEL, ZUS-rejestracje, itp. Próby losowe / reprezentacyjne - techniki wyboru losowego: losowanie proste indywidualne - losowanie systematyczne - losowanie zespołowe / klastrowe - losowanie warstwowe - - proporcjonalna / nieproporcjonalna alokacja do warstw - - schematy złożone / losowanie dwu-stopniowe. VII. SONDAŻ: Badania sondażowe – charakterystyka metody Typy badań sondażowych (ze względu na cel) sondaże opisowe /statystyczne - analityczne - porównawcze; socjologiczne (vs. marketingowe i poolingi) przykłady ważniejszych sondaży (w Polsce i UE): s. systematyczne („Diagnoza społeczna’; Eurobarometr, sondażowe badania statystyki publicznej: Badania Budżetów Gospodarstw Domowych, EU-SILC, etc).; cykliczne (Indeks nastrojów konsumenckich; Europejski Sondaż Społeczny/ESS, inne); doraźne /sporadyczne / okazjonalne (przez instytuty badawcze, OBOP, CBOS, innne) VIII. Problemy jakości danych – zabezpieczenie przed możliwymi błędami Typy błędów w badaniach sondażowych – wstępna specyfikacja: pojecie błędu całkowitego: losowy i systematyczny składnik błędu błędy próbkowe (sampling error) błędy pomiarowe - błędy związane z narzędziem - błędy związane z badaczem /ankieterem – błędy związane z respondentem błedy zwiazane z operatem badania / bł. pokrycia (coverage error) braki odpowiedzi (nonresponse terror) Problemy poufności danych i względy etyczne zasada poinformowanej zgody /informed consent IX. Proces badania sondażowego – projektowanie i realizacja Decyzje w ramach głównych stadiów procesu badawczego (w sondażu) Stadium 1. Planowanie badania określenie typu sondażu i wstępny plan badania decyzje dotyczące próby – schemat wyboru i wielkość próby przygotowanie kwestionariusza ocena środków (budżetu) na badania plan (przewidywanych) analiz danych i raportowania wyników Stadium 2. Badanie pilotażowe – (pre)testowanie narzędzi i procedur wybór metody testowania w pilotażu opracowanie kwestionariusza do badania ’właściwego’ rola ankieterów (debriefing etc.) X. Wybór metody zbierania danych – zalety i wady – metody mieszane: sondaż z wywiadem face-to-face – s. pocztowy – s. telefoniczny /CATI– s. internetowy / online/ CAWI – s. mieszane (kombinacja metod) rodzaje wywiadów i technik ich realizacji (użyciem komputerów, handhelders, itp.) rodzaje ankiet – techniki ‘ankietowania’ XI. Wyznaczanie i implementacja próby: liczebność próby – kryteria: ‘dokładność’ i ‘ufność’ oszacowań vs. względy pragmatyczne badania / ekonomiczne i organizacyjne; organizacja pracy ‘w terenie’ / fieldwork i aktualizacja (‘aktywacja’) operatu badania XII. Konstruowanie narzędzi – kwestionariusz wywiadu / Questionnaire Design Pytania badawcze a pytania kwestionariusza – kryteria formułowania pytań Pytanie-odpowiadanie jako proces poznawczy: problemy i założenia dotyczące respondenta kompetencje i skłonność do udzielania odpowiedzi – obciążenie respondenta - problemy sądów wartościujących błędy odpowiedzi (zamierzone i niezamierzone) problemy pytań wrażliwych / drażliwych dot. zachowań, opinii i postaw XIII. Formatowanie kwestionariusza - struktura pytań i odpowiedzi - grupowanie pytań w sekcje / działy błędy w konstrukcji kwestionariusza Testowanie kwestionariusza (wywiadu, samo-zwrotnego) – pilotaż kwestionariusza – ewaluacja kwestionariusza analiza pozycji - kodowanie zachowań respondenta – debriefing respondenta kodowanie zachowań ankietera i post-interview debriefing techniki ewaluacji kwestionariusza: użycie ekspertów grupy fokusowe wywiady poznawcze XIV. Konstruowanie skal Dobór pytań skalujących i analiza wzorów odpowiedzi Skale postaw (skalowanie jednowymiarowe): skala Thurstone’a skala Likerta dyferencjał semantyczny skalogram Guttmana inne Skalowanie wielowymiarowe i klasyfikacje - wprowadzenie analiza klasterowa / analiza skupień (cluster analysis) analiza czynnikowa XV. Błędy w badaniach sondażowych Rodzaje i źródła błędy losowe błędy nielosowe / bł. systematyczne / obciążenie – problem braku danych (non-response) - imputacja Ewaluacja badania – wstępna ocena jakości i wiarygodności danych Średni Błąd Kwadratowy (Mean Square Error/MSE) MSE = Wariancja + Obciążenie XIV. Porównanie (zalety i ograniczenia) różnych typów badań ilościowych konstruowanie wieloźródłowych baz danych projektowanie ‘optymalnych’ strategii badań ilościowych strategie badań ‘mieszanych’ (ilościowych i jakościowych) ewaluacja badania – kryteria i techniki |
Grupy zajęciowe
Grupa | Termin(y) | Prowadzący |
Miejsca |
Akcje |
---|---|---|---|---|
1 |
każdy czwartek, 13:15 - 14:45,
(sala nieznana)
|
Włodzimierz Okrasa | 29/28 |
|
Wszystkie zajęcia odbywają się w budynku: |
Właścicielem praw autorskich jest Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.