Kultura jezyka WH-FPZ-I-1-KultJezyk
Ćwiczenia (CW) Semestr zimowy 2021/22

Podręczniki:

A. Markowski, Kultura języka polskiego. Teoria. Zagadnienia leksykalne, Warszawa 2018 (lub wydanie I: 2005).

H. Jadacka, Kultura języka polskiego. Fleksja, słowotwórstwo, składnia, Warszawa 2019 (lub wydanie I: 2005).

T. Karpowicz, Kultura języka polskiego. Wymowa, ortografia, interpunkcja, Warszawa 2018 (lub wydanie I: 2009).

Inne podstawowe źródła (wybór):

Ćwiczenia ze stylistyki, red. nauk. D. Zdunkiewicz_Jedynak, Warszawa 2012.

L. Drabik, Słownik ortograficzny PWN z wymową, Warszawa 2016.

L. Drabik, E. Sobol, Słownik poprawnej polszczyzny, Warszawa 2021 (lub wydania wcześniejsze).

Język polski. Poradnik Profesora Andrzeja Markowskiego, Warszawa 2003.

M. Kita, E. Polański, Słownik paronimów, czyli wyrazów mylonych, Warszawa 2004.

A. Markowski, Wykłady z leksykologii, Warszawa 2012.

Nowe formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce, praca zbiorowa pod red. K. Kłosińskiej, Warszawa 2014.

Nowe spojrzenie na kryteria poprawności językowej, pod red. nauk. A. Markowskiego, Warszawa 2012.

Polszczyzna na co dzień, pod red. M. Bańki, Warszawa 2020.

Problemy polskiej normy językowej i kodyfikacji, pod red. D. Zdunkiewicz-Jedynak i J. Liberka, Warszawa 2019.

Słownik nazw miejscowości i mieszkańców, pod red. M. Łazińskiego, Warszawa 2007.

Wielki słownik ortograficzny PWN z zadami pisowni i interpunkcji, pod red. E. Polańskiego, Warszawa 2021 (lub wydania wcześniejsze).

Wielki słownik poprawnej polszczyzny PWN, pod red. A. Markowskiego, Warszawa 2018 (lub wydania wcześniejsze).

D. Zdunkiewicz-Jedynak, Wykłady ze stylistyki, Warszawa 2008.

Po zaliczeniu zajęć z kultury języka student:

- rozumie złożoność języka i jego opisu z perspektywy normatywnej,

- zna metody normatywnej analizy wypowiedzi,

- zna normy językowe i ich rolę w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- potrafi posługiwać się podstawowymi terminami i narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa normatywnego i samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu

Opis ECTS:

uczestnictwo w zajęciach - 30 godz.

przygotowanie do zajęć - 15 godz.

przygotowanie do sprawdzianów - 15 godz.

Metody prowadzenia zajęć: ćwiczeniowa i problemowa.

Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie wiedzy:

- śródsemestralne sprawdziany pisemne

- dyktando

- kontrola przygotowania studentów do zajęć potwierdzonego aktywnością podczas ćwiczeń

Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie umiejętności:

- kontrola przygotowania studentów do zajęć potwierdzonego aktywnością podczas ćwiczeń

Metody weryfikacji efektów kształcenia w zakresie kompetencji społecznych:

- ocenianie ciągłe

Na ocenę niedostateczną student:

- nie rozumie złożoność języka i jego opisu z perspektywy normatywnej,

- nie zna metod normatywnej analizy wypowiedzi,

- nie zna norm językowych i ich roli w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- nie potrafi posługiwać się podstawowymi terminami i narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa normatywnego i samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- nie jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu

Na ocenę dostateczną student:

- w stopniu podstawowym rozumie złożoność języka i jego opisu z perspektywy normatywnej,

- zna tylko niektóre metody normatywnej analizy wypowiedzi,

- zna normy językowe i ich rolę w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- potrafi posługiwać się tylko niektórymi podstawowymi terminami i narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa normatywnego i w ograniczonym zakresie potrafi samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- w ograniczonym zakresie jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu

Na ocenę dobrą student:

- dobrze rozumie złożoność języka i jego opisu z perspektywy normatywnej,

- zna większość metod normatywnej analizy wypowiedzi,

- zna normy językowe i ich rolę w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- potrafi posługiwać się większością podstawowych terminów i narzędzi badawczych z zakresu językoznawstwa normatywnego i z niewielką pomocą samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu

Na ocenę bardzo dobrą student:

- bardzo dobrze rozumie złożoność języka i jego opisu z perspektywy normatywnej,

- bardzo dobrze zna metody normatywnej analizy wypowiedzi,

- bardzo dobrze zna normy językowe i ich rolę w kształtowaniu komunikacji społecznej,

- swobodnie potrafi posługiwać się podstawowymi terminami i narzędziami badawczymi z zakresu językoznawstwa normatywnego i w pełni samodzielnie przeprowadzić analizę zjawisk językowych pod kątem normatywnym

- jest gotów do krytycznej oceny posiadanej wiedzy z zakresu językoznawstwa normatywnego i konfrontowania jej z najnowszymi ustaleniami oraz zasięgania opinii ekspertów, a także ciągłego podnoszenia jej poziomu

1. Wprowadzenie w tematykę zajęć; podstawowe pojęcia (kultura języka, norma i jej dwupoziomowość, innowacja językowa, kryteria oceny innowacji językowych, błąd językowy, klasyfikacja błędów, kompetencja językowa itp.), tendencje rozwojowe współczesnej polszczyzny, postawy wobec języka. [lektura: I. Bajerowa, Język ogólnopolski XX wieku, [w:] Współczesny język polski, red. J. Bartmiński, Lublin 2001, s. 23-48, A. Markowski, J. Puzynina, Kultura języka polskiego, [w:] Współczesny język polski, op. cit., s. 49-71, KJP I, hasła: „błąd językowy”, „innowacja językowa”, „kodyfikacja normy językowej”, „kryteria poprawności językowej”, „kultura języka”, „norma językowa”, „poprawność językowa”, „postawy wobec języka”, „sprawność językowa”, „uzus językowy” w SPP].

2. Odmiana imion i nazwisk polskich [lektura: KJP II, s. 36-48, 60-67, 129-132; hasła „imiona”, „nazwiska” w SPP; JP, s. 202-211, 220-226; Jan Grzenia, Słownik nazw własnych, s. 59-71 (dalej: SNW)].

3. Odmiana imion i nazwisk obcych [lektura: B. Kreja, Językowe i pozajęzykowe przyczyny nieodmienności polskich nazwisk, „Język polski” 1995, z. 1, KJP II, s. 48-67, hasła „imiona”, „nazwiska” w SPP; JP, s. 211-226; SNW, s. 59-71].

4. Odmiana nazw miejscowych [lektura: KJP II, s. 67-76, hasło „odmiana nazw miejscowych” w SPP; JP, s. 227-234; SNW, s. 73-74].

5. Kolokwium fleksyjne.

6. Poprawność ortograficzna [KJP III, rozdz. II] i interpunkcyjna [KJP III, rozdz. III].

7. Fleksja i składnia liczebników [lektura: KJP II, s. 80-84, 197-206; hasła „daty”, „liczebnik” w SPP; JP, s. 161-178].

8. Poprawność w zakresie związku zgody [lektura: KJP II, s. 138-148, 164-167; hasła „orzeczenie”, „podmiot”, „przydawka”, „zdanie”, „związki składniowe”, w SPP; JP, s. 239-248]. Poprawność w zakresie związku rządu [lektura: KJP II, s. 149-164; hasła „biernik”, „celownik”, „dopełniacz”, „dopełnienie”, „przydawka”, „zdanie”, „związki składniowe”, w SPP; JP, s. 249-292, 321-323].

9. Szyk wyrazów w zdaniu [lektura: KJP II, s. 167-175; hasła „dopełnienie”, „okolicznik”, „orzeczenie”, „podmiot”, „przydawka”, „zdanie” w SPP].

10. Poprawność w zakresie imiesłowowego równoważnika zdania [lektura: KJP II, s. 184-197; hasło „równoważniki zdań (oznajmienia)” w SPP; JP, s. 324-326].

11. Kolokwium składniowe.

12. Wstęp do zagadnień poprawności leksykalnej, podstawy leksykologii [lektury: hasło „słownictwo” w SPP, KJP I, s. 179-235, S. Dubisz, Słownictwo, rozdziały: 1. Leksykologia i jej miejsce w językoznawstwie, 2. Jak leksemy znaczą? 3. Typy zmian znaczeniowych, [w:] Nauka o języku dla polonistów, pod red. S. Dubisza, wyd. 4, Warszawa 2002, s. 327-344].

13. Poprawność frazeologiczna [lektury: hasło „związki frazeologiczne” w SPP, KJP I, 251-284, JP, s. 363-387].

14. Zapożyczenia [lektura: hasła „anglicyzmy”, „germanizmy”, „latynizmy”, „rusycyzmy”, „zapożyczenia w SPP, A. Markowski, Jawne i ukryte nowsze zapożyczenia leksykalne w mediach, [w:] Język w mediach masowych, red. J. Bralczyk, K. Mosiołek-Kłosińska, Warszawa 2000, s. 96-111, A. Markowski, Polszczyzna znana i nieznana, rozdział Dobry zwyczaj nie pożyczaj].

15. Moda w języku, szablon językowy [lektury: hasła „nowe znaczenia wyrazów (neologizmy znaczeniowe, neosemantyzmy)”, „moda w języku (nadużywanie elementów językowych)”, „szablon językowy” w SPP; KJP I, s. 210-232; JP, s. 329-388; E. Kołodziejek, W kręgu polszczyzny dawnej i współczesnej. Księga ofiarowana dr. hab. Kazimierzowi Długoszowi, profesorowi Uniwersytetu

Szczecińskiego, pod red. E. Kołodziejek, Szczecin 2006, s. 219-231 (tekst dostępny w internecie)].

16. Kolokwium leksykalne.