Historia polskiej literatury dawnej (średniowiecze-renesans-barok) WH-FP-I-1-HPLD-C
Ćwiczenia (CW) Semestr letni 2021/22

X

J. Kochanowski, Fraszki, oprac J. Pelc, Wrocław 1991: Do gościa (I, 1), Na swoje księgi (I, 2), O żywocie ludzkim (I, 3), O Hannie (I, 5), Na matematyka (I, 53), O fraszkach (I, 100), Na lipę (II, 6), Do fraszek (III, 29), O fraszkach (III, 39), Marcinowa powieść (III, 85), O flisie (III, 86).

1. J. Sokolski, Lipa, Chiron i Labirynt. Esej o "Fraszkach", Wrocław 1998. (Całość)

Chętni

J. Kroczak, W labiryncie. O układzie Fraszek, w: Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim, red. E. Lasocińska, W. Pawlak, Warszawa 2015;

XI

Fraszki cd.

1. J. Pelc, Wstęp [w:] Jan Kochanowski, Fraszki, oprac. J. Pelc, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, (dowolne wydanie)

Chętni

K. Wierzbicka-Trwoga, Kompozycje cykliczne w poezji Jana Kochanowskiego, w: Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim, red. E. Lasocińska, W. Pawlak, Warszawa 2015;

J. Duska, Tajemnicza „Gadka” z ksiąg III „Fraszek” Jana Kochanowskiego. Rozwiązanie zagadki, w: Wiązanie sobótkowe. Studia o Janie Kochanowskim, red. E. Lasocińska, W. Pawlak, Warszawa 2015;

R. Grześkowiak, O dupie Maryni. Rozwiązywanie Gadki Jana Kochanowskiego, "Odrodzenie i Reformacja w Polsce" 2016, t. 60 (dostępne online);

M. Eder, Zagadkowe „źwierzę o jednym oku”, czyli o fraszce III 78 Kochanowskiego, "Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo" 2017, nr 7, s. 17-31.

XII

Jan Kochanowski, Przy pogrzebie rzecz, [w:] Wybór mów staropolskich, oprac. B. Nadolski, Wrocław 1961, wersja online: http://www.staropolska.pl/renesans/jan_kochanowski/Przy_pogrzebie_rzecz.html;

tenże, O śmierci Jana Tarnowskiego kasztelana krakowskiego, do syna jego Jana Krzysztofa, hrabie z Tarnowa, kasztelana wojnickiego, [w:] tenże, Treny, oprac. J. Pelc, Wrocław 1986.

1. J. Pelc, Wstęp, [w:] J. Kochanowski, Treny, oprac. J. Pelc, Wrocław 1986.

2. S. Zabłocki, Epicedium, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 2002.

XIII

Jan Kochanowski, Treny, oprac. M.R. Mayenowa, L. Woronczakowa, J. Axer, M. Cytowska, Wrocław 1983 (wydanie zalecane), lub: tenże, Treny, oprac. J. Pelc, Wrocław 1969 i nast.

1. M. Cytowska, Nad trenami Jana Kochanowskiego. Od motta do genezy poematu, „Pamiętnik Literacki” 1979, z. 1, s. 181–186; wersja online: http://bazhum.muzhp.pl/media//files/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1979-t70-n1/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1979-t70-n1-s181-186/Pamietnik_Literacki_czasopismo_kwartalne_poswiecone_historii_i_krytyce_literatury_polskiej-r1979-t70-n1-s181-186.pdf

2. P. Wilczek, Dialog masek. Próba interpretacji "Trenów" Jana Kochanowskiego jako poematu polifonicznego, "Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego" 1992, nr 1225. Dostępne także online pod adresem: http://otworzksiazke.ceon.pl/ksiazka/dyskurs_przeklad_interpretacja/rozdzial/3/

Chętni:

S. Grzeszczuk, „Treny” — próba interpretacji dramatu filozoficznego, [w:] Kochanowski. Z dziejów badań i recepcji twórczości, oprac. M. Korolko, Warszawa 1980, s. 495–507.

K. Ziemba, Jan Kochanowski jako poeta egzystencji. Prolegomena do interpretacji Trenów, Warszawa 1994.

XIV

Czarnoleska muza

Tobiasz Wiszniowski, Treny, oprac. J. Wójcicki, Warszawa 2008; starsza edycja online: https://books.google.pl/books?id=YoMAAAAAcAAJ&dq=tobiasz%20wiszniowski%20treny&hl=pl&pg=PA41#v=onepage&q&f=false. Należy zapoznać się z układem zbioru. Treny: I, III, IV, V, XV, XVI;

Horacy, List do Pizonów, w: Trzy poetyki klasyczne, tłum. T. Sinko, Wrocław 1951.

1. J. Pelc, Jan Kochanowski w tradycjach literatury polskiej (od XVI do połowy XVIII w.), Warszawa 1965, s. 88-94, 101-113, 174-188 [działy: Cytat z Kochanowskiego..., Model liryki czarnoleskiej, Naśladowcy "Trenów"].

Chętni:

1. T. Chachulski, Opóźnione pokolenie. Studia o recepcji "głębokiej" Jana Kochanowskiego w poezji polskiej XVIII wieku, Warszawa 2006.

2. M. Fulińska, Naśladowanie i twórczość. Renesansowe teorie imitacji, emulacji i przekładu, Wrocław 2000.

XV

Romans staropolski

O dziwnym sporządzeniu św. Grzegorza papieża, w: T. Kruszewska-Michałowska, "Różne historyjek". Studium z dziejów nowelistyki staropolskiej, Wrocław 1965, s. 225-241.

oraz

Rozmowy, które miał król Salomon mądry z Marchołtem grubym a sprosnym..., wyd. L. Bernacki, Haarlem 1913: https://pl.wikisource.org/wiki/Rozmowy,_które_miał_król_Salomon_mądry_z_Marchołtem_grubym_a_sprosnym

Fragmenty dostępne także: https://literat.ug.edu.pl/march/rozmowy.htm

1. K. Wierzbicka-Trwoga, Cechy gatunkowe romansu, "Terminus" 2019, z. 2: https://www.ejournals.eu/Terminus/2019/Terminus-2019-2/art/14967/

Chętni:

J. Krzyżanowski, Romans polski XVI w., Warszawa 1962.

P. Bohuszewicz, Opozycja "romans" - powieść wobec problemów historii literatury, "Teksty Drugie" 2019, nr 2: https://rcin.org.pl/Content/120920/WA248_150250_P-I-2524_bohuszewicz-opozycja_o.pdf

XVI

Żywotopisarstwo

Żywot Świętego Hilariona, w: Hieronim, Żywoty mnichów Pawła, Hilariona, Malchusa, oprac. B. Degórski, Kraków 1995, s. 115-131, 162-171.

Legenda na dzień Świętej Julianny, w: J. de Voragine, Złota legenda, tłum. J. Pleziowa, oprac. M. Plezia, Warszawa 1983.

1. M. Plezia, Wstęp, w: J. de Voragine, Złota legenda, tłum. J. Pleziowa, oprac. M. Plezia, Warszawa 1983, s. 7-25 [dla chętnych oczywiście pożyteczna będzie całość wstępu];

2. L. Bouyer, Wprowadzenie do życia duchowego. Zarys teologii ascetycznej i mistycznej, tłum. L. Rutkowska, Warszawa 1982, s. 170.

3. M. Starowieyski, Wstęp, w: Palladiusz, Historia Lausiaca, tłum. S. Kalinkowski, oprac. M. Starowieyski, Kraków 1996, s. 27-32, 50-54.

XVII

Piotr Skarga, Żywoty świętych starego i nowego zakonu, Kraków 1612, przedruk M. Wolf, wstęp J. Bartoszewicz, Petersburg 1862; reprint: Warszawa 1996.

Obowiązuje lektura trzech żywotów: Hilariona (s. 402-407), Juliany (s. 148-151), Aarona (s. 492-496).

XVIII

Mikołaj Sęp Szarzyński, Poezje zebrane, oprac. R. Grześkowiak, A. Karpiński, Warszawa 2001 - wydanie zalecane dostępne także pod adresem: https://www.academia.edu/8249232/Miko%C5%82aj_S%C4%99p_Szarzy%C5%84ski_Poezje_zebrane_critical_ed._preface_notes_by_R._Grze%C5%9Bkowiak_A._Karpi%C5%84ski_preface_by_K._Mrowcewicz_Warszawa_2001

lub: tenże, Poezje, oprac. J. S. Gruchała, Kraków 1997, lub: tenże, Rytmy abo wiersze polskie oraz cykl erotyków, oprac. J. Krzyżanowski, Wrocław 1973.

Utwory: Sonet I, IV, V; Pieśń II, Epigramat "Statua Kupidynowa", "Napis na statuę abo na obraz śmierci"; Erotyk "Do Kasie" (inc. "Jako lód taje...").

1.J. Błoński, Mikołaj Sęp Szarzyński a początki polskiego baroku, Kraków 1967 i nast. s. 56–74, 75–108, 146–161).

2. A. Borowski, „Rytmy” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego jako autoportret liryczny, „Pamiętnik Literacki” 1983, z. 3, s. 3–30.

3. K. Mrowcewicz, "Czemu wolność mamy?" Antynomie wolności w poezji Jana Kochanowskiego i Mikołaja Sępa Szarzyńskiego, Wrocław 1987, s. 229-252.

XIX

D. Naborowski, Poezje, oprac. J. Dürr-Durski, Warszawa 1961, (należy zapoznać się z układem tomu) utwory: O doktorze; Na oczy królewny...; Kalendy styczniowe...;

Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 2010, utwory Naborowskiego: Cień, Sól, Róża.

1. A. Karpiński, Wiek rękopisów, w: Tekst staropolski. Studia i szkice o literaturze dawnej w rękopisach, Warszawa 2003, s. 13-59.

2. M.K. Sarbiewski, O poincie i dowcipie, w: tegoż, Wykłady poetyki, oprac. S. Skimina, s. 5-11 (rozdział II).

3. A Borowski, Daniel Naborowski - wiersze wybrane, w: Lektury polonistyczne. Średniowiecze — Renesans — Barok, red. A. Borowski, J.S. Gruchała, Kraków 1997, t. 1.

Chętni:

1. J. Dürr-Durski, Daniel Naborowski: monografia z dziejów manieryzmu i baroku w Polsce. Łódź - Wrocław 1966.

2. K. Mrowcewicz, Trivium poetów polskich epoki baroku: klasycyzm - manieryzm - barok, Warszawa 2005.

3. D. Chemperek, "Umysł przecię z swojego toru nie wybiega". O poezji medytacyjnej Daniela Naborowskiego, Lublin 1998.

XX

Kasper Miaskowski, Zbiór rytmów, wyd. A. Nowicka-Jeżowa, Warszawa 1995. Wiersze: "Historyja na godziny kościelne rozdzielona". Zbiór dostępny w sieci pod adresem: http://ibl.waw.pl/3bps.pdf

1. K. Mrowcewicz, Wysoki umysł w dolnych rzeczach zawikłany. Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku..., Warszawa 2010, s. 7-41;

2. K. Wierzbicka-Trwoga, Poezja święta. Trzy cykle religijne baroku europejskiego, Warszawa 2014, s. 325-358.

Chętni

1. K. Koehler, Domek szlachecki w literaturze polskiej epoki klasycznej, Kraków 2005, s. 87-103, 147-161.

2. A. Czyż, Wstęp do barokowej poezji metafizycznej, „Przegląd Humanistyczny” 1982, nr 10.

3. Antologia polskiej poezji metafizycznej epoki baroku, oprac. K. Mrowcewicz, Warszawa 2010, s. 7-41.

XXI

Szymon Zimorowic, Roksolanki, wyd. R. Grześkowiak, Warszawa 1999 - wydanie zalecane dostępne także w sieci: http://staropolska.pl/barok/barok_006.html lub po zalogowaniu: https://www.academia.edu/8124045/Szymon_Zimorowic_Roksolanki_to_jest_Ruskie_panny_critical_ed._preface_notes_by_R._Grze%C5%9Bkowiak_Warszawa_1999

Ostatecznie można korzystać z wydań: Szymon Zimorowic, Roksolanki, oprac. L. Kukulski, Warszawa 1981, lub tenże, Roksolanki, oprac. L. Ślęk, Wrocław 1983 i nast.

1. K. Mroczek, Epitalamium, [w:] Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 1990.

2. P. Stępień, „Amarant” znaczy „nie więdnący”. Tajemnice neoplatońskiej architektury „Roksolanek” Szymona Zimorowica, „Pamiętnik Literacki” 1996, z. 1, s. 19–38.

Chętni:

1. M. Trębska, Staropolskie szlacheckie oracje weselne : genologia, obrzęd, źródła, Warszawa 2008.

2. Niewolak-Krzywda, „Roksolanki” Szymona Zimorowica, [w:] Lektury polonistyczne. Średniowiecze — Renesans — Barok, red. A. Borowski, J. S. Gruchała, t. 2, Kraków 1997, s. 261–285.

XXII

J.Baka, Uwagi, oprac. A. Czyż, A. Nawarecki, Lublin 2000. W ostateczności można korzystać z wydania J. Baka, Poezje, oprac. A. Czyż, A. Nawarecki, Warszawa 1986. Jest też edycja dostępna online: http://literat.ug.edu.pl/baka/jbaka.pdf. Z części "Uwagi rzeczy ostatecznych i złości grzechowej" utwory: Do czytelnika, Uwaga o wieczności, Uwaga wieczorna, Suplika pokutującego. Z części "Uwagi śmierci niechybnej" utwory: Do czytelnika, Starym uwaga, Uwaga damom, Uwaga nikczemności świata.

Nawarecki, Czarny karnawał „Uwagi śmierci niechybnej” księdza Baki — poetyka teksty i paradoksy recepcji, Wrocław 1991, s. 23–5354–79, 80–113, 114–143).

XXIII

Inkunabuły, stare druki i książka nowożytna

1. E. Eisenstein, Rewolucja Gutenberga, tłum. H. Hollender, Warszawa 2004, s. 51-82.

2. P. Tylus, M. Klag, Co mówią stare rękopisy: http://info.filg.uj.edu.pl/fibula/pl/content/co-mowia-stare-rekopisy (obowiązuje znajomość przedstawionej tu terminologii; szersze omówienie materiału znajduje się w pozycji Sosnowskiego i Tylusa, adres w literaturze dodatkowej). Pojęcia: kustosz, kolofon, rubrykowanie, frontyspis, bordiura, filigran, iluminacja, incipit, explicit, inicjał, inkunabuł, stary druk, kolofon, kustosz, miniatura, recto, verso.

Chętni:

Jak czytać rękopis średniowieczny, red. P. Géhin, tłum. B. Spieralska, Warszawa 2008.

Encyklopedia wiedzy o książce, red. A. Birkenmajer et al., Wrocław 1971.

B. Bieńkowska, Książka na przestrzeni dziejów, Warszawa 2005 (na ss. 283-317 przydatny słowniczek terminologii bibliologicznej i nie tylko).

R. Sosnowski, P. Tylus, Co mówią stare rękopisy, Kraków 2012:

http://otworzksiazke.pl/books/28436/pages/52717

K. Głombiowski, H. Szwejkowska, Książka rękopiśmienna i biblioteka w starożytności i średniowieczu, Warszawa 1983.

Ocenę bardzo dobrą otrzymuje student który:

-bardzo dobrze charakteryzuje poszczególne epoki,

rozpoznaje najważniejszych autorów epok dawnych oraz

zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych.

-Potrafi bardzo dobrze wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i

poprawnie przekazywać informacje pochodzące z mediów

tradycyjnych i elektronicznych.

Bardzo dobrze analizuje teksty literackie, wyprowadza wnioski na podstawie twierdzeń (przyporządkowanie stylu i epoki) oraz referuje literaturę przedmiotu, merytorycznie argumentuje i formułuje wnioski.

Umie przygotować bardzo dobrą pracę pisemną z zakresu literatury dawnej.

Ma bardzo dobrą świadomość roli wiedzy o kulturze, języku i literaturze

w budowaniu tożsamości narodowej i rozwijaniu dialogu

społecznego na poziomie lokalnym, krajowym i globalnym

Ocenę dobrą otrzymuje Student, który:

dobrze charakteryzuje poszczególne epoki,

rozpoznaje najważniejszych autorów epok dawnych oraz

zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych.

-Potrafi dobrze wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i

poprawnie przekazywać informacje pochodzące z mediów

tradycyjnych i elektronicznych.

Dobrze analizuje teksty literackie, wyprowadza wnioski na podstawie twierdzeń (przyporządkowanie stylu i epoki) oraz referuje literaturę przedmiotu, merytorycznie argumentuje i formułuje wnioski.

Umie przygotować dobrą pracę pisemną z zakresu literatury dawnej.

Ma dobrą świadomość roli wiedzy o kulturze, języku i literaturze

w budowaniu tożsamości narodowej i rozwijaniu dialogu

społecznego na poziomie lokalnym, krajowym i globalnym

Dostateczną ocenę otrzymuje Student, który:

W stopniu dostatecznym charakteryzuje poszczególne epoki,

rozpoznaje najważniejszych autorów epok dawnych oraz

zna zasady analizy i interpretacji ich kontekstów kulturowych.

-Nie potrafi biegle i trafnie wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i przekazywać informacji pochodzących z mediów

tradycyjnych i elektronicznych.

Na poziomie dostatecznym analizuje teksty literackie, wyprowadza wnioski na podstawie twierdzeń (przyporządkowanie stylu i epoki) oraz referuje literaturę przedmiotu, merytorycznie argumentuje i formułuje wnioski.

Umie przygotować bardzo dobrą pracę pisemną z zakresu literatury dawnej.

Ma dostateczną świadomość roli wiedzy o kulturze, języku i literaturze

w budowaniu tożsamości narodowej i rozwijaniu dialogu

społecznego na poziomie lokalnym, krajowym i globalnym

Niedostateczną ocenę otrzymuje student, który nie spełnia wymogów oceny dostatecznej

epigramatyka renesansowa, renesansowa twórczość funeralna (epicedium, mowa, treny), imitacja, romans, hagiografia, liryka wczesnobarokowa (Sęp, Naborowski), konceptyzm, barokowa liryka religijna, historia sawnej książki i rękopisu.