Gramatyka opisowa języka polskiego (morfologia) WH-FP-I-1-GOJP.M-C-L
Ćwiczenia (CW) Semestr letni 2021/22

Bańko M., 2002, Wykłady z polskiej fleksji, Warszawa.

Grzegorczykowa R., Laskowski R., Wróbel H. (red.), 1998, Gramatyka współczesnego języka polskiego. Morfologia, Warszawa.

Heinz A., 1961, Fleksja a derywacja, "Język Polski" 1961 z. 5.

Kopcińska D., 1993, Gramatyka opisowa języka polskiego. Materiały do ćwiczeń, Warszawa.

Nagórko A., 2020, Podręczna gramatyka języka polskiego, Warszawa.

Saloni Z.,1976, Kategoria rodzaju we współczesnym języku polskim, [w:] Kategorie gramatyczne grup imiennych w języku polskim, Wrocław.

Saloni Z., Świdziński M., 1999, Klasyfikacja gramatyczna leksemów polskich, [w:] Składnia współczesnego języka polskiego, Warszawa.

Tokarski J., 2001, Fleksja polska. Warszawa.

Student wie, czym jest morfologia i z jakich działów się składa, rozumie złożoność systemu słowotwórczego oraz fleksyjnego polszczyzny, potrafi posługiwać się narzędziami analizy morfologicznej i samodzielnie jej dokonywać. Student potrafi również zastosować zdobytą wiedzę i umiejętności do krytycznej analizy neologizmów słowotwórczych oraz zmian zachodzących aktualnie w systemie fleksyjnym.

Na ocenę końcową składa się wynik dwóch sprawdzianów pisemnych (pierwszego z analizy słowotwórczej, drugiego z analizy form fleksyjnych), aktywność na zajęciach, przygotowywanie prac domowych, a także obecność (dopuszczalne są dwie nieusprawiedliwione nieobecności). W razie niezaliczenia sprawdzianu student ma prawo do jego poprawy (dwukrotnie).

Na ocenę dostateczną student:

- potrafi z licznymi błędami (w ok. 60% poprawnie) przeprowadzić analizę słowotwórczą derywatów rzeczownikowych, czasownikowych i przymiotnikowych;

- potrafi z licznymi błędami (w ok. 60% poprawnie) przyporządkować leksemy do poszczególnych części mowy (według klasyfikacji szkolnej oraz akademickiej); określić wartości kategorii fleksyjnych różnorodnych wyrazów gramatycznych i rozpoznać, które wyrazy odmieniają się według tego samego wzorca;

- rozumie podstawową terminologię z dziedziny słowotwórstwa i fleksji.

Na ocenę dobrą student:

- potrafi tylko z nielicznymi błędami (w ok. 80% poprawnie) przeprowadzić analizę słowotwórczą derywatów rzeczownikowych, czasownikowych i przymiotnikowych;

- potrafi z nielicznymi błędami (w ok. 80% poprawnie) przyporządkować leksemy do poszczególnych części mowy (według klasyfikacji szkolnej oraz akademickiej); określić wartości kategorii fleksyjnych różnorodnych wyrazów gramatycznych i rozpoznać, które wyrazy odmieniają się według tego samego wzorca;

- rozumie i sam stosuje w wypowiedziach w czasie zajęć podstawową terminologię z dziedziny fleksji i składni;

- zadaje pytania świadczące o zrozumieniu złożoności problematyki morfologicznej;

- odrabia zadawane zadania domowe, zwykle jest przygotowany do zajęć i aktywnie w nich uczestniczy.

Na ocenę bardzo dobrą student:

- potrafi niemal bezbłędnie (w około 93% poprawnie) przeprowadzić analizę słowotwórczą derywatów rzeczownikowych, czasownikowych i przymiotnikowych;

- potrafi niemal bezbłędnie (w około 93% poprawnie) przyporządkować leksemy do poszczególnych części mowy (według klasyfikacji szkolnej oraz akademickiej); określić wartości kategorii fleksyjnych różnorodnych wyrazów gramatycznych i rozpoznać, które wyrazy odmieniają się według tego samego wzorca;

- stosuje ze zrozumieniem w swoich wypowiedziach terminologię z dziedziny słowotwórstwa i fleksji;

- zadaje pytania świadczące o zrozumieniu złożoności problematyki morfologicznej i szuka na te pytania niestandardowych odpowiedzi;

- zawsze przygotowuje zadawane zadania domowe i aktywnie uczestniczy w zajęciach.

1. Derywaty a słownictwo bazowe - rozpoznawanie, czy wyraz jest motywowany i co było jego bazą słowotwórczą

2. Rozpoznawanie kierunku motywacji słowotwórczej

3. Tworzenie adekwatnych parafraz słowotwórczych dla derywatów rzeczownikowych, czasownikowych i przymiotnikowych

4. Podział derywatu na temat słowotwórczy (dostrzeganie przy tym ewentualnych alternacji) i formant słowotwórczy

5. Rodzaje formantów: afiksy, derywacja paradygmatyczna, formanty alternacyjne, formant prozodyczny

6. Funkcje formantu: mutacja, modyfikacja, transpozycja

7. Rzeczownikowe kategorie słowotwórcze polszczyzny

8. Specyfika derywacji rzeczownika, przymiotnika i czasownika

9. Zakres znaczenia słowotwórczego i znaczenia realnego derywatu

10. Pojęcie uniwerbizacji

11. Części mowy w klasyfikacji szkolnej i w klasyfikacji Zygmunta Saloniego

12. Kategorie fleksyjne a kategorie selektywne (klasyfikujące) dla poszczególnych części mowy

13. Wzory odmiany wg Jana Tokarskiego

14. Formy analityczne, fuzyjne i aglutynacyjne w polszczyźnie

15. Podział formy gramatycznej na temat fleksyjny i część gramatyczną